خودروسازی و دهه پرافتخار ۸۰
هفت صبح| در هفته‌های قبل طی پرونده‌هایی به بررسی خودروهایی که در دهه هفتاد خورشیدی به بازار ایران پا گذاشتند اشاره کردیم. حالا در این شماره طی هفت پرده نگاهی انداخته‌ایم به مهمترین خودروهای دهه هشتاد خورشیدی که پای مهمترین خودروسازان جهان را به ایران باز کردند و هنوز بسیاری از آنها را می‌بینیم
دهه هشتاد خورشیدی را باید بی‌شک عصر شکوفایی صنعت خودرو ایران دانست که با خلق نخستین خودرو ملی تاریخ کشور آغاز شد و با تجربه افزایش تولید خودرو به بیش از ۱٫۶۵۰ میلیون دستگاه در پایان دهه به اتمام رسید. این دهه که از آغاز تا پایان مملو از خودروهای وارداتی و مونتاژی و تولیدی بود، بنا به روایت مجله ماشین در طول ده سال حدود ۱۳۰ مدل مختلف از انواع خودروهای وانت، هاچ بک، سدان، استیشن، شاسی‌بلند و کوپه را وارد خط تولید شرکت‌های خودروسازی کرد. از جمله اتفاقات جالب این دهه ظهور شرکتی به نام کیش خودرو با کمک برند رنو اقدام به تولید یک خودرو عجیب دو درب با ظاهر کراس‌اوور و سواری اسپورت به نام سیناد شود. فیات و بنز نیز در همین دهه دوباره خودروسازی را در ایران آغاز کردند اما تاپ‌کو تولیدکننده فیات سی‌نا و ستاره ایران مونتاژکننده بنز ای کلاس هرگز رنگ موفقیت را به خود ندیدند. آزادشدن واردات خودرو از مهمترین اتفاقاتی بود که در سال‌های پایانی این دهه اتفاق افتاد. اینجا به اختصار یادی می‌کنیم از برخی از مهمترین خودروهای این دهه.
سلاطین دهه : موفقیت پژو ۲۰۶ و سمند
ایران خودرو دهه ۸۰ خورشیدی را با قدرت آغاز کرد و پس از طراحی خودرو سمند که انصافا در زمان خود محصول قابل تاملی بود، توانست طی یک قرارداد تجاری امتیاز مونتاژ محصول موفق و جهانی پژو یعنی ۲۰۶ را به دست آورد. این دو خودرو که تا همین حالا پس از حدود ۱۵ سال هنوز هم در خط تولید شرکت قرار دارند، طبق برخی آمارها در ایران تیراژ میلیونی داشته‌اند. بر اینمبنا گفته شده سمند و پژو۲۰۶ تاکنون به ترتیب ۱٫۵ و ۲ میلیون دستگاه فروش داشته‌اند در حالی که در دوره‌ای جزو خودروهای صادراتی ایران هم بوده‌اند. از مهمترین دلایلی که باعث شد تا سمند بتواند به عنوان یک خودرو ایرانی در بازار جا باز کند یکی اتاق نسبتا راحت و مجلل در مقایسه با رقبای فرانسوی و دیگری طراحی بهتر بدنه است. نکته‌ای که در مورد ۲۰۶ هم صدق می‌کند با این فرق که این پژو کوچک به لطف هندلینگ عالی و هماهنگی خوب موتور و گیربکس موفق شد به خودرو محبوب جوانان ایرانی بدل شود. استفاده ایران خودرو از این دو محصول فقط منوط به تیراژ نبود و ساختار سمند و ۲۰۶ بعدها به خدمت بخش تحقیق و توسعه شرکت درآمده و نطفه اولیه خودروهایی مثل ۲۰۶ اس‌دی، رانا، سورن و دنا از ژن‌های خوب همین دو
اتومبیل قدیمی بسته شد.
کرمانی‌های منظم : پسران خوب
صنایع خودروسازی کرمان در این دهه شماری از بهترین اتومبیل‌های مونتاژی صنعت خودرو ایران را روانه بازار کرد. اتحاد با دو برند مشهور فولکس‌واگن آلمان، هیوندای کره جنوبی و همکاری با گروه خودروسازی دوو باعث شد تا ۴اتومبیل موفق پای به بازار کشور بگذارند. فولکس گل هنوز هم نماد یک هاچ‌بک کوچک و اصیل با لذت رانندگی بالا و دوام مناسب است در حالی که آوانته و ورنا دو خودرویی هستند که بیشترین میزان از دوام و سواری نرم و راحت را در مقایسه با رقبا عاید راننده می‌کردند. ماتیز هم که یک آمریکایی دورگه بود، در عصر خود به اتومبیل متفاوت زنان و بخش‌هایی از طبقه متوسط تبدیل شد تا به لطف رنگ‌های متنوع بدنه و ابعاد کوچک، یکی از نمادهای دهه ۸۰ خورشیدی محصولی از برند ورشکسته دوو باشد. بسیاری عقیده دارند دهه ۸۰ عصر طلایی تولید خودرو در کرمان همین دهه بود که محصولات هیوندای و فولکس و دوو با کیفیت عالی در کشور مونتاژ می‌شدند. چیزی که امروز کمتر نشانی از آن هست و خودروهای چینی با کیفیت نازل جای رقبای اروپایی را گرفته‌اند.
خوش‌سلیقگی در مونتاژ: ۵برادر
پنج خودرو محبوب این دهه در بخش محصولات مونتاژی به ترتیب سیتروئن زانتیا، نیسان ماکسیما، کیا ریو، مزدا۳ و سوزوکی گرند ویتارا بودند که با حضور در خط تولید خودروسازان وطنی موفق شدند اقبال بالایی را در بازار به دست آورند. در تحلیل چرایی موفقیت این پنج اتومبیل دلایل متفاوتی وجود دارد. مثلا زانتیا به لطف طراحی متفاوت، اسپورت و البته تکنولوژی بالا، ماکسیما به واسطه ظاهر بسیار زیبا، اتاق راحت و موتور قدرتمند، ریو به دلیل دوام بالا و قیمت مناسب، مزدا۳ به واسطه سواری اسپورت و امکانات عالی، و در نهایت سوزوکی گرند ویتارا به دلیل توانایی آفرود، فرم کراس‌اوور و اتاق جادار توانستند برندگان بزرگ این دهه باشند. جالب است که این محصولات به ترتیب ۱۱، ۱۲، ۷، ۴ و ۱۱سال در ایران مونتاژ شده‌اند. متاسفانه قطع همکاری با نیسان، سیتروئن، سوزوکی، مزدا و کیا هر بار به علت تحریم باعث شد تا روال همکاری‌های بین‌المللی صنعت خودرو ایران با برندهای برجسته جهان قطع شود و نسل‌های بعدی اتومبیل‌های محبوب ایرانی‌ها کمتر در خیابان‌های کشور دیده شوند.
جانشین ناکام پیکان: تندر۹۰
هیچ یک از قراردادهای خودرویی تاریخ صنعت اتومبیل ما به اندازه قرارداد لوگان نافرجام نبود. این اتومبیل که ابتدا قرار بود به لطف ساختار ساده و بدنه محکم و موتور کم مصرف به جایگزینی ارزان و ۶ میلیون تومانی برای پیکان بدل گردد، آنقدر در راهروهای مجلس و دولت وقت تلف کرد تا کل دهه ۸۰ خورشیدی را از دست داد. البته که ورود برادرش مگان به خط تولید پارس خودرو بخشی از اعتبار از دست رفته رنو در ایران را بازگرداند اما در حقیقت این قرارداد نتوانست به سرانجام برسد و فروش تندر۹۰ تا پایان دهه مخصوصا به واسطه مشکلات فنی بالا نرفت. در ابتدا تندر۹۰ انواع بسیار ساده بدون امکاناتی مثل بالابر برقی و کولر و رینگ تحویل خریداران شد، به لطف کیفیت ساخت بالا توانسته تا هم‌اکنون در خط تولید کشور ادامه حیات دهد و اعتماد مشتریان ایرانی به برند رنو را بالا برد.
کماندوهای آسیایی: توفیق پروتون جن‌تو و سانگ یانگ موسو
اغلب ما هنوز صدای تبلیغات سانگ‌یانگ وقتی گوینده از وجود قلب تپنده مرسدس بنز در سینه این اتومبیل گمنام کره‌ای حرف می‌زد را به یاد داریم. در عین حال به خوبی ابعاد وسیع تبلیغات پروتون جن‌تو در مطبوعات کشور چیزی نیست که بتوان آن را فراموش کرد. این دو خودرو که حاصل مدیریت خلاق شرقی‌های گمنام صنعت خودروسازی بودند، در عصری که کیاهیوندای کره‌ای میخ خود را در بخش وارداتی‌ها محکم کوبیدند موفق به فروش گسترده در بازار ایران شدند. مونتاژ جن‌تو در خرم‌آباد آنهم با موتور و شاسی ساخت لوتوس انگلستان اتفاق خوبی بود که اگر ادامه می‌یافت امروز در حضور چینی‌های نوظهور، شاید بازار اتومبیل ایران یک ضلع دیگر هم امروز داشت.
طوفان کره‌ای‌ها: واردات کیا و هیوندای
یکی از اتفاقات خوشایندی که در نیمه دوم دهه ۸۰ خورشیدی حال و هوای بازار خودرو ایران را تغییر داد، بازگشایی مجرای واردات خودرو و ورود خودروسازان آلمانی، ایتالیایی، فرانسوی و ژاپنی به کشور بود. این بین اما یک گروه خودروسازی نوظهور معادلات کلی بازار را به هم زد. کیا هیوندای که با ادغام در سال۲۰۰۰ موفق شده بودند در بازارهای جهانی به توفیقاتی دست یابند، برای نخستین بار به شکل گشترده پای به ایران گذاشتند و به سرعت به ترند بازار تبدیل شدند. جدا از عرضه سیل عظیمی از هاچ بک‌ها و سدان‌ها و خودروهای کوپه، اساسا این کیاهیوندای بودند که پای کراس‌اوورها را به ایران باز کردند. کیا با دو محصول سورنتو و اسپورتیج و هیوندای با دو اتومبیل توسان و سانتافه در کمتر از ۳سال موفق به فروش بیش از ۲۰ هزار دستگاه خودرو در کشور شدند در حالی که حجم بالایی از سدان‌های بزرگ و کوچک خود با نام‌های سوناتا، الانترا، آزرا، سراتو، اوپتیما و کادنزا را وارد بازار کرده و به حریفی قدر برای خودروسازان ژاپنی موفقی نظیر تویوتا و هوندا در ایران بدل شدند. آپشن‌های بیشتر، طراحی پرزرق و برق، قیمت مناسب و خدمات پس از فروش بهتر از جمله دلایلی بود که باعث
توجه خریداران ایرانی به این محصولات شد. گفته می‌شود در طول یک دهه اخیر کیا هیوندای موفق شده‌اند بیش از ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو وارداتی را در ایران به فروش برسانند.
بهترین لوکس دهه: ب.ام.و ۵۳۰
نام دیگر ب.ام.و سر۵ کد ای۶۰ سدان بی‌مرگ است. قطعا اگر بخواهیم تاریخ خودروساز باواریا یعنی ب.ام.و را ورق بزنیم، یکی از بهترین اتومبیل‌های ساخته شده در عصر جدید این شرکت همین مدل سری ۵ است که توانست به معنی دقیق کلمه مرسدس بنز ای کلاس مونتاژی را از دور رقابت خارج کند. سری ای۶۰ که با طراحی اعجاب‌انگیز و امکانات خارق‌العاده به محض ورود به ایران، به اتومبیل طبقات مرفه جامعه تبدیل شد، بیش از ۲ هزار دستگاه در کشور فروش داشت. گونه ام۵ این خودرو که از موتوری ۱۰سیلندر و ۵۱۰ اسبی برخوردار است، به تعداد بسیار کمی وارد کشور شده و هنوز هم کمتر خودرویی یارای رقابت با آن را دارد.
