مورد شگفت‌انگیز ژ‌رمن‌ها
چرا آلمان ثروتمندترین کشور اروپاست اما آلمانی‌ها فقیر، ناراضی و عصبانی هستند؟
روزنامه هفت صبح| آلمان در بیشتر سال‌های پس از جنگ دوم جهانی الهام‌بخش رفاه و ثبات سیاسی بود، اما اقتصاد این کشور اکنون دچار رکود شده و همبستگی اجتماعی جای خود را به ترشرویی و تفرقه داده است. نشریه بلومبرگ با پرداختن به این موضوع، توزیع نابرابر ثروت در آلمان را دلیل کمتر شناخته شده این ضعف عنوان می‌کند.
بر طبق بررسی سال ۲۰۲۱ بانک مرکزی آلمان، دهک اول خانوارهای آلمانی دست‌کم ۷۲۵ هزار یورو دارایی خالص دارند و این یعنی اینکه بیش از نیمی از ثروت کشور در دست ۱۰ درصد از افراد جامعه است. این در حالی است که بیشترین دارایی خالص چهار دهک پایینی خانوارها تنها ۴۴ هزار یورو بوده است.
میانه دارایی خالص خانوارها در آلمان نیز فقط ۱۰۷ هزار یورو است، یعنی اینکه دقیقا نیمی از خانوارها کمتر این مبلغ و نیم دیگر بیشتر از این مبلغ دارایی دارند. احساس فراگیر مردم آلمان مبنی بر اینکه کشور در حال ول شدن است؛ توام با زیرساخت‌های قدیمی، تورم و نبود گاز ارزان روسیه، سبب القای حس ناامنی اقتصادی در بین آلمانی‌ها شده است. بطوریکه مردم فکر می‌کنند که استانداردهای زندگی آن‌ها در معرض تهدید قرار گرفته و دولت هم کنار کشیده است.
کریس برایانت، نویسنده این مقاله در بلومبرگ معتقد است که بزرگترین اقتصاد اروپا باید در بلندمدت سیستم مالیاتی خود را اصلاح کند و توزیع گسترده‌تری از سرمایه را ترویج کند.متوسط نرخ رضایت از زندگی در میان شهروندان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا به امتیاز 7/1 رسید. اداره آمار کمیسیون اروپا (یورواستات) با انتشار گزارش ارزیابی سطح رضایت از زندگی مردمِ کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که با 0/1 واحد کاهش نسبت به سال ۲۰۲۱ میلادی به امتیاز 7/1 رسید.
شاخص رضایت از زندگی در بازه صفر تا ۱۰ اندازه‌گیری می‌شود که صفر نشان دهنده بالاترین میزان نارضایتی از زندگی و ۱۰ نشانگر بالاترین سطح رضایت از زندگی است. در میان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا، سطح رضایت از زندگی شهروندان ۱۸ کشور بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا است.
بالاترین نرخ رضایت از زندگی در اتریش (7/9 امتیاز)، فنلاند، لهستان و رومانی (هر کدام با 7/7امتیاز)، بلژیک و هلند (هر دو با 7/6 امتیاز) و کمترین آن در بلغارستان (5/6 امتیاز)، آلمان (6/5 امتیاز) و یونان (6/7امتیاز) بود. میانگین میزان رضایت از زندگی در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۰ و پیش از بروز تبعات همه‌گیری ویروس کرونا و تهاجم نظامی روسیه به خاک اوکراین، 7/3 بود ولی سپس سیر نزولی به خود گرفته است ولی همچنان از بالاتر از میانگین سال ۲۰۱۳ و امتیاز ۷ قرار دارد. رضایت از زندگی ممکن است تحت تاثیر عوامل زیادی مانند سن، سطح تحصیلات، وضعیت خانوادگی و مالی و همچنین نوع تجارب، انتخاب‌ها، اولویت‌ها و ارزش‌های یک فرد باشد.
نابرابری اقتصادی در آلمان بر اساس استانداردهای اروپایی، به طور تقریبی بالاست و همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد، میانه ثروت خالص در آلمان برابر ۱۰۷ هزار یورو است که خیلی کمتر از میانه ثروت در کشورهای حوزه پولی یورو (حدود ۱۵۰ هزار یورو) است. میانه ثروت خانوار آلمانی فقط کمی بیشتر از میانه ثروت خانواده‌های یونانی است.
البته، یک استدلال وجود دارد که آلمانی‌ها به دلیل خدمات عمومی با کیفیتی که در کشور دارند، برای زندگی راحت نیازی به پول زیاد ندارند: مهدکودک کودکان در برخی ایالت‌ها رایگان است،و به طور مشابه شهریه دانشگاه‌های دولتی نیز رایگان است. در ماه‌های اخیر، اتحادیه‌های کارگری افزایش دستمزد داشتند، سپرده‌گذاران بهره بیشتری از بانک دریافت می‌کنند و کشاورزان نیز به برخی از خواسته‌های خود رسیده‌اند.
اما با این حال، کمتر از نیمی از خانوارها صاحب‌خانه هستند و از این رو از افزایش قیمت ملک و املاک بهره‌ای نبرده‌اند. طبق گفته بانک مرکزی آلمان، متوسط ثروت خانوارهای مستاجرنشین آلمانی فقط ۱۶ هزار یورو است. در همین حال، از هر شش آلمانی تنها یک نفر در بازار سهام سرمایه‌گذاری می‌کند. بسیاری از ثروت آلمان در اختیار شرکت‌های خصوصی و خانوادگی خرد و متوسط است که به «میتِل‌اِشتاند» معروف هستند.
به گفته صندوق بین‌المللی پول، این شرکت‌ها موتور ایجاد شغل هستند، اما ذخایر مالی آن‌ها مبنای مازاد حساب‌های پس‌انداز در آلمان است که به نابرابری و سرکوب مصرف داخلی کمک می‌کند. مدت‌ها بود که صادرات پررونق آلمان و مازاد بودجه این کشور باعث شده بود که این کاستی‌ها کمتر دیده شوند، اما اکنون ضعف‌های این مدل اقتصادی آشکار شده است.
سالخوردگی جمعیت نیز نظام بیمه اجتماعی سخاوتمندانه آلمان را تحت فشار قرار داده است. در صورتی که این رویه اصلاح نشود، نسبت بودجه‌ای که دولت برای بازنشستگی هزینه می‌کند تا سال ۲۰۵۰ از ۲۵ درصد به ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت. طرح وزیر دارایی آلمان برای تقویت سیستم پرداخت بازنشستگی از طریق صندوق ثروت دولتی آلمانی با سرمایه‌گذاری در سهام جهانی نیز برای پر کردن این شکاف مالی کافی نیست.
«سازمان همکاری اقتصادی و توسعه» و اقتصاددانان برجسته آلمانی نیز مدت‌هاست که از سیستم مالیاتی این کشور انتقاد کرده‌اند، چرا که فشارها بیشتر به سمت دستمزدها است، در حالی که مالیات بر دارایی و ارث پایین است. برای مثال، از ترس اینکه مشاغل و سرمایه‌گذاری‌ها ممکن است به خطر بیفتد، معافیت‌‌های گسترده مالیاتی بر ارث و صاحبان مشاغل وجود دارد، و مالیات بر ارث‌های بزرگ اغلب کمتر از ارث‌های کوچکتر است.
مقاله بلومبرگ معتقد است که آلمانی‌ها فاقد روش‌های مالیاتی کارآمد برای سرمایه‌گذاری در بازار سهام و این موضوع باید اصلاح شود. البته این راه‌کار به دلیل اینکه ممکن است پول‌های بیشتری را به سمت مهاجران معطوف کند، از سوی احزاب راست افراطی همچون حزب آلترناتیو برای آلمان به آسانی پذیرفتنی نیست. (یورونیوز)
