چمدانت را ببند و برو

روزنامه هفت صبح، ‌رامتین لطیفی | قدرت یک جامعه برآیند توانایی‌ها و استعدادهای آن جامعه است. یکی از اصلی‌ترین مولفه‌ها در تعیین قدرت یک جامعه که در سال‌های اخیر هم درباره آن بحث و جدل‌های فراوانی در گوشه و کنار دنیا شکل گرفته، جمعیت است. اگر تنها با دیدگاه نظامی یا سیاسی به مسئله افزایش جمعیت بنگریم، ممکن است این گزاره را صادر کنیم که افزایش جمعیت به‌هر‌نحوی یک امتیاز مهم و مثبت در تعیین قدرت کشورهاست.

اما اگر با افقی بازتر و در عین حال جزئی‌نگرانه‌تر به این مسئله نگاه کنیم، در‌می‌یابیم که افزایش جمعیت تنها یک مسئله کمی نیست و کیفیت این جمعیت در حال رشد نیز بسیار مهم و تعیین‌کننده است. تغییرات الگوی جمعیتی آمریکا یکی از مباحثی است که در سال‌های اخیر محل تضارب آرا بوده است.

مسئله دیگری که ذیل این موضوع قرار گرفته مسئله فرزندآوری است و توقف بر سر این نکته مهم که در چه خانواده‌هایی و با چه نقاط قوت و ضعفی فرزندآوری رونق دارد و در چه خانواده‌هایی این مسئله سرد و بی‌رونق است. به عبارت دیگر علاوه بر تغییرات الگوی جمعیتی در این کشور، مسئله کیفیت جمعیت نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است.

دهه گذشته دهه‌ای بود که آمریکا برای دومین‌بار با معضلی به‌نام آهنگ کند رشد جمعیت مواجه شد. گفتنی است این اتفاق برای اولین‌بار در سال ۱۷۹۰ رخ داده بود و به همین دلیل کارشناسان امر تکرار این وضعیت را خطرناک و قابل تامل دانستند و نسبت به تداوم این وضعیت هشدار دادند. آمریکا برای حفظ قدرت خود باید آهنگ رشد جمعیت را حفظ کند. بر اساس گزارش‌های اداره آمار آمریکا، جمعیت این کشور طی دهه گذشته با حدود ۸‌درصد رشد به بیش از ۳۳۳ میلیون نفر رسیده است.

می‌توان پیدایش دوباره این آهنگ کند را در دو علت مهم رهگیری کرد. آمریکا در دهه گذشته به‌طور توامان با کاهش پذیرش مهاجر مواجه بوده و تنها در ۲ سال اول دولت بایدن میزان پذیرش مهاجران افزایش داشته است. از سوی دیگر نرخ زاد و ولد نیز با کاهش جدی مواجه شده است. البته این کاهش به‌طور یکپارچه در سراسر کشور رخ نداده است و در قسمت جنوبی و غربی آمریکا جمعیت در حال رشد و در قسمت شمالی و شرقی در حال کاهش است ولی در مجموع شیب کاهش به شیب افزایش در کل کشور می‌چربد.

در روزهای گذشته و در حالی که به‌روز جهانی مهاجرت نزدیک می‌شویم، گزارشی در رسانه‌های آمریکایی منتشر شد که جنجال‌های فراوانی به‌پا کرد و افراد مختلفی از‌جمله سیاستمداران در مورد آن موضع‌گیری‌ کردند. بر اساس این گزارش برای اولین‌بار در تاریخ آمریکا، تعداد کودکان به دنیا آمده مهاجران غیر‌مقیم بیشتر از تعداد کودکان به‌دنیا آمده سفیدپوست در این کشور بوده است.

مطالعات مرکز مهاجرت آمریکا نشان می‌دهد که در طی ۱۲ ماه گذشته بیش از ۴۰۰ هزار کودک از مادران مهاجر غیر‌مقیم در این کشور متولد شده‌اند و این بیشترین آمار زایش در ۴۹ ایالت آمریکا است و تنها در یک ایالت نرخ زایش سفیدپوستان آمریکایی بیشتر از مهاجران غیر‌مقیم است. جالب است بدانید، بخش عمده این زاد و ولدها مربوط به مهاجران غیرقانونی است.

بیش از ۳۰۰ هزار نوزاد از مادرانی متولد شده‌اند که به هر نحوی به‌طور غیر‌قانونی وارد مرزهای آمریکا شده‌اند. رتبه دوم با ۷۰ هزار تولد در اختیار مادران کارگری است که با ویزای کار به آمریکا سفر کردند. از این آمار حدود ۳۹ هزار نوزاد در غالب زادگردی متولد شده‌اند. زادگردی نوعی از توریسم و گردشگری به شمار می‌رود و در آن مادر باردار با اخذ روادید کشور دیگری به آنجا سفر می‌کند تا نوزاد خود را در آن‌جا به دنیا بیاورد. آمریکا نیز از جمله کشورهایی است که برای مادران باردار روادید صادر می‌کند و زایمان برای مهاجران غیرمقیم در آن قانونی است.

بر اساس قانون کنونی آمریکا هر نوزادی که در این کشور به‌دنیا بیاید شهروند این کشور به‌شمار می‌رود اما پدر و مادر نوزاد شامل این قانون نمی‌شوند. البته زمانی که نوزاد بزرگ شود و به سن قانونی که در آمریکا ۱۸ سال برسد می‌تواند برای پدر، مادر و دیگر اعضای خانواده خود کارت سبز اقامت در آمریکا را درخواست کند. به همین دلیل شور و هیجان مهاجران غیر‌مقیم برای فرزندآوری در آمریکا بیش از خود آمریکایی‌هاست و این پدیده به مذاق دولتمردان آمریکایی خوش نیامده است.

سیاستمداران آمریکایی به‌ویژه جمهوری‌خواهان تصور می‌کنند با پیشی گرفتن آمار تولد مهاجران در این کشور، عنان کار از دست آمریکایی‌های اصیل خارج و به دست افرادی می‌افتد که عرق و تعصبی نسبت به خاک آمریکا ندارند. از این رو نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره به دنبال تصویب قوانینی هستند که اعطای حق شهروندی به کودکان متولد شده در آمریکا از مادرانی مهاجر و غیر‌مقیم را لغو کنند.

عده‌ دیگری از جمهوری‌خواهان نیز با اشاره به اینکه کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا هم از پدر و مادری مهاجر و غیر‌مقیم در آمریکا متولد شده است و شرایطی مشابه این نوزادان دارد، عنوان کرده‌اند که در قدم اول باید این قانون تصویب شود که نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ باید پدر و مادری آمریکایی داشته باشند و فرزندان مهاجران حق ریاست‌جمهوری در این کشور را نداشته باشند‌. بعید است که این قانون که رگه‌هایی از تبعیض و نژادپرستی در آن عیان و آشکار است تصویب شود اما بسیار ممکن است که در فاصله ۸ ساله از اتمام دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما، دوران ریاست‌جمهوری اولین زن مهاجر آمریکایی در این کشور آغاز شود.

نگاهی گذرا به متوسط تعداد فرزندان در هر خانواده آمریکایی حاکی از آن است که دیگر از آن تصویر مرسوم 2/5فرزند برای هر خانواده خبری در میان نیست. با کند شدن آهنگ رشد جمعیت، متوسط تعداد فرزندان هر خانواده نیز با کاهش مواجه شده است و در سال ۲۰۲۲ با کاهشی 0/1درصدی نسبت به سال ۲۰۲۱، این میزان به 1/93فرزند برای هر خانواده رسیده است. در حال حاضر نرخ زایش متوسط برای هر زن آمریکایی 1/8فرزند است و این نرخ در سال ۲۱۰۰ به 1/5فرزند خواهد رسید.

اما طبق پیش‌بینی‌ها این نرخ در حال حاضر باید 2/1فرزند می‌بود تا آمریکا بتواند در آینده بدون نیاز به پذیرش مهاجران بیشتر، از پس امور داخلی خود با اتکا به مردم کشورش بر بیاید. به علاوه باید بگوییم در سال ۲۰۰۰ تعداد زوج‌هایی که دارای فرزند نبودند 37/4میلیون خانواده بود در حالی که این تعداد در سال ۲۰۲۲ به 50/3میلیون خانواده رسیده است.

گفتنی است این اتفاق بیشتر در خانواده‌هایی رخ داده است که از منظر سیاسی آزاداندیش‌ترند و همچنین علاقه‌های سنتی و مذهبی کمتری دارند. از سوی دیگر تعداد خانواده‌هایی که بیش از ۳ فرزند دارند از سال ۲۰۰۰ تا کنون ثابت مانده و بیش از ۷ میلیون خانواده را شامل می‌شود. نتایج آمار نشان می‌دهد که اغلب این خانواده‌ها از منظر مذهبی، افراطی‌ و از منظر سیاسی نیز بسیار محافظه‌کارند.