از طلای سیاه تا روزگار سیاه| تصویر دیگری از مسجدسلیمان

هفت صبح| وقتی نام مسجدسلیمان به میان می‌آید، نخستین تصویری که به ذهن می‌آید، شهری است که در تاریخ ایران نقش مهمی ایفا کرده است. شهری که نخستین چاه نفت ایران در آن کشف شد و به سرعت تبدیل به نمادی از پیشرفت و رشد صنعتی شد. اما امروز، تصویر دیگری از مسجدسلیمان وجود دارد؛ شهری که درگیر مشکلات اقتصادی و اجتماعی است و روزهای سختی را پشت سر می‌گذارد.

مسجدسلیمان، در جنوب غربی ایران و در شمال استان خوزستان قرار دارد. این شهر، به واسطه کشف نفت در سال ۱۲۸۷ خورشیدی، دروازه ورود ایران به عصر صنعت بود. اولین چاه نفت ایران در این شهر به بهره‌برداری رسید و تحول بزرگی در اقتصاد کشور به وجود آورد. مسجدسلیمان، پیش از این کشف، روستایی کوچک بود اما پس از آن تبدیل به یکی از مهم‌ترین شهرهای صنعتی کشور شد.

در آغاز، این شهر فضای جدیدی برای کارگران و مهندسان داخلی و خارجی به وجود آورد. کارخانه‌ها و پالایشگاه‌های نفت شکل گرفتند، خطوط راه‌آهن ساخته شدند و زیرساخت‌های مدرن برای زندگی شهروندان فراهم آمد. مدرسه‌ها، بیمارستان‌ها و امکانات شهری به سرعت رشد کردند و مسجدسلیمان تبدیل به الگویی برای توسعه و پیشرفت شد. مردم این شهر با امید به آینده‌ای روشن، در کارخانه‌ها کار می‌کردند و زندگی جدیدی را تجربه می‌کردند. شهر اولین بیمارستان، اولین استخر، اولین سینما، اولین زمین گلف، اولین خط آهن، اولین سالن تئاتر و ...

اما این روزهای پر رونق و امید به تدریج رنگ باختند. مشکلات مختلف، کم‌کم سایه سنگینی بر زندگی مردم مسجدسلیمان انداختند. ضعف مدیریت منابع، نوسانات اقتصادی و کمبود توجه به توسعه پایدار، باعث شد این شهر پس از فروکش کردن چاه‌های نفت خود، با بحران‌های جدی روبه‌رو شود. از همان دوران، بسیاری از سرمایه‌گذاران و مدیران ترجیح دادند به جای سرمایه‌گذاری در توسعه بلندمدت، به دنبال سودهای کوتاه‌مدت باشند و این روند، آسیب‌های زیادی به ساختار اقتصادی و اجتماعی مسجدسلیمان وارد کرد.

با گذشت زمان، بسیاری از نهادهای جدید به طور کامل تعطیل شدند. این موضوع باعث شد که فرصت‌های شغلی کاهش یابد و جمعیت جوان به دنبال کار به شهرهای بزرگ‌تر مهاجرت کند. خدمات عمومی و زیرساخت‌های شهری نیز با کمبود منابع و توجه مواجه شدند و کیفیت زندگی ساکنان کاهش پیدا کرد. مدرسه‌ها و مراکز درمانی که زمانی نماد پیشرفت بودند، حالا به علت کمبود بودجه و نیروی انسانی، دچار مشکلات فراوان شده‌اند.

مسجدسلیمان امروز با چالش‌های زیادی مواجه است؛ از فقر و بیکاری گرفته تا مشکلات اجتماعی مثل افزایش آسیب‌های اجتماعی و کاهش امید به زندگی. فرزندان بسیاری از کسانی که روزگاری با شور و شوق در صنعت نفت کار می‌کردند، حالا بیکارند  و در شرایط دشوار اقتصادی به سر می‌برند. این وضعیت تلخ، بسیاری از ساکنان را دلزده کرده و احساس ناامیدی در شهر به چشم می‌آید.

با وجود این شرایط سخت، مسجدسلیمان هنوز ظرفیت‌های بالقوه فراوانی دارد. مردم شهر همچنان به دنبال زندگی بهتر و آینده‌ای روشن‌تر هستند. اما برای بهره‌برداری مناسب از این ظرفیت‌ها، نیاز به مدیریت هوشمندانه، برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری هدفمند احساس می‌شود. اگر بتوان شرایط را بهبود بخشید، مسجدسلیمان می‌تواند دوباره جایگاه خود را به عنوان شهری پیشرو در صنعت و اقتصاد ایران باز یابد.

یکی از مهم‌ترین درس‌هایی که می‌توان از تجربه مسجدسلیمان گرفت، اهمیت توجه به توسعه پایدار است. این شهر زمانی نشان داد که می‌توان با منابع طبیعی و تکنولوژی نوین، تحولی بزرگ ایجاد کرد. اما امروز نشان می‌دهد که اگر توسعه فقط بر پایه منابع کوتاه‌مدت و بدون توجه به آینده باشد، سرنوشت تلخی در انتظار خواهد بود. این هشدار به سایر شهرها و مناطق صنعتی ایران کمک می‌کند که مسیر اشتباه را تکرار نکنند و با نگاه بلندمدت، برنامه‌ریزی کنند.

مسجدسلیمان علاوه بر اهمیت اقتصادی، از نظر اجتماعی هم دارای جایگاه ویژه‌ای است. فرهنگ کارگری، زندگی جمعی و تجربه‌های مشترک مردم این شهر، بخش بزرگی از هویت آن را شکل می‌دهد. آسیب دیدن این ساختار اجتماعی، به معنی ضربه زدن به ریشه‌های عمیق فرهنگی و انسانی است که در مسجدسلیمان وجود دارد. برای بازسازی این شهر، باید به این ابعاد انسانی هم توجه شود.

امروزه مسئولان، فعالان اقتصادی و مردم مسجدسلیمان باید دست به دست هم دهند تا شرایط تغییر کند. ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، توسعه زیرساخت‌ها، تقویت خدمات اجتماعی و آموزش، و حفظ منابع طبیعی از اولویت‌هایی هستند که به بازسازی این شهر کمک می کنند. همچنین توجه به مسائل فرهنگی و اجتماعی حس تعلق و امید را در میان مردم تقویت کرده و انگیزه آنها را برای ساختن آینده‌ای بهتر بیشتر می‌کند. 

مسجدسلیمان نمونه‌ای زنده است از چالش‌های بزرگ پیش روی بسیاری از شهرهای صنعتی کشور. این شهر یادآور روزهای پر از انرژی و امید و نیز شب‌های طولانی ناامیدی است. این تجربه‌ها باید به عنوان راهنمایی برای اصلاح مسیر توسعه در سراسر ایران مورد استفاده قرار گیرد.

در نهایت، مسجدسلیمان داستانی است درباره انسان‌هایی که در تلاش برای ساختن زندگی بهتر هستند، شهری که روزگاری پرنور بود و امروز به دنبال جرقه‌ای برای بازگشت به روزهای روشن می‌گردد. امید به آینده، کلید عبور از این بحران‌هاست.