مردانی که نمی‌خرند اما هشدار می‌دهند | اقتصاددانان و لباس زیر
تحلیلگران معتقدند کاهش فروش لباس زیر مردانه می‌تواند نشانه‌ای جدی از رکود اقتصادی باشد
هفت صبح| در دنیای اقتصاد، برخی شاخص‌ها آنقدر غیرمعمول‌اند که بیشتر به شوخی شبیه‌اند تا تحلیل اما همین شاخص‌های نامتعارف، گاهی تصویر دقیق‌تری از وضعیت یک اقتصاد ارائه می‌دهند تا نمودارهای رسمی و آمارهای رسمی بانک مرکزی. یکی از این شاخص‌ها، «شاخص لباس زیر مردانه» است. بله! درست خواندید. شورت مردانه، نه به‌عنوان یک کالای مصرفی، بلکه به‌عنوان یک شاخص پیشنگر رکود اقتصادی.اما چطور ممکن است یک تکه لباس پنهان زیر شلوار، به ما درباره عمق بحران در اقتصاد هشدار بدهد؟
اقتصاددانان و لباس زیر
اولین بار این ایده را «آلن گرینسپن»، رئیس پیشین فدرال رزرو آمریکا، در دهه ۹۰ میلادی مطرح کرد. به اعتقاد او، وقتی شرایط اقتصادی سخت می‌شود، مردان تمایل کمتری به خرید لباس زیر جدید دارند. چرا؟ چون برخلاف پوشاک قابل مشاهده، مثل پیراهن یا کفش که جنبه اجتماعی دارند، لباس زیر در اولویت پایین‌تری قرار می‌گیرد. درواقع، وقتی پول کم است، خرید شورت نو به تعویق می‌افتد.این رفتار ساده، تبدیل شد به یک شاخص تجربی برای ارزیابی سلامت اقتصاد خانوارها. اگر فروش لباس زیر مردانه برای مدت قابل‌توجهی کاهش یابد، احتمالا خانواده‌ها در حال صرفه‌جویی جدی هستند و این، نشانه‌ای از رکود است.
تجربه آمریکایی و بازتاب جهانی
در بحران اقتصادی ۲۰۰۸، آمار فروش لباس زیر مردانه در ایالات متحده کاهش معناداری داشت. شرکت‌هایی مثل Hanes و Fruit of the Loom با کاهش فروش مواجه شدند، در حالی که سایر اقلام پوشاک این‌چنین افت نکردند. تحلیلگران بازار به سرعت آن را ثبت کردند: کاهش فروش لباس زیر، سیگنالی از کاهش مصرف خانوار و تضعیف تقاضای داخلی بود.جالب اینکه این شاخص بعدها مورد توجه رسانه‌های بزرگی مانند Bloomberg و Wall Street Journal قرار گرفت و وارد دایره تحلیلگران اقتصادی شد، البته با لبخندی همراه با جدیت.
ایران؛ رکود پنهان در زیرپوش؟
اما آیا می‌توان از این شاخص در ایران هم استفاده کرد؟ پاسخ، بله است! البته با ملاحظاتی بومی.در بازار پوشاک داخلی، عمده‌فروشان و تولیدکنندگان لباس زیر مردانه در یکی دو سال گذشته، خبر از کاهش تقاضای محسوس می‌دهند. یکی از تولیدکنندگان باسابقه در بازار تهران می‌گوید: «سال‌های قبل، مغازه‌دارها هر فصل سفارش حجم بالا می‌دادند. الان خریدها قطره‌چکانی شده. مشتری نهایی هم اغلب دنبال ارزان‌ترین مدل‌هاست. یعنی بازار داره از داخل خالی می‌شه.»
این حرف، اگرچه ساده است اما هشدار جدی دارد: وقتی تقاضا برای ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین اقلام پوشاک کاهش پیدا کند، یعنی مردم به سطحی از فشار مالی رسیده‌اند که اولویت‌بندی خرج‌ها به شدت تغییر کرده. همانطور که گرینسپن در مصاحبه‌ای گفته بود: «شما نمی‌توانید بدون غذا یا برق زندگی کنید اما می‌توانید چند ماه دیگر هم همان لباس زیر قبلی را بپوشید.»
از لباس زیر تا شاخص: مصرف، تقاضا، آینده
شاخص لباس زیر مردانه، مثل دماسنجی کوچک در دل رفتار مصرف‌کننده عمل می‌کند. برخلاف آمارهای رسمی که ممکن است با تأخیر منتشر شوند یا از میانگین‌سازی‌های گمراه‌کننده رنج ببرند، چنین شاخص‌هایی از دل بازار می‌آیند، بومی‌اند و دقیقا آنجایی را نشان می‌دهند که اقتصاد لمس می‌شود: سفره مردم، سبد خریدشان و تصمیم‌های روزمره‌شان.
در شرایط تورمی امروز ایران که همراه با رکود در بخش‌های زیادی از بازار مصرف است، بررسی این شاخص‌های غیررسمی می‌تواند مکمل خوبی برای تحلیل‌های کلان باشد. کاهش فروش پوشاک ارزان‌قیمت، لوازم بهداشتی یا حتی مواد خوراکی کم‌هزینه، گاهی بهتر از آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که مردم در چه وضعیتی زندگی می‌کنند.
اقتصاد، گاهی از زیر زمین بالا می‌آید
لباس زیر مردانه، شاید یکی از عجیب‌ترین شاخص اقتصادی جهان باشد اما همین شاخص نشان می‌دهد اقتصاد، فقط در نمودارهای تورم و رشد تولید ناخالص ملی خلاصه نمی‌شود. گاهی یک لباس زیر ساده، حرف‌های بزرگی برای گفتن دارد، حرف‌هایی درباره اعتماد مصرف‌کننده، ترس از آینده و اولویت‌های زندگی.شاید وقت آن رسیده که تحلیلگران اقتصادی، به جای چشم‌دوختن به صرفِ نرخ رشد، گوش‌شان را به بازارهای کوچک و صداهای بی‌صداتر بسپارند. چون اقتصاد، همیشه آنجا فریاد می‌زند که آرام‌تر به نظر می‌رسد.
