استخراج آزاد، تبلیغات ممنوع
ممنوعیت تبلیغات باعث شده که بسیاری از ایرانی‌ها به کانال‌های غیررسمی برای کسب اطلاعات رمزارزی روی آورند.این امر زمینه‌ساز کلاهبرداری‌ها شده است.
به گزارش هفت صبح، ایران همچنان در برخورد با رمزارزها سیاستی دوگانه دارد؛ از یک سو، دولت این دارایی‌ها را در معاملات داخلی به رسمیت نمیشناسد و حالا تبلیغات آن را هم ممنوع کرده است. از سوی دیگر، در تلاش است که بستر استخراج رمزارزها را بیشتر مهیا کند تا از آنها به عنوان منبع درآمد و ابزاری برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کند.
ممنوعیت تبلیغات رمزارزها در ایران
وزارت ارشاد اعلام کرده که برای جلوگیری از فعالیت‌های سفته‌بازانه و حفظ حقوق مردم، تبلیغات رمزارزها در تمامی رسانه‌های داخلی -اعم از دیجیتال، چاپی و فضای مجازی- ممنوع شده است. طبق این دستور، هرگونه تخلف میتواند به جریمه نقدی، تعلیق فعالیت و حتی پیگیری قضایی شود.
افزایش جرایم رمزارزی؛ چالشی برای دولت
همزمان با این ممنوعیت، پلیس فتا اعلام کرده که روزانه حدود سه هزار پرونده مرتبط با جرایم رمزارزی در دست بررسی دارد. این آمار نشان میدهد که افزایش استقبال از رمزارزها در ایران، بستر کلاهبرداری‌ها و فعالیت‌های غیرقانونی را هم گسترده‌تر کرده است. همین مسئله میتواند یکی از دلایل سختگیری بیشتر دولت در این حوزه باشد.
حمایت از استخراج رمزارز با انرژی تجدیدپذیر
در حالی که تبلیغات و استفاده عمومی از رمزارزها محدودتر شده، ایسنا گزارش داد، وزارت نیرو راهی تازه برای ماینرها باز کرده است. طیق دستورالعمل جدید، مزارع استخراج میتوانند از نیروگاه‌های خورشیدی برای تامین برق استفاده کنند. این اقدام میتواند راهکاری برای کاهش فشار بر شبکه برق سراسری و جلوگیری از قطعی برق در زمان‌های اوج مصرف باشد.
در حالی که دولت ایران از رمزارزها به عنوان ابزاری برای تجارت خارجی و کسب درآمد از استخراج استفاده میکند، همچنان محدودیت‌هایی را بر استفاده عمومی آن اعمال میکند. این سیاست‌های متناقض، آینده بازار رمزارزها در ایران را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.
تاثیر این سیاستها بر بازار رمزارز ایران
تبلیغات یکی از راه‌های اصلی جذب کاربران تازه وارد به بازار رمزارزهاست. ممنوعیت تبلیغات باعث میشود سرمایه‌گذاران جدید به سختی وارد این بازار شوند که در بلندمدت میتواند روی نقدشوندگی و حجم معاملات اثر بگذارد. از طرفی وقتی تبلیغات رسمی ممنوع شود، افراد بیشتری برای کسب اطلاعات به کانال‌های غیررسمی، گروه‌های تلگرامی و پیج‌های اینستاگرامی روی میآورند. این فضاها اغلب محلی برای کلاهبرداری‌های رمزارزی هستند. حتی پلتفرم‌های معاملاتی ایرانی که از تبلیغات برای جذب کاربران استفاده میکردند، حالا با مشکل مواجه میشوند. این مسئله ممکن است کاربران بیشتری را به سمت صرافی‌های خارجی سوق دهد. اگر چه صرافی‌های داخلی همچنان تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی نیستند، بااینحال در صورت بروز مشکل، امکان پیگیری قضایی این صرافی‌ها وجود خواهد داشت. مجموعه این اقدامات تاثیر روانی بر بازار میگذارد. به طوری که هرگونه محدودیت جدید دولت، میتواند بر اعتماد عمومی تاثیر بگذارد. ممنوعیت تبلیغات نیز ممکن است بهعنوان یک سیگنال منفی بر آینده رمزارزها در ایران تلقی شود و خروج سرمایه از بازار شکل بگیرد.
از طرف دیگر، پلیس فتا از 3000 پرونده روزانه جرایم ارزی خبر داده است. این آمار بسیار بالاست و نشان میدهد که بازار رمزارزها در ایران به دلیل نبود نظارت و چهارچوب قانونی مشخص، بستری پرخطر برای کاربران ایرانی شده است.
در ایران، با وجود عدم وجود قوانین شفاف در زمینه رمزارزها، فعالیت‌های مرتبط با آن رونق دارد. ایران رتبه هفدهم جهان در پذیرش میزان رمزارزها را داراست، حتی جلوتر از شهرهایی در استرالیا و ژاپن که با دارایی‌های دیجیتال شناخته میشوند. همینطور ایران 4.5 درصد از استخراج جهانی بیتکوین را در اختیار دارد. اگرچه به دلیل مشکلات برق در کشور، سهم ماهانه استخراج میتواند از 4.5 درصد به 0.12 درصد کاهش یابد Crystal Investigations Team(2023). این نشان میدهد که رونق رمزارزها و افزایش جرایم رمزارزی در ایران دو روند موازی هستند که به دلیل نبود چهارچوب قانونی شفاف، به هم مرتبط شدهاند. از آنجایی که قوانین مشخص و جامعی برای رمزارزها در ایران وجود ندارد، فضا برای سوءاستفاده، کلاهبرداری و تخلفات مالی بازتر است. افزایش جرایم میتواند بهانه‌ای برای دولت باشد تا کنترل بیشتری روی رمزارزها اعمال کند. اما این محدودیت‌ها نمیتواند خلاءهای قانونی را پر کند؛ چرا که ممنوعیت تبلیغات رمزارزها با وجود گسترش فعالیت رمزارزی در ایران ممکن است تاثیر محدودی بر کاهش جرایم رمزارزی داشته باشد، اما در عوض آگاهی عمومی را کاهش داده و شرکت‌های قانونی را تحت فشار قرار میدهد، درحالیکه فعالیت‌های غیررسمی میتوانند همچنان ادامه پیدا کنند. این محدودیت‌ها میتواند منجر به بی‌اعتمادی افراد به سرمایه‌گذاری در این بازار شود، بااینحال با آمار پذیرش بالای رمزارزها در ایران، به نظر میرسد، این محدودیت‌ها بیشتر منجر به بی‌اعتمادی به پلتفرم‌های داخلی میشود و کاربران بیشتری به استفاده از VPN و صرافی‌های بین‌المللی روی بیاورند.
درحالیکه دولت تبلیغات و استفاده داخلی از رمزارزها را محدود کرده، اما از استخراج بیتکوین حمایت میکند. طبق دستورالعمل جدید وزارت نیرو، مزارع خورشیدی میتوانند از نیروگاه‌های خورشیدی برای تامین برق خود استفاده کنند. با تامین برق پایدار، ممکن است تعداد ماینرهای قانونی افزایش یابد و از رمزارزها بیشتر برای معاملات تجارت خارجی خود در شرایط تحریم استفاده کند. از آنجایی که ایران سهم مهمی در استخراج بیتکوین دارد، این اقدام میتواند این موقعیت را تثبیت کند. این تناقض سیاستی نشان میدهد که رویکرد ایران نسبت به رمزارزها بیشتر بر مبنای منافع دولت و نه منافع کاربران عمومی است.
نتیجه گیری
از یک‌سو تبلیغات رمزارزها ممنوع شده، استفاده از آنها در پرداخت‌های داخلی محدود است و دولت به بهانه جرایم ارزی سختگیری‌های بیشتری اعمال میکند. از سوی دیگر دولت به استخراج رمزارزها ادامه میدهد، آنها را به عنوان ابزاری برای تجارت خارجی به کار میگیرد و حالا مسیر جدیدی برای تامین برق مزارع استخراج فراهم کرده است. این سیاست‌های متناقض، آینده رمزارزها در ایران را مبهم کرده است. اگرچه دولت همچنان از رمزارزها برای اهداف خود استفاده میکند، اما محدودیت‌ها و سختگیری‌های داخلی باعث شده که کاربران عادی برای سرمایه‌گذاری و استفاده از رمزارزها با چالش جدی مواجه شوند.
راهکار فعلی (ممنوعیت تبلیغات و عدم نظارت بر صرافی‌ها) به تنهایی کارآمد نیست. به منظور صیانت از حقوق مردم و جلوگیری از جرایم رمزارزی، به جای ممنوعیت کامل، باید سیاست‌های شفاف‌تری اتخاذ شود. به جای ممنوعیت تبلیغات، روی آموزش عمومی درباره ریسک‌های رمزارزها تمرکز شود. مطالعه تجربه کشورهای موفق در قانون‌گذاری رمزارزها میتواند به سیاست‌گذاری صحیح کمک کند. به عنوان مثال، چین از رمزارزهای ملی برای کنترل بهتر این بازار استفاده کرده است. این را هم باید درنظر داشت که فناوری‌های جدید و نوظهور، در عین داشتن مزایای قابل‌توجه همواره با ریسک‌ها و چالش‌های خود مواجه هستند و برای کاهش ریسک‌ها و افزایش مزایا نیاز به تدابیر و سیاستگذاری‌های مناسب است.
