تحول بازار پسته ایران با یک شکلات لوکس

هفت صبح| وقتی سال گذشته به لطف تیک تاک و اینفلوئنسرهایش، شکلات دبی به شهرت جهانی می‌رسید کسی فکرش را نمی‌کرد بتواند روی اقتصاد ایران تاثیری بگذارد. در ماه‌های گذشته خبرهایی از افزایش صادرات پسته به گوش رسید اما به تازگی رئیس کمیسیون واردات و تجارت داخلی اتاق کرمان اعلام کرده «شکلات دبی» نقش قابل توجهی در افزایش صادرات پسته داشته است. به گفته او در 6 ماهه دوم امسال حدود 105هزار تن پسته به کشورهای دیگر صادر شده است. این شکلات مشهور از ترکیب شکلات، کنافه و کره پسته ساخته شده و به همین دلیل در فروش پسته ایران تاثیر بزرگی داشته است.

همه چیز از هوس‌ دوران بارداری یک زن ساکن امارات برای یک طعم جدید شروع شد. سارا(ساره) حموده، صاحب بریتانیایی-مصری برند شکلات FIX، در سال 2021 برای ساخت ترکیب یک شکلات بار جدید، از هوس‌های دوران بارداری خود الهام گرفت. او کنافه و کره پسته را با شکلات ترکیب کرد و به عنوان یک محصول جدید وارد بازار کرد.

در سال 2023 یک اینفلوئنسر در تیک‌تاک، با به اشتراک گذاشتن ویدئویی از خوردن این شکلات باعث شد این شکلات به شهرت عجیبی دست پیدا کند. ناگهان 30 هزار نفر این شکلات را که تا پیش از این آنقدر مشتری نداشت، سفارش دادند و ویدئویی که وایرال شده بود بیش از 100 میلیون بار دیده شد. 

شرکت شکلات سازی خانم حموده که در امارات فعالیت داشت، با بالا رفتن تقاضا در پروسه تولید به مشکل خورد و باعث شد قیمت شکلات دبی به شدت بالا برود. از طرفی با توجه به مشکلات مربوط به سفارش از کشورهای مختلف، علاوه بر اینکه قاچاق آن بالا گرفت، بسیاری از کارخانه‌های شکلات‌سازی شروع به ساخت نمونه مشابه کردند. برخی افراد هم به ساخت شکلات دبی در خانه روی آوردند. همه این‌ها باعث شد صادرات پسته نه فقط از ایران، بلکه از کشورهای دیگر مثل ترکیه هم افزایش پیدا کند. طبق آمارهای منتشر شده، صادرات پسته ترکیه در سال 2024، نسبت به سال قبل 52 درصد افزایش داشته است. 

صادرات دوبرابر شد

در حال حاضر آمریکا با اختلاف بزرگترین تولیدکننده پسته در جهان است. ایران و ترکیه هم با اختلاف کم برای رتبه دوم و سوم در رقابت هستند اما طبق آخرین آمارهای جهانی، ترکیه با 385 هزار تن تولید در جایگاه دوم و ایران با تولید 200هزار تن در جایگاه سوم قرار گرفته است.

آخرین گزارشی که انجمن پسته ایران منتشر کرده مربوط به بهمن ماه است. طبق این گزارش، جمع محصولات تولید شده سال جاری و باقی مانده سال گذشته، 230 هزار تن بوده که 14هزار تن آن در داخل کشور مصرف شده و حدود 105هزار تن آن صادر شده است. به عبارتی از مهر ماه امسال تا آخر بهمن ماه 105 هزار تن پسته جهان صادر شده است. این مقدار حدودا دو برابر میزان صادرات سال گذشته در مدت مشابه است. همچنین طبق آمار گمرک ایران صادرات پسته در بهمن ماه افزایش چشمگیری داشته و به 17 هزار تن رسیده است. این مقدار نسبت به بهمن ماه 89 درصد بیشتر بوده است. 

ترکیه، امارات و آلمان مشتری‌ شدند

یکی از نکات قابل توجه در آمارهای منتشر شده از گمرک و انجمن پسته ایران، سهم بالای بازارهای با صادرات مجدد یعنی ترکیه و امارات، از صادرات پسته است. در نیمه دوم امسال، بیشترین میزان صادرات به کشورهای شرق دور بوده و پس از آن بازارهای با صادرات مجدد بیشترین سهم را از پسته ایران به دست آورده‌اند. جمع کل صادرات به کشورهای شرق دور بیش از 34 هزار تن بوده و امارات و ترکیه روی هم بیش از 22 هزار تن پسته از ایران وارد کرده‌اند. 

اگر بخواهیم کمی دقیق‌تر شویم، چین با 26هزار و 600 تن بیشترین مقدار پسته را از ایران به کشور خود وارد کرده. بعد از چین، ترکیه بازار صادرات پسته ایران در دست گرفته و در 6 ماه گذشته 14 هزار و 600 تن پسته از ایران وارد کرده است. در رتبه بعدی هم امارات قرار دارد که طبق آمارها نزدیک به 8هزار تن پسته از ایران خریده است. سال گذشته این مقدار برای امارات بیش از 4 هزار تن بوده است که نشان می‌دهد صادرات پسته به این کشور حدود دو برابر شده. صادرات پسته به ترکیه هم نسبت به سال گذشته به طور حدودی 3 برابر شده است.

 شرکت شکلات سازی «شکلات دبی» در دبی و ابوظبی فعالیت دارد که مهر تائیدی بر میزان تاثیر محبوبیت آن در افزایش صادرات پسته کشور است. این شرکت فقط به صورت آنلاین سفارش دریافت می‌کند و گفته می‌شود به خارج از امارات ارسالی ندارد. با این حال بسیاری از کشورها از جمله ترکیه و آلمان به ساخت نمونه مشابه این شکلات روی آورده‌اند. شرکت شکلات سازی سوئیسی lindt یکی از معروف‌ترین نمونه‌های تقلبی شکلات دبی را در آلمان تولید می‌کند. 

آمارها نشان می‌دهد در نیمه دوم امسال بیش از هزار و 400 تن پسته از ایران به آلمان صادر شده است. آلمان در بین کشورهای اروپایی بیشترین سهم را از صادرات پسته ایران داشته با این حال مقدار فروش پسته به این کشور نسبت به سال گذشته نصف شده است. این شکلات سازی مدتی پیش به خاطر کپی کردن اسم این نوع شکلات به مشکلات حقوقی برخورد اما هنوز آن را با اسمی دیگر تولید می‌کند.