گرانی عجیب در بازار حبوبات
در ماه‌های اخیر، قیمت حبوبات در بازار ایران به طور چشمگیری افزایش یافته است، اما سوال اصلی اینجاست که آیا این بحران بازار حبوبات ناشی از عوامل طبیعی مانند کاهش بارندگی است یا اینکه ضعف‌های مدیریتی و سیاست‌گذاری‌های نادرست هم در این بحران نقش دارند؟
هرچند کارشناسان برای تحلیل این گرانی به دلایلی نظیر کمبودتولید، کاهش بارندگی و … اشاره کرده‌اند. اما در شرایط فعلی، می‌توان تمام مشکلات را به چنین مواردی نسبت داد یا مشکلات مدیریتی و ضعف در سیاست‌گذاری هم در این زمینه تأثیرگذار است؟
بررسی بازار حبوبات در یک سال اخیر
بررسی قیمت‌ها حاکی از آن است که در یک سال اخیر، قیمت حبوبات رشد نجومی داشته است. به طور مثال، عدس درشت ۹۰۰ گرمی در بهمن‌ماه سال گذشته با قیمت ۶۸ هزار تومان به فروش می‌رسید. همچنین عدس ریز و لپه درشت هم به ترتیب ۷۰ هزار تومان و ۷۳ هزار تومان به ازای هر ۹۰۰ گرم قیمت‌گذاری شده بودند.
اما در سال جاری، عدس دانه درشت ۹۰۰ گرمی با رشد ۱۱۳ درصدی، با قیمت ۱۴۵ هزار تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد. همچنین قیمت لپه ریز هم به ۱۳۶ هزار تومان رسیده که این نشان‌دهنده یک رشد ۹۴ درصدی است. لپه درشت ۹۰۰ گرمی هم در یک سال اخیر با رشد ۱۱۹ درصدی با قیمت ۱۶۰ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود.
در یک‌سال اخیر، قیمت‌ها به طور فزاینده‌ای افزایش داشته که این امر شرایط را هم برای تولید‌کننده و هم برای مصرف‌کننده بیش از پیش دشوار می‌کند. اما چه دلایلی برای این افزایش قیمت ذکر شده است؟
چه عواملی در افزایش قیمت حبوبات نقش دارند؟
تعیین قیمت حبوبات به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله این موارد می‌توان به کاهش سطح زیر کشت، کاهش تولید، نرخ ارز و … اشاره کرد. به گفته کارشناسان و کشاورزان، بخشی از تولید به کشت دیم وابسته است که امسال به دلیل کاهش بارندگی، میزان تولید هم کاهش یافته و تولید حبوبات پاسخگوی نیاز کشور نیست.
البته علاوه بر این موارد، در سال‌های جاری ارز ترجیجی از حبوبات حذف و به ارز نیما تغییر کرده که این مورد هم بر افزایش قیمت این محصولات تأثیرگذار بوده است.
وضعیت صادرات حبوبات
آنطور که داود لپه‌چی، رئیس انجمن حبوبات ایران، به ایلنا گفته، در میان اقلام مختلف حبوبات فقط نخود رسمی یا همان نخود آبگوشتی قابلیت صادرات دارد که امسال به دلیل کمبود بارندگی و کاهش تولید صادرات آن ممنوع شده است.
با توجه به شرایط ذکر شده، آیا فقط همین دلایل در افزایش قیمت حبوبات نقش داشتند؟
ضعف‌های مدیریتی و سیاست‌گذاری‌های نادرست ریشه اصلی بحران بازار حبوبات
گرچه کاهش بارندگی و افت تولید از دلایل شناخته‌شده افزایش قیمت‌ها هستند، اما نمی‌توان از ضعف‌های جدی مدیریتی و سیاست‌گذاری‌های نادرست در این بخش غافل شد. در واقع، آنچه که امروز در بازار حبوبات مشاهده می‌شود، نتیجه سال‌ها عدم توجه به زیرساخت‌های کشاورزی و تصمیمات نادرست در سیاست‌گذاری‌هاست
یکی از مشکلات موجود، کمبود سیاست‌های حمایتی و برنامه‌ریزی‌های آگاهانه در بخش کشاورزی است. باوجود اینکه بحران کمبود بارش‌ها قابل پیش‌بینی بود، دولت نتواست تدابیر مؤثری اتخاذ کند. این مسئله باعث کاهش تولید حبوبات شده است.
یکی دیگر از دلایل افزایش قیمت‌ها، ضعف در تنظیم بازار و نظارت بر توزیع حبوبات است. عدم پیش‌بینی دقیق و نبود واکنش به‌موقع به کاهش تولید باعث شده است که موجودی انبارها به تدریج کاهش یابد و قیمت‌ها افزایش یابند.