اجاره ساعتی کاتالیزور و سنسور اکسیژن!

هفت صبح| ‌نداشتن معاینه فنی ماشین اصلا شوخی نیست ،‌چون کلی خرج روی دستتان می‌گذارد. طبق قانون مصوب پلیس راهور در صورت نداشتن معاینه فنی، روزانه توسط دوربین‌های پلیس راهنمایی و رانندگی  ۵۲ هزار و ۵۰۰ تومان جریمه خواهید شد. یعنی اگر بیش از یک ماه از تاریخ انقضای معاینه فنی ماشین شما بگذرد، باید بیش از یک میلیون و 500هزار تومان جریمه بدهید.

این جریمه از یک طرف و از طرف دیگر افزایش قیمت لوازم یدکی ضروری برای گرفتن معاینه فنی باعث شده یک بازار جانبی راه بیفتد. در این بازار که بعضی از مکانیک‌ها و فروشنده‌های لوازم یدکی دست دوم در آن نقش اول را بازی می‌کنند، قطعاتی مثل سنسور اکسیژن، کاتالیزور را به صورت ساعتی اجاره می‌دهند. چون نبود این دو قطعه مهم نقش مهمی در صادر نشدن برگه معاینه فنی دارد.

کاتالیزور:

نقش کاتالیزور در خودرو و تاثیر آن بر کاهش و افزایش آلودگی هوا بسیار مهم است و بدون این قطعات، هر ماشینی را  به یک دستگاه بزرگ آلوده‌کننده‌ هوا تبدیل می‌شود. کاتالیزور ماشین یکی از قطعات مهم و البته گران‌قیمت است. کاتالیزور یا مبدل کاتالیزوری قطعه کوچکی است که آلایندگی‌های تولیدی موتور خودرو را مهار و  گازهای خروجی موتور  ماشین را  به گازهای کمتر آلاینده و کم‌ضررتر تبدیل می‌کند. این گازهای آلاینده شامل اکسید نیتروژن ، مونوکسید کرین و هیدروکربن‌نسوخته  است.

کاتالیزور معمولا  از فلزات گران‌قیمتی مثل پلاتین، پالادیوم و رودیوم ساخته می‌شود، به همین دلیل قیمت این قطعه بالاست. نحوه عملکرد این قطعه هم به این شکل است که گازهای آلاینده را که از اگزوز به کاتالیزور وارد می‌شوند، به بخار آب تبدیل می‌کند. به همین دلیل یکی از بخش‌های مهمی که در معاینه فنی بررسی می‌شود، میزان آلوده کردن هوا توسط ماشین‌هاست‌. در مرکز معاینه فنی، میزان هیدروکربن‌ها، اکسیدهای نیتروژن و مونو اکسیدکربن در اگزوز اتومبیل‌ها را اندازه می‌گیرند.

اگر کاتالیزور ماشین مشکل داشته باشد و نتواند جلوی آلودگی هوا را بگیرد، برگه معاینه فنی خودرو صادر نمی‌شود.  قیمت کاتالیزور خودرویی مثل پراید از یک میلیون و 800هزار تومان تا دو میلیون و 500هزارتومان است. کاتالیزور 206 هم از دو میلیون و 400هزار تومان تا سه میلیون و 500هزار تومان قیمت دارد. کسانی که پژو پارس دارند باید بین سه میلیون و 800هزار تومان تا پنج میلیون و 500هزار تومان برای خرید مبدل کاتالیزور هزینه کنند.

قیمت کاتالیزور سمند هم از سه میلیون و 200هزار تومان تا پنج میلیون و 500هزار تومان است و... به همین دلیل بعضی از کسانی که نمی‌خواهند برای خرید این قطعه هزینه کنند، به بازار سیاه یا بازار اجاره قطعات می‌روند و به صورت ساعتی این قطعه را اجاره می‌کنند. البته هزینه اجاره این قطعه برای دریافت معاینه فنی هم کم نیست و با اجرت نصب و برداشت آن برای انواع ماشین به 300هزار تومان تا 500هزار تومان می‌رسد، اما به گفته یکی از فروشنده‌های قطعات دست دوم، از جریمه یک میلیون و 500هزار تومان برای هر ماه خیلی بهتر است. 

سنسور اکسیژن:

یکی دیگر از قطعاتی که عملکرد صحیح آن برای دریافت معاینه فنی اهمیت دارد سنسور اکسیژن است. حسگر یا سنسور اکسیژن یک قطعه الکترونیکی است که میزان اکسیژن موجود در سوخت یا گاز را اندازه‌گیری می‌کند. سنسور اکسیژن در ورودی مسیر اگزوز قرار دارد و وظیفه آن اندازه‌گیری میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتور ماشین است. اکسیژن موجود در این گازها، مقدار اکسیژن سوخته نشده در فرآیند احتراق را نشان می‌دهد.

با این اوصاف اگر  میزان اکسیژن بالا باشد یعنی احتراق ناقص انجام می‌شود و  وجود  بیش از حد اکسیژن در گازهای خروجی از موتور، نشان دهنده غلظت مخلوط بالا و مصرف سوخت بیش از حد است. پس همانطور که گفته شد، وجود حسگر اکسیژن نقش مهمی در کاهش مصرف سوخت و کاهش سطح آلایندگی خودرو دارد. نقش این سنسور در خودرو خیلی مهم است تا جایی که در موتور خودروهای جدید از  دو سنسور اکسیژن استفاده می‌شود. اگر خودرویی یک سنسور اکسیژن داشته باشد، این حسگر قبل از مبدل کاتالیزور نصب می‌شود و اگر دو سنسور نصب شود قبل و بعد از کاتالیزور  قرار می‌گیرند.

نوک این سنسور یا سنسورها درون اگزوز وصل می‌شود و میزان اکسیژن موجود در دود خروجی از اگزوز را اندازه می‌گیرد و گزارش آن را به ECU می‌دهد تا میزان سوخت تزریقی درون سیلندر را تنظیم کند.ای سی یو همان کامپیوتر ماشین است  که وظیفه کنترل و هماهنگی بین بخش‌های مختلف را به عهده دارد. با این اوصاف کم بودن میزان اکسیژن در اگزوز به معنی زیاد بودن میزان سوخت است و زیاد بودن آن به معنی کم بودن میزان سوخت. وقتی سنسور یا حسگر اکسیژن یک خودرو مشکل داشته باشد، هم سوخت زیادی می‌سوزاند و هم آلایندگی بیشتری تولید می‌کند.

همین موضوع باعث می‌شود که در مرکز معاینه فنی، به شما برگه مورد نظر را ندهند. در این مواقع باید یک سنسور جدید بخرید و نصب کنید تا بتوانید برگه معاینه فنی را دریافت کنید. اما این طور که به نظر می‌رسد، افزایش قیمت سنسور اکسیژن باعث ایجاد کاسبی‌های عجیبی در بازار شده است. قیمت سنسور اکسیژن خودرویی مثل 206 بسته به اینکه ساخت کدام کشور باشد از یک میلیون و 250هزار تومان تا سه میلیون تومان است.

سنسور اکسیژن پراید هم از 800هزار تومان تا یک میلیون و 500هزار تومان قیمت دارد. اما کسانی که فعلا برای خرید این قطعه بودجه ندارند، اما دلشان هم نمی‌خواهد جریمه شوند، سنسور اکسیژن را برای یک ساعت اجاره می‌کنند. هزینه اجاره و اجرت نصب این قطعه برای کسانی که این کار را انجام می‌دهند، بین 250هزار تومان تا 350هزار تومان است.