در جیب دولت چه خبر است؟
چند نکته تامل‌برانگیز و جالب درباره درآمد و هزینه امسال دستگاه‌های دولتی
هفت صبح| همیشه کنجکاوی‌هایی درباره گردش مالی سازمان‌های دولتی و وزارتخانه‌ها یا هرجایی که از دولت بودجه می‌گیرد وجود دارد.
امسال قرار است بودجه کشور چطور بین سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی بچرخد؟ به کدام وزارتخانه پول بیشتری می‌رسد؟ بودجه کدام دستگاه یک دفعه چند برابر بیشتر شده و اعتبار کدام نهاد سقوط شدیدی داشته؟
جواب برخی از این کنجکاوی‌ها را در جدول هفتم بودجه امسال پیدا کرده‌ایم:
اول از بزرگ‌ترها شروع می‌کنیم. گفتن ندارد که قوه مجریه از بین سه قوه هزینه بیشتری دارد. ولی اعتبار کدام یک از این قوه‌ها یک دفعه خیلی بیشتر از سال قبل شده؟ قوه قضائیه. دادگستری و سازمان زندان‌ها بیشترین اعتبار قوه قضائیه را خرج می‌کنند اما اینکه بودجه این قوه چرا امسال یک دفعه زیاد شده به این برمی‌گردد که قرار است پول بیشتری (تقریبا دو برابر سال قبل) به سازمان پزشکی قانونی تزریق شود. این پول احتمالا قرار است خرج دستگاه‌های جدیدی شود که به کشف دی‌ان‌ای، معاینات بالینی، آزمایشگاه و بررسی اجساد کمک می‌کند.
امسال بودجه یک سازمان دیگر زیرمجموعه قوه قضائیه هم قرار است حدودا سه برابر بیشتر شود؛ اسم این نهاد «قرب بقیه‌الله» است. این موسسه یک قرارگاه فرهنگی است که عملیات جهادی برای تهیه جهیزیه، کمک به سیل زده‌ها، جشن‌های عید غدیر خم و ... برگزار می‌کند.
از آن طرف امسال اعتبار مجلس 20 درصد بیشتر شده. نکته قابل عرض درباره بودجه مجلس این است که اعتبار ویژه‌ای به رسانه خود، یعنی خبرگزاری خانه ملت اختصاص داده که 42 درصد بیشتر از پارسال شده.
پرخرج‌ترین وزارتخانه
از بین وزارتخانه‌ها کدام یک پرخرج‌تر است؟ همان وزارتخانه‌ای که نیروی کار زیادی دارد که از قرار می‌شود وزارت بهداشت. اما وزارت بهداشت بخشی از هزینه و خرج و مخارج را خودش تامین می‌کند.برای همین باید پرخرج‌ترین وزارتخانه را وزارت تعاون و بعد آموزش و پرورش بدانیم.
وزارت تعاون، کار و رفاه پرخرج‌ترین وزارتخانه است چراکه سال‌هاست صندوق بازنشستگی کشوری برای حقوق و مزایای حقوق‌بگیران خود به بودجه دولت وابسته شده و این وابستگی هزاران میلیارد تومانی هر سال بیشتر از قبل می‌شود. کل بودجه این وزارتخانه 300 هزار میلیارد تومان است و 256 هزار میلیارد تومان باید به این صندوق عزیز تزریق شود.
بودجه امسال طوری تنظیم شده که اعتبار بعضی از وزارتخانه‌ها یک دفعه رشد بسیار زیادی داشته. معلوم نیست چه برنامه‌ای زیر سر وزارت فرهنگ است که قرار شده بودجه آن 183 درصد بیشتر از سال پیش باشد.
وزارت ورزش و جوانان هم امسال قرار است حسابی پولدار شود. چراکه بودجه آن هم مثل وزارت فرهنگ حدودا سه برابر بیشتر از سال قبل شده. یکی از دلایل پرپول شدن جیب وزارت فرهنگ و وزارت ورزش و جوانان این است که آنها قرار است امسال درآمد زیادی داشته باشند که چندین برابر بیشتر از سال قبل است. حرف فرهنگ شد. بد نیست ببینیم در چنته صدا و سیما چه خبر است؟ بودجه صدا و سیما قرار است نزدیک به 50 درصد بیشتر و نزدیک به 22 هزار میلیارد تومان به این سازمان تزریق شود.
یک نکته جالب درباره وزارت راه وجود دارد آن هم اینکه این وزارتخانه قرار است تقریبا همه بودجه خودش را از راه املاک خود تامین کند. این رقم از همه وزارتخانه‌های دیگر بیشتر است. یعنی چه؟ بگذارید اینطور بگوییم که 90 درصد این اموال مازادی که دولت می‌فروشد قرار است به وزارت راه و شهرسازی داده و در آن مسکن مهر ساخته شود. برای این هم همه بودجه مورد نیاز خود را از این راه تامین خواهد کرد.
شکاف عمیق بودجه‌ای در این دستگاه‌ها
بعضی از وزارتخانه‌ها درآمدی دارند که هزینه‌های آنها را جبران می‌کنند ولی برخی دیگر، هم درآمد بسیار کمی‌دارند و هم بودجه زیادی از دولت می‌خواهند. در راس آنها همان وزارت تعاون و رفاه است که توضیح دادیم چرا با چنین شکافی در درآمد و هزینه‌هایش روبه‌رو شده.
وزارت دفاع، سپاه، بنیاد شهید، فرماندهی کل انتظامی، دادگستری، وزارت راه، ارتش و وزارت علوم هم از این دسته پرخرج‌های بدون درآمد بوده‌اند که بیشترین سهم را از مصارف عمومی می‌برند یا به زبان دیگر درآمدی نداشتند و روی بودجه دولت زیادی حساب باز کرده‌اند.
هزینه حمایت از خانواده با کیست؟
از دستگاه‌هایی که دولتی و زیر نظر رئیس جمهور هستند کدام یک پرخرج‌تر است؟ بنیاد شهید. به خاطر اینکه سهم عمده‌ای از اعتبار آن باید خرج حقوق و مستمری جانبازان و خانواده‌های شهدا شود. در مرتبه بعد سازمان برنامه و بودجه قرار دارد چراکه بیشتر از 7 هزار میلیارد تومان از اعتبار این سازمان متعلق به دبیرخانه ستاد حمایت از خانواده است.
خرج و مخارج سنگین پاستور
اعتبار نهاد ریاست جمهوری نزدیک به 87 درصد رشد داشته. اضافه شدن ردیف معاونت اجرایی ریاست جمهوری با اعتبار بیش از 2/1هزار میلیارد تومان یکی از دلایل این رشد بوده است.
یک نکته دیگر بودجه امسال تکیه دولت به پولی است که به آن اعتبارات سرمایه‌ای می‌گویند. 66درصد از درآمد کشور از مسیر فروختن یا اجاره املاک دستگاه‌ها به دست می‌آید. از دو سال قبل دولت بخش زیادی از کمبود و ناترازی بودجه خودش را با فروختن اموال دولتی تامین کرده. چیزی که به اموال مازاد دستگاه‌های دولتی معروف است.
اوضاع برای سازمان تبلیغات اسلامی هم امسال بر وفق مراد است. اعتبار آنها هم امسال نزدیک به سه برابر بیشتر شده. قرار است هشت هزار میلیارد تومان به این سازمان تزریق شود. 22 درصد از این مبلغ درآمدی بوده که خود سازمان تبلیغات داشته ولی بقیه را باید از دولت تامین کند.
در جدول بودجه حوزه علمیه چه خبر بوده؟ بودجه دفتر تبلیغات اسلامی‌حوزه علمیه دو برابر بیشتر شده. این اعتبار برای شورای برنامه‌ریزی حوزه‌های علمیه خراسان 83 درصد افزایش داشته. بودجه پژوهشگاه حوزه و دانشگاه هم 30 درصد افزایش یافته. اعتبار جامعه المصطفی (مرکز آموزشی در قم) هم با 50 درصد رشد روبه‌رو بوده. این 50 درصد قابل ذکر است به این دلیل که مثلا سال 1401 بودجه همین موسسه فقط 4 درصد بیشتر شده بود.
معمولا کنجکاوی زیادی درباره بودجه نهادهای نظامی وجود دارد. 124 هزار میلیارد تومان اعتبار برای سپاه پاسداران درنظر گرفته شده که افزایش چندانی نداشته. 122 هزار میلیارد تومان بودجه باید از بخش عمومی‌دولت به آن تزریق شود که 13 درصد بیشتر از سال گذشته است. بودجه ارتش 26 درصد بیشتر شده. 66 هزار میلیارد تومان بودجه ارتش است که بخش اعظم آن از بودجه عمومی‌کشور تامین می‌شود و مابقی محصول درآمدهای خود ارتش بوده. یکی از پرخرج‌ترین طرح‌های ارتش، طرح لبیک یا امام است که از سال 1396 برای بهبود وضعیت معیشتی و افزایش روحیه کارکنان آن اجرا شده.
حالا که پولدارها را گفتیم، به آن دستگاه‌هایی که امسال پول کمتری درمی‌آورند هم اشاره کنیم. بودجه کمیته امداد فقط 18 درصد بیشتر شده. اعتبار مرکز ملی فضای مجازی هم 16 درصد کاهش یافته. کمترین خرج را هم در بین وزارتخانه‌ها، وزارت نفت داشته است.
خرج هزینه‌های روزمره
کدام دستگاه به طور عجیبی برای پول آب و برق و کارکنان و خلاصه هزینه‌های روزمره خرج می‌کند؟ سپاه 122 هزار میلیارد تومان باید خرج این مصارف روزانه کند. این عدد برای ارتش 66 هزار میلیارد تومان است. خرج روزانه وزارت دفاع از سپاه هم بیشتر است و 177 هزار میلیاد تومان است.
دانشگاه تهران در اوج
وزارت علوم را جا نیاندازیم. کدام دانشگاه بیشتر درآمد داشته و کدام یک قرار است سهم بیشتری از بودجه داشته باشد؟ دانشگاه تهران هزار میلیارد تومان درآمد داشته. دانشگاه‌هایی مثل شهید بهشتی، شیراز، صنعتی اصفهان، امیرکبیر فردوسی مشهد، شریف بین 300 تا 400 میلیارد تومان درآمد داشتند.
بیشترین بودجه ولی قرار است به دانشگاه شیراز، شریف و امیرکبیر تزریق شود. از بین دانشگاه‌ها نام یک دانشگاه کمتر شناخته شده هم دیده می‌شود که به خاطر بودجه‌اش توجه‌ها را جلب می‌کند. بودجه دانشگاه سید جمال‌الدین اسدآبادی امسال یک دفعه 50 درصد بیشتر شده. اسدآبادی یک دانشگاه دولتی در غرب کشور است که سال 1390 تاسیس شده.
