جاه‌طلبی کسب‌وکاری به شیوه بنیان‌گذاران اسنپ
ماجرای قطع سهمیه سوخت تاکسی‌های اینترنتی بهانه‌ای شد برای دقیق شدن در بزرگی این کسب‌وکار و آمار عجیبش
هفت صبح| اسنپ می‌گوید سهمیه ویژه سوختی که به رانندگان این سامانه اینترنتی تعلق می‌گرفته از مهرماه سال گذشته قطع شده و امسال هم گویا خبری از آن نیست. موضوعی که مدیران اسنپ می‌گویند معنایش کم شدن تعداد رانندگان این استارتاپ حمل و نقل و در نتیجه متضرر شدن کاربرانی است که از اسنپ برای جابه‌جایی در شهرها یا بین شهرها استفاده می‌کنند.
عدد این کاربران چقدر است؟ 70 میلیون نفر! عددی که لابه‌لای چانه‌زنی بر سر سهمیه بنزین از زبان مدیرعامل اسنپ مطرح شده خیره‌کننده است! از جمعیت تقریبا 85 میلیون نفری ایران، 70 میلیون آن‌ها کاربر اسنپ هستند! البته مدیرعامل اسنپ نگفته این آمار صرفا کاربران تاکسی اینترنتی آن هستند یا مجموع همه کسانی است که از همه سرویس‌های گروه اسنپ استفاده می‌کنند ولی به نظر می‌رسد منظورش همان اولی بوده است. اما قبل از پرداختن به چرایی اهمیت این عدد برویم سراغ اصل ماجرای سهمیه بنزین رانندگان اسنپ و تپسی و دلیل قطع شدن آن.
موضوع جدیدی نیست!
علی‌اکبر عرب‌عامری، مدیر عملیات شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران اعلام کرده در سال ۱۴۰۳ تاکسی‌های اینترنتی اسنپ و تپسی سهمیه سوخت دریافت نخواهند کرد و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در این باره مجری بوده و تصمیم‌گیر نیست. با این حال جعفر سالاری‌نسب، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی به ایسنا گفته است: «از مهر ماه هیچ سهمیه سوختی برای تاکسی‌های اینترنتی تخصیص نیافته و این مسئله موضوع جدیدی نیست.» به گفته او از سال ۱۳۹۸ با مصوبه وزارت کشور برای سوخت تاکسی‌های اینترنتی اعتبار درنظر گرفته شد، اما از مهرماه سال گذشته تاکنون هیچ بودجه‌ای در این راستا تخصیص پیدا نکرده است.»
تا پیش از قطع سهمیه بنزین تاکسی‌های اینترنتی، کارت سوخت خودروهای فعال در اسنپ، تپسی و سایر تاکسی‌های آنلاین بیشتر از سهمیه خودروهای شخصی شارژ می‌شد. سهمیه سوخت تاکسی اینترنتی بنزینی ۱۸۰ لیتر و سهمیه سوخت تاکسی اینترنتی دوگانه‌سوز ۳۰۰ لیتر در هر ماه تعیین شده بود.
از این رو به نظر می‌رسد تاکسی‌های اینترنتی ازاین‌پس تنها متکی به سهمیه سوخت شخصی خود خواهند بود. سهمیه سوخت خودروهای بنزینی ماهانه ۶۰ لیتر و خودروهای دوگانه‌سوز ماهانه ۳۰ لیتر است. سهمیه بنزین ۳۰۰۰ تومانی کارت‌های سوخت نیز ماهانه ۱۰۰ لیتر است؛ بنابراین می‌توان گفت که خودروهای فعال در تاکسی‌های اینترنتی که اکثرا دوگانه‌سوز هستند، ماهانه ۱۳۰ لیتر سهمیه بنزین خواهند داشت. رانندگان فعال در تاکسی‌های آنلاین ناچار هستند برای مدیریت سوخت خود طی ماه، بخش قابل‌توجه سوخت خود را از طریق مخازن گاز طبیعی تأمین کنند.
واکنش اسنپ
محمد خلج مدیرعامل اسنپ در واکنش به این مسئله اعلام کرده از ابتدای سال ۱۴۰۲ سهمیه سوخت رانندگان تاکسی‌های اینترنتی – باوجود مصوبه تصویب‌شده در سال ۱۳۹۸- قطع شده است و کاربران راننده اسنپ برخلاف حق قانونی‌شان بیش از یک سال است که از دریافت سهمیه سوخت محروم شده‌اند. اسنپ استدلال کرده از آنجایی که کاربران راننده تاکسی‌های اینترنتی -مانند رانندگان تاکسیرانی- متصدی حمل‌ونقل محسوب می‌شوند، بر اساس قانون مشمول دریافت امتیازهای این حوزه می‌شوند.
دریافت سهمیه سوخت بخش حمل‌ونقل عمومی از جمله این امتیازها به شمار می‌رود و این سهمیه باید بر اساس میزان پیمایشی که کاربران راننده در ناوگان تاکسی‌های اینترنتی دارند به آن‌ها تعلق بگیرد.
اسنپ در واکنش به این خبر اعلام کرده کاربران راننده تاکسی‌های اینترنتی با چالش جمع‌آوری کارت‌های سوخت از جایگاه‌های سوختگیری مواجه هستند و این موضوع قیمت تمام‌شده بنزین را برای آن‌ها بالا می‌برد. این کاربران برای خدمت‌رسانی در بخش حمل‌ونقل نیاز به سوخت دارند و تصمیمات اخیر در رابطه با جمع‌آوری کارت‌های سوخت به‌شدت مشکل‌ساز خواهد شد.
به اعتقاد اسنپ و حامیان گرفتن سهمیه سوخت از سوی این تاکسی اینترنتی، عدم بهره‌مندی رانندگان تاکسی‌های اینترنتی از سهمیه سوخت در کنار مشکلات سوختگیری در جایگاه‌های سوخت تبعات زیادی به حمل‌ونقل درون‌شهری تحمیل می‌کند. به دلیل مشکلات مذکور، تمایل به فعالیت در کاربران راننده به شدت کاهش پیدا می‌کند و این موضوع اثر منفی بر توازن عرضه و تقاضا و همچنین قیمت تمام‌شده سفر می‌گذارد. بنابراین تبعات این تصمیم‌ها علاوه بر کاربران راننده اسنپ متوجه بیش از ۷۰ میلیون کاربر مسافر این سامانه نیز خواهد شد و اثر تورمی جدی در این حوزه خواهد داشت.
اسنپ به‌صورت ماهانه مسافت طی شده همه کاربران راننده را در سفرهای اسنپی به نهادهای مسئول ارائه می‌کند. با تجمیع گزارش‌ها و ارسال آن به وزارت نفت، این وزارتخانه متولی تخصیص سهمیه سوخت به کاربران راننده تاکسی‌های اینترنتی است.
مدیرعامل اسنپ گفته بررسی‌های انجام شده از سوی نهادهای مسئول روی شیوه محاسبه پیمایش کاربران راننده دقت بیش از ۹۹ درصدی آن را تایید کرده است. این موضوع نشان می‌دهد که برخلاف روش‌های آفلاینِ اختصاصِ سهمیه بنزین که با دقت بسیار پایین و اتلاف منابع بالا انجام می‌شود، در تاکسی‌های اینترنتی اختصاص سهمیه بنزین با دقت و بدون تضییع حقوق شهروندان انجام می‌شده است.
یونیکورن یا هرچی... رکوردهای اسنپ عجیب و غریبند
روزگاری رویای بنیان‌گذاران اسنپ، یعنی ایاد القصار و محمود فوز این بود که کسب‌وکارشان در ایران را تبدیل به یونیکورن کنند و بعد که ارزش آن به عددهایی حدود 5 میلیارد دلار رسید آن را بفروشند و به میلیاردرهای استارتاپی خوشبختی بدل شوند که بقیه عمرشان یا مشغول جزیره خریدن هستند یا سرمایه‌گذاری روی ایده‌ها و استارتاپ‌های جدید. اما وقتی برجام به مشکل خورد دیگر شانس زیادی برای تزریق یکباره چنین پولی به اکوسیستم استارتاپی ایران از بین رفت. خیلی‌ها آن موقع فکر می‌کردند که این دو جوان که تجربه‌های کسب‌وکاری آن‌ها در امارات و آلمان آن‌ها را با دیدگاه و جاه‌طلبی بین‌المللی پیش می‌برد دیگر انگیزه‌ای برای رشد اسنپ نداشته باشند.
اما عددهای خیره‌کننده این روزهای اسنپ با وجود همه چالش‌هایی که این کسب‌وکار در ایران دارد؛ از جمله همین ماجرای سوخت که خبر آن را مرور کردیم نشان می‌دهد ایاد و محمود هنوز آن جاه‌طلبی روزهای اول را حفظ کرده‌اند.
