برخورد نزدیک با بانکداری روسی
گزارشی درباره بانک روسی وی تی بی، اولین بانک خارجی پس از انقلاب‌که دارایی خالص آن معادل کل ثروت بانک‌های ایرانی است .
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی| مدتی پیش رئیس کل بانک مرکزی خبر از ایجاد یک کانال مالی مهم بین ین و روبل داد که ایران هم می‌توانست از آن استفاده کند. تا آن موقع این پرسروصداترین همکاری بانکی ایران و روسیه بود اما حالا از دو روز پیش که آگهی استخدام نیرو برای شعبه یکی از بانک‌های روسی در ایران منتشر شده می‌توان گفت که قدم عملیاتی و ملموس‌تری هم در مسیر این همکاری‌ها برداشته شده
و قرار است شعبه‌ای از بانک معروف وی‌تی‌بی در ایران راه‌اندازی شود و این بانک برای استخدام نیرو اقدام به انتشار آگهی هم کرده است. در این آگهی آمده است که دفتر نمایندگی بانک وی‌تی‌بی برای تکمیل کادر خود از متقاضیان در حوزه‌های مدیر مالی، کارشناس امور بانکی در حوزه بین‌الملل، مدیرعامل، کارشناس و... دعوت به همکاری کرده است.
ماجرا البته به مدتی قبل برمی‌گردد وقتی که در سفر محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی به روسیه، بر افزایش همکاری‌های پولی و بانکی با این کشور و همچنین تقویت مناسبات در چارچوب توافقنامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا تاکید شد. یکی از موضوعاتی که درباره این تعاملات به گوش می‌رسید، افزایش سطح روابط در حوزه بانکداری بود که گویا در قالب افتتاح یک شعبه از دومین بانک بزرگ روسیه در ایران شکل عملیاتی به خود گرفته است.
موضوعی که البته در روزهای نخست سال 1402 زمزمه‌های آن مطرح شده و علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت کشور هم از افتتاح شعبه‌ای از دومین بانک بزرگ روسیه در ایران خبر داده بود. خبری که البته در اردیبهشت امسال توسط او در توئیتی اعلام شد و پیمان‌پاک در این‌باره نوشت: «بانک VTB دومین بانک بزرگ روسی، دفتر نمایندگی خود را در ایران دایر کرد.» به گفته او حضور این بانک می‌تواند به تسهیل نقل و انتقالات ارزی بین ایران، روسیه و کشورهایی که این بانک در آنها شعبه دارد، کمک بسیاری کند.
ما وی‌تی‌بی را می‌شناختیم
البته آشنایی ما ایرانی‌ها با این بانک روسی به سال‌ها قبل برمی‌گردد. زمانی که تیم ملی والیبال ایران وارد لیگ جهانی شد وی‌تی‌بی اسپانسر روی پیراهن تیم ملی روسیه بود و در تمام این سال‌ها والیبالی‌ها نامش را روی ستاره‌های قدبلند روس (موزرسکی، میخاییلف و... ) دیده بودند.
درباره VTB بانک روسیه چه می‌دانیم
می‌گویند یکی از بزرگترین بانک‌های روسیه است. بانکی که سال 1990 اولین شعبه‌اش را در مسکو راه‌اندازی کرد. هدف‌گذاری روس‌ها از راه انداختن وی‌تی بی بانک هم ارائه خدمات به عملیات‌های تجاری خارجی شرکت‌های روسی بود. در واقع ادغام روسیه و شرکت‌های تجاری این کشور در اقتصاد جهانی. برای همین هم این بانک روسی، شروع به خریدن بانک‌های کوچک کشورهای دیگر کرد.
از آرمزبر بانک ارمنستان، تا مریا بانک اوکراین و اسلاونت بانک در بلاروس و بانکی در جمهوری آذربایجان. همه آنها هم بعد از ادغام در VTB بانک روسیه، تبدیل به شعبه خارجی این بانک روس در آن کشور شدند. البته نکته همه این بانک‌ها و ادغامشان در بانک وی‌تی‌بی این بود که در کشورهایی قرار داشتند که حجم معاملات شرکت‌های روسی با آنها زیاد بود. وی‌تی بانک حتی یک شرکت تابعه را در آنگولا هم دارد و به تازگی فعالیت‌های خود را در کشورهای چین، آفریقای جنوبی، ونزوئلا و کشورهای عضو اتحادیه عرب هم گسترش داده است.
وی‌تی‌بی، بانک مهمی است؟
سایت‌های معتبر فعال در حوزه بانک‌ها نوشته‌اند که وی‌تی‌بی دومین بانک بزرگ روسیه است که شعبه مرکزی آن در شهر مسکو قرار دارد. وی‌تی‌بی و شرکت تابعه آن؛ گروه خدمات مالی وی‌تی‌بی، طیف گسترده‌ای از خدمات بانکی را در روسیه، کشورهای مستقل همسود، اروپا، آسیا، آفریقا و ایالات متحده ارائه می‌کند و در کشورهایی مثل چین، ارمنستان، بلاروس، آذربایجان، آفریقای جنوبی، ونزوئلا، آنگولا، گرجستان، قزاقستان، سوئد و بسیاری از کشورهای دیگر جهان دارای شعبه است. بزرگترین شرکت‌های تابعه این گروه در روسیه این شرکت‌ها هستند: وی‌تی‌بی۲۴، بانک مرکزی مسکو و ترانس‌کردیت‌بانک.
در رتبه‌بندی سال ۲۰۱۱ مجله فایننشال تایمز و در فهرست فایننشال تایمز از ۵۰۰ شرکت بزرگ جهان این بانک روس، در رتبه ۲۳۶ام قرار گرفته بود. و بر اساس گزارش مجله فایننشال تایمز در سال ۲۰۱۱، این بانک در میان ۵۰۰ شرکت بزرگ دنیا، رتبه ۲۳۶ را دارد.
نکته جالب دیگر اینکه اینجاست که دارایی خالص بانک وی‌تی‌بی تا پایان سال ۲۰۲۱، ۲۸۳ میلیارد دلار است و این در حالی است که بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی از دارایی‌ها و بدهی‌های سیستم بانکی، دارایی کل نظام بانکی ایران قریب به ۱۴هزار و ۲۳۰ همت است که با نرخ امروز دلار، معادل 4/286 میلیارد دلار می‌شود. در واقع دارایی بانک روسی وی‌تی‌بی نزدیک به دارایی تمام سیستم بانکی کشور ماست.
چند نکته مهم درباره وی تی بی
علیشیر عثمانف، یکی از ثروتمند‌ترین مردان روسیه و یکی از مالکان باشگاه آرسنال، جزو سهامداران اصلی VTB است.
بانک روسی، علاقه زیادی به ورزش دارد و اسپانسر اصلی تیم ملی والیبال روسیه و باشگاه دینامو مسکو به حساب می‌آید.
براساس گزارش مجله فایننشال تایمز در اعلام فهرست 500 شرکت بزرگ دنیا، این بانک رتبه۲۳۶ام را دارد.
چرا وی تی بی دومین بانک بزرگ روسیه است؟ از نظر تعداد کارمند. در واقع این بانک با داشتن 76هزار کارمند، دومین بانک بزرگ روسیه محسوب می‌شود.
وی تی بانک در ایران چکار می‌کند؟
این اولین‌بار است که یک بانک بزرگ روسی در ایران شعبه راه‌اندازی می‌کند. اما دلیل ورود وی تی بانک به ایران چیست؟ با توجه به گستردگی شعبه‌های VTB بانک در تمام دنیا (چین، آمریکای جنوبی، آفریقا و اروپای شرقی) برای بانک‌ها و شرکت‌های ایرانی، امکان دسترسی ایران به شبکه بانکی بین‌المللی تسهیل می‌شود.
در روزهایی که شبکه بانکی ایران دچار تحریم شده و امکان انتقال پول به هیچ بانک خارجی وجود ندارد، حضور یک بانک روسی که شعبه‌های زیادی در دیگر کشورهای اروپایی و آسیایی دارد، می‌تواند بخشی از مشکلات معاملات ارزی شرکت‌های ایرانی و تبادلات بانکی بین‌المللی را آسان‌تر کند.
چه خدماتی قرار است ارائه شود؟
ما هنوز به درستی نمی‌دانیم این بانک دقیقا چه خدماتی به مردم ایران مخصوصا تجار ایرانی یا ایرانی‌های خارج از کشور ارائه می‌کند اما می‌دانیم که قبلا گفته شده بود که «خدمات انتقال پول به ایران رویکرد جدیدی است و تقاضا برای آن باید ارزیابی شود» و حواله روبلی با کمیسیون استاندارد یک درصد مبادلات بین‌المللی به بانک پاسارگاد در ایران ارسال می‌شود.
اینطور که خبرگزاری فارس نوشته: «به گفته مدیران برخی بانک‌های خصوصی ایرانی، با توجه به توافقات صورت گرفته، ظرفیت انجام مبادلات ارزی بانک‌های ایرانی و بین‌المللی به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت و بانک‌ها و موسسات ایرانی از این پس می‌توانند با بهره‌گیری از مسیرهای جدید ایجاد شده، هزینه و زمان مبادلات ارزی را کاهش دهند.»
از طرفی رسانه‌های نزدیک به دولت از تسهیل سرمایه‌گذاری ریلی و نفتی و کالای اساسی روس‌ها در ایران از طریق این بانک خبر می‌دهند که باید دید تا چه اندازه درست است.
به نفع آنها هم هست
تا چند سال پیش بانک مرکزی روسیه برای همکاری با شبکه بانکی ایران شرط پیوستن طرف ایرانی به FATF را اعلام کرده بود. شرطی که البته هیچ‌وقت محقق نمی‌شد چون ایران به دلیل تحریم‌ها امکان عضویت در FATF را نداشت. اما اینکه چرا بعد از سال‌ها بانک روسی چراغ سبز به شبکه بانکی ایران نشان داده، تنها یک دلیل دارد.
بانک‌های روسیه هم به خاطر جنگ روسیه و اوکراین دچار تحریم‌‌های شدید بانکی شده‌اند و روسیه هم از FATF اخراج شده است. خلاصه برخلاف پیغام سازمان «توسعه تجارت» ایران که مدعی بود به خاطر تلاش‌های مستمر و پیگیری‌های این سازمان، بانک روسی حاضر شده در ایران نمایندگی راه‌اندازی کند، ظاهرا روس‌ها که از معادلات اقتصاد جهانی کنار گذاشته شده‌اند، به دنبال ساختن شبکه مالی جدیدی با حضور ایران، چین، کشورهای آمریکای جنوبی و چند کشور آفریقایی هستند.