سقوط بازار سرمایه؛ روزی یک درصد یا سه درصد؟
نگرانی سهامداران خُرد از بازگشایی بازار سرمایه
هفت صبح، مهدی الیاسی | بازار سرمایه به عنوان حساس‌ترین بازار به تحولات سیاسی در دو هفته اخیر و با وقوع جنگ میان ایران و اسراییل با یک ریسک بزرگ مواجه شد. این ریسک که فراتر از تاب‌آوری بازار بود، تعطیلی موقت بورس تهران را به دنبال داشت. با آغاز آتش‌بس و پایان جنگ در حالی در آستانه بازگشایی بازار سرمایه هستیم که عموم فعالان این بازار نگران سقوط بزرگ پس از اعلام آغاز به کار بازار سرمایه هستند. نگرانی سهامداران خُرد هم از سایرین بیشتر است و با این اضطراب منتظر گشایش بازار هستند که مبادا سرمایه اندک‌شان به کلی از بین برود.
برای بررسی نگرانی این روزهای فعالان بازار سرمایه، با یوسف اصلانی، تحلیلگر بازارهای مالی به گفتگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
پس از آغاز جنگ میان ایران و اسراییل، بازار سرمایه به درستی به طور موقت، تعطیل شد. اینک با شروع آتش‌بس، زمزمه بازگشایی بورس به گوش می‌رسد. اما ابهام بزرگی که برای فعالان بورس اوراق بهادار، به خصوص فعالان خرد بازار وجود دارد این است که بازگشایی بازار چه اتفاقی برای رخ می‌دهد؟ برخی پیش‌بینی کرده‌اند که شاهد افت قیمت‌های سنگین باشیم. تصور و تحلیل شما چیست؟
چیزی که تا الان مشخص شده این است که پس از اعلام آتش‌بس و در حالی که به زودی بازار سرمایه بازگشایی می‌شود، سازمان بورس ساز و کارهای حمایتی لازم برای پشتیبانی از بورس را در نظر گرفته است. مسئله اصلی این است که بازار سرمایه با چه دامنه نوسانی باز شود. نکته دیگر این است که حجم معاملات چقدر باشد زیرا مهم است که دامنه نوسان با چه حجمی از معاملات، پُر می‌شود.
به نظر می‌رسد در خصوص دامنه نوسان هنوز تصمیم‌گیری نشده است. در روزهای گذشته دیدم در برخی گروه‌های فضای مجازی در خصوص دامنه نوسان در حال نظرسنجی از فعالان بازار سرمایه هستند. اینکه بازار با دامنه نوسان یک درصد بازگشایی شود یا 3 درصد اکنون محل اختلاف میان فعالان و کارشناسان بورسی است. همینطور یک موضوع مورد بحث این است که میانگین حجم معاملات چقدر باشد که روی قیمت تاثیر بگذارد. به نظر می‌رسد در این 2 مورد هنوز تصمیم‌گیری خاصی نشده است.
ریزش بازار پیش از حمله اسراییل، آغاز شده بود
بازار سرمایه، بازاری است که به ریسک‌های سیاسی بسیار حساس است. جنگ میان ایران و اسراییل، رویدادی فراتر از یک ریسک سیاسی بود و عملا کشور وارد جنگ شد. در واقع عملا جنگ به وجود آمد و حتی بحث حمله نظامی به زیرساخت‌ها و شرکت‌های پالایشی و پتروشیمی مطرح بود. آیا قبول دارید در این شرایط بازگشایی بازار بدون پشتیبانی و حمایت لازم، اشتباه و آسیب‌زا است؟
بله قطعا بازگشایی بورس بدون حمایت، اشتباه است. در روزهای اخیر طبق صحبت‌هایی که من با برخی مدیران و تصمیم‌گیران بازار سرمایه داشتم، تصمیم بر این است که حمایت‌های خوبی از بازار بشود که افت بیشتری در قیمت‌ها رخ ندهد. می‌دانید که پیش از آغاز جنگ میان ایران و اسراییل نیز بازار شروع به ریزش قیمت کرده بود و یک اصلاح 20 الی 25 درصدی را تجربه کرده بود. در همان وضعیت اصلاح بودیم که جنگ ایران و اسراییل آغاز و بازار کلا بسته شد.
دامنه نوسان پیش از درگیری ایران و اسراییل 3 درصد بود. با توجه اهمیت موضوع دامنه نوسان و تاثیر مهم آن در روند بورس، اینکه بازار با چه دامنه نوسانی بازگشایی شود بسیار مهم است. این روزها اینکه بازار با چه دامنه نوسانی باز شود بسیار محل بحث است. نظر شما چیست؟
امکان دارد دامنه نوسان با بازه یک درصد بازگشایی شود. من فکر می‌کنم دامنه نوسان را یک درصد بکنند. من هم موافق بازگشایی بازار با دامنه نوسان یک درصد هستم.
خروج 20 همت از بازار پس از بازگشایی معامله صندوق درآمد ثابت
آیا دامنه نوسان یک درصد انگیزه‌ای برای فعالیت فعالان بازار سرمایه به خصوص فعالان حقیقی باقی می‌گذارد؟ با دامنه نوسان یک درصد فردی که سهم یک شرکت را خریده در بهترین حالت یک درصد سود می‌کند. الان با توجه به وجود بازارهای موازی مانند بازار رمزارزها و با التفات به اینکه در این بازارها محدودیتی در نوسان وجود ندارد و کسب سودهای بالا حتی در یک روز هم ممکن است، به نظر می‌رسد دامنه نوسان یک درصد بسیاری را به بازارهای موازی سوق خواهد داد.
الان طبیعتا تنها هدف سازمان بورس این است که جلوی پنیک و اضطراب بازار سرمایه را بگیرند. در حال حاضر بازار سرمایه قطعا در کوتاه‌مدت، جذابیت ندارد. قطعا اطلاع دارید که خرید و فروش صندوق‌های درآمد ثابت در وسط درگیری‌های ایران و اسراییل بازگشایی و معامله شدند. یعنی پیش از آغاز آتش‌بس صندوق‌های درآمد ثابت در حال معامله شدن بودند. بازگشایی معامله صندوق‌های درآمد ثابت باعث خروج حدود 20 همت در همان روز اول شد.
یعنی صندوق درآمد ثابت با اینکه یک گزینه و ابزار بدون ریسک است اما مردم نگران بودند و در حال فروش صندوق‌شان بودند. خب این گویای پنیک و اضطراب بالای فعالان بازار سرمایه است. با این شرایط هیجانی و پُر اضطراب بازار قطعا بازگشایی بازار با صف‌های فروش گسترده، همراه خواهد بود. در نتیجه به نظر من بازگشایی بازار با دامنه نوسان یک درصد در کوتاه مدت و با زمانی که اعتماد بازار، بازیابی شود، ضروری به نظر می‌رسد.
در مورد وضعیتی که صندوق‌های درآمد ثابت بازگشایی شد بیشتر توضیح بدهید.
یک نکته مثبت در بازگشایی صندوق‌های درآمد ثابت این بود که حمایت خوبی از سوی از بازارگردان‌های این صندوق‌ها صورت گرفت. در نتیجه از افت قیمت این صندوق‌ها جلوگیری شد و حتی اندکی مثبت هم بودند. این درحالی بود که ما در بحبوحه جنگ بودیم.
در توضیح دیگر در خصوص دامنه نوسان اینکه درست است دامنه نوسان یک درصد جذابیت خاصی الان برای فعالان بازار سرمایه ندارد اما برای اهالی بازار فعلا مهم این است که وضع بازار از چیزی که هست وخیم‌تر نشده و خروج پول بیشتر نشود تا شرایط سیاسی به ثبات بازگردد و پول‌های خارج شده دوباره به بازار برگردد. در واقع الان این که در بازار مثلا نوسانی بگیریم یا سودی کسب کنیم اساسا اولویت فعالان بورس نیست. مهم این است که اعتماد به بازار سرمایه بیشتر از این کاهش نیابد و خروج پول متوقف شود.
طرفدار بازگشایی بازار با دامنه نوسان یک درصد هستم
در نتیجه با توضیحاتی که دادید، اینکه دامنه نوسان یک درصد شود را لااقل در کوتاه مدت، خوب می‌دانید این اقدام را عاملی برای سوق دادن مردم به سوی بازارهایی مانند رمز ارز نمی‌دانید.
بله. من کاملا در شرایط فعلی کاملا طرفدار دامنه نوسان یک درصد هستم. در خصوص رمزارزها باید بگویم که آن بازار هم‌اکنون یک بازار پُر ریسک است. می‌دانیم که حین جنگ ایران و اسراییل، سایت نوبیتکس به عنوان بزرگ‌ترین صرافی ایرانی رمزارز، هک شد. این یک اتفاق بسیار مهم بود.
بخشی از موجودی کیف پول‌ها خارج شد. البته مسئولان نوبیتکس اعلام کردند که زیان افراد را جبران خواهند کرد اما به هر حال اعداد بزرگی از کیف پول افراد در نوبیتکس خارج شد. یک راه دیگر این است که افراد برای فعالیت در بازار رمزارزها با صرافی‌های خارجی کار کنند که آن هم ریسک‌های خاص خودش را دارد که فعالان این حوزه نسبت به آن ریسک‌ها آگاه هستند. یکی از مهم‌ترین مشکلات برای خرید و فروش رمزارز وضعیت آزار دهنده این روزهای اینترنت است. بحران هک شدن سایت نوبیتکس بسیاری از ترسانده است.
در خصوص بازگشایی صندوق‌های درآمد ثابت تاکید کردید که این بازگشایی خوب مدیریت شد. با توجه به اینکه صندوق‌های درآمد ثابت بخش بدون ریسک بورس است، آیا بهتر نیست فعالان خُرد بازار فعلا با توجه به شرایط ناپایدار بازار، با خرید صندوق‌های درآمد ثابت، فعالیت مجدد در بورس را آغاز کنند؟
بله پیشنهاد خوبی است. در حال حاضر بخشی از پرتفوی صندوق‌های درآمد ثابت، سهام شرکت‌هاست. اگرچه عدد کوچکی است اما وجود دارد. یک بخشی از پرتفوی صندوق‌های درآمد ثابت، اوراق مشارکت دولتی است که مشخص نیست دولت چقدر توان ایفای تعهداتش را دارد.
در نتیجه در شرایط کنونی صندوق‌های درآمد ثابت هم بدون ریسک نیست. درست است که جنگ تمام شده اما بازار سرمایه به عنوان حساس‌ترین بازار به تحولات سیاسی و به خصوص جنگی، همچنان در شوک جنگ است. به نظر من در ابتدای بازگشایی بازار سرمایه باید اندکی صبر کرد و شکیبا بود. البته در مجموع برآورد من در خصوص صندوق‌های درآمد ثابت مثبت است. در کل به نظرم فعلا باید در مورد ترید و معامله‌گری در هر بازار باید احتیاط کرد. این احتیاط شامل بازار طلا و دلار و رمزارز هم هست.
وضع بازارهای موازی نیز خوب نیست
به نظر می‌رسد مجموع تحولات به گونه‌ای بوده که در بازارهایی مانند مسکن، طلا و دلار هم ابهام‌ها بسیار است. مثلا اگر کسی 5 ماه پیش ملک، طلا یا دلار خریده، سود خاصی نکرده و در بسیاری مواقع سر به سر است.
بله، دقیقا همینطور است. اینطور نیست که وضعیت سرمایه‌گذاران در بورس بحرانی باشد، در سایر بازارها هم سود خاصی مشاهده نشده است. به نظر من در حال حاضر برای پول‌های بزرگ، گواهی سپرده بانک‌ها بهتر است. پول‌های خرد هم اگر بخشی از آن دست خود فرد در حساب بانکی‌اش باشد و بخش دیگرش در صندوق‌های درآمد ثابت باشد شاید بهتر است چون به سادگی نقد می‌شود و قابل مدیریت کردن است.
پیشنهاد شما به فعالان حقیقی و خرد بازار سرمایه چیست؟
پیشنهاد من همان پیشنهاد همیشگی است که همه از رفتار هیجانی بپرهیزند. با تجربه حمایتی خوبی که از صندوق‌های درآمد ثابت داشتیم از بازار حمایت‌های خوبی خواهد شد. شنیده‌ها حاکی از آن است که قرار است صندوق‌های اهرمی، صف فروش سهام بزرگ را جمع و صندوق تثبیت بازار هم صف فروش صندوق‌های اهرمی را جمع کنند. پیشنهاد من به سهامداران خرد این است که پس از بازگشایی بازار فوری به صف فروش نروند و با زیان کامل از بازار خارج نشوند. باید دید پشتیبانی از بازار چگونه است و بعد تصمیم گرفت. من مطمئن هستم از بازار حمایت خواهد شد.
