همه آمدند اما خیلی دیر| ادامه آتش‌سوزی جنگل‌های الیت
آتش‌سوزی طولانی جنگل‌های الیت به‌دلیل مدیریت دیرهنگام، کمبود تجهیزات و شرایط صعب‌العبور گسترش یافته و تهدیدی جدی برای هیرکانی است
هفت صبح| 20 روز است که جنگل‌های هیرکانی در آتش می‌سوزد و حالا که فرصت طلایی اطفای حریق را از دست داده‌ایم و کار از کار گذشته است، همه مسئولان از معاون اول و معاون اجرایی رئیس‌جمهور گرفته تا رئیس سازمان حفاظت محیط زیست پای کار آمده‌اند تا دست به دامن خارجی‌ها شوند و آتش جنگل‌های الیت را خاموش کنند. در این میان کنشگران محیط زیست هشدار می‌دهند که اگر آتش جنگل‌های الیت کنترل نشود، باید در طالقان با آن مبارزه کنیم. آتشی که به جان جنگل‌ها افتاده، سرمایه چند میلیون ساله ایران را نابود می‌کند اما چرا همه اینقدر دیر پای کار خاموش کردن آتش جنگل آمده‌اند؟
منطقه حفاظت شده چهار باغ واقع در ارتفاعات الیت شهرستان چالوس، بیش از 20 روز است که درگیر آتش‌سوزی شده و جامعه محلی را درگیر تبعاتش کرده است. دود غلیظ منطقه و پیشروی آتش به سمت روستاهای مجاور حتی احتمال تخلیه مناطق مسکونی را هم پررنگ کرده است.
طبق ماده 48 قانون حفاظت و بهره‌برداری؛ تمام ماموران دولتی اعم از لشکری و کشوری و شهرداری‌ها که در نزدیکی محل حریق باشند در مقابل تقاضای مامورین جنگلبانی یا ژاندارمری یا بخشداری موظفند با تمام وسایل ممکنه دولتی و شهرداری که در اختیار دارند در آتش‌نشانی کمک کنند اما در متن خبرها، هر گروه و دسته‌ای تلاش می‌کند کمک‌هایش را به رخ بکشد. به گفته منابع محلی، بالگردها خیلی زودتر باید به منطقه اعزام می‌شدند اما تاخیر در اعزام بالگرد کار را به جایی می‌رساند که دیگر حریق قابل کنترل نیست.
بعد از 20 روز سوختن منطقه حفاظت شده الیت و انفعال سازمان محیط زیست به‌عنوان مرجع اصلی کنترل بحران در این منطقه، شینا انصاری رئیس این سازمان پس از اتمام برنامه‌های عادی خود و به پایان رسیدن سفر اردبیل عازم الیت شد تا ستاد بحران را فعال کند. ستادی که همه را دست به تلفن کرد اما چه سود که این اقدامات خیلی دیر انجام شد.
ایلیوشن‌ها آمدند اما حریق کامل کنترل نشد
در شرایطی که فعالان محیط زیست کارزار ارسال ایلیوشن را راه‌اندازی کرده بودند، روز جمعه دو سورت پرواز توسط ایلیوشن‌های غول پیکر انجام شد و عکس‌های هوایی نشان می‌داد حریق کنترل شده اما اطفای کامل آن انجام نشده است. شینا انصاری که تازه به الیت رسیده بود، در دو مصاحبه جداگانه خبر از درخواست کمک‌های خارجی از روسیه و ترکیه داد اما تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 13 اول آذر) هیچ خبری از کمک‌های این دو کشور دوست و همسایه نشد!
جعفر قائم پناه، معاون اجرایی رئیس جمهور هم به آتش‌سوزی الیت واکنش نشان داد و در فضای ایکس نوشت خبر آتش‌سوزی در علفزارهای الیت را شنیده و برای جلوگیری از انتقال حریق به جنگل‌های هیرکانی رایزنی برای دریافت کمک‌های خارجی انجام خواهد شد. گویا استاندار مازندران اطلاعات غلط به او رسانده بود زیرا آنچه می‌سوخت، جنگل چند میلیون ساله هیرکانی بود و نه علفزارهای منطقه الیت!
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور هم در تماس‌های تلفنی جداگانه با استاندار مازندران و رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، پس از دریافت آخرین گزارش‌های میزان خسارات وارده، پیشروی آتش‌سوزی و نحوه عملیات اطفای حریق در جنگل‌های هیرکانی، دستورات لازم برای بسیج همه امکانات و تامین تجهیزات مورد نیاز اطفای حریق نیروهای امدادی را صادر کرد.
تکمیل مثلث آتش در هیرکانی
اما چه شد که به این نقطه رسیدیم و چرا آتش الیت خاموش نمی‌شود؟ صادق رحمتی، مدیر جمعیت حامیان محیط زیست در گفت‌وگو با «هفت صبح» تکمیل مثلث آتش سوزی در جنگل‌های شمال به دلیل وقوع خشکسالی کاذب در ایران را عاملی می‌داند که در حریق غیرقابل کنترل الیت موثر است.
به گفته او، وقتی شکارچی برای شکار به جنگل می‌رود، پوکه فشنگش اگر روی لاشبرگ‌های خشک بیفتد، آتشی ایجاد می‌کند که کنترل آن در شرایط فقدان رطوبت غیر ممکن می‌شود. حریقی که در جنگل ایجاد می‌شود اگر در روز اول اطفا شود، مشکلی پیش نمی‌آورد اما وقتی آتش‌سوزی به 13 تا 14 روز می‌رسد، فقط باران می‌تواند این آتش را کنترل کند.
به گفته رحمتی، منابع طبیعی تا 20 شهریور دام‌ها را از منطقه حفاظت شده چهارباغ خارج کرده و دیگر نسبت به منطقه حفاظت شده البرز مرکزی و چهارباغ وظیفه‌ای به عهده ندارد اما محیط زیست باید از ورود شکارچیان به منطقه خودداری می‌کرده است که به دلیل وجود فقط یک نیرو در پاسگاه الیت و دلیر، توان انجام مقابله با ورود شکارچیان را نداشته است.
این فعال محیط زیست حضور نیروهای منابع طبیعی و محیط زیست در منطقه از نخستین ساعات وقوع حریق تایید می‌کند اما معتقد است که این حریق با نیروهای اندک حاضر در منطقه قابلیت کنترل نداشته و به همین خاطر زمان طلایی اطفای حریق که یک هفته برای اطفا به کمک نیروی انسانی است و دو هفته برای اطفا با تجهیزات است، به‌طور کامل از دست رفته و اکنون بالگرد هم نمی‌تواند آتش را خاموش کند زیرا منطقه درگیر حریق شبیه قیف بوده و کنترل آتش در آن بسیار سخت است.
احتمال سرایت آتش به طالقان
از نگاه رحمتی تنها راه نجات جنگل قربانی کردن بخشی از آن و ایجاد آتش‌بر است تا از پیشروی آن به دیگر نقاط جلوگیری شود زیرا اگر آتش به گردنه چهارباغ برسد، تا روز یکشنبه دوم آبان به طالقان خواهد رسید و از هم‌اکنون باید نیروهای کوهنورد در طالقان آماده مقابله با آتش باشند. او از مدیرکل محیط زیست مازندران گله دارد زیرا در چهارمین روز حریق با تشکل‌های مازندران جلسه داشته است اما از منطقه به صورت حضوری بازدید نکرده و درخواست بالگرد را به مسئولان ذیربط منتقل نکرده است.
وعده هشت سورت پرواز ایلیوشن
اگرچه به نظر می‌رسد فرصت طلایی اطفای حریق از دست رفته است اما مهدی سعیدی معاون برنامه‌ریزی اداره کل منابع طبیعی مازندران-نوشهر در گفت‌وگو با «هفت صبح» بر این باور است که اگر بگوییم فرصت طلایی مقابله با حریق را از دست داده‌ایم، بی‌انصافی کرده‌ایم. نیروهای منابع طبیعی از نخستین ساعات حریق، پای کار بوده‌اند.
به گفته سعیدی همگی نیروهای مستقر با تمام توان کار کرده‌اند اما متاسفانه عمق یک متری لاشبرگ‌های منطقه باعث شده که آتش در لابه‌لای لاشبرگها حرکت کرده و اطفا را با مشکل مواجه کند. آن‌طور که معاون برنامه‌ریزی اداره کل منابع طبیعی مازندران-نوشهر می‌گوید: احتمالا هشت سورت پرواز ایلیوشن (روز شنبه یکم آذر) بعد از پرواز نسبتا موفق روز جمعه گذشته انجام می‌شود.
ایلیوشن‌ها در تهران آبگیری می‌کنند و این مسئله تاخیر خاصی در عملیات اطفا ایجاد نخواهد کرد زیرا تفاوت زمانی مکان آبگیری بین یک ربع تا 20 دقیقه است. این مقام مسئول درباره زمان دقیق اطفای کامل حریق نمی‌تواند نظر قطعی ارائه دهد و فقط از حضور 250 نفر در صخره‌های منطقه برای اطفا خبر می‌دهد و سازمان حفاظت محیط زیست را مسئول اصلی عملیات اطفا معرفی می‌کند زیرا کانون حریق در منطقه حفاظت شده تحت مدیریت این سازمان قرار داشته است.
به‌کارگیری نیروهای کارکشته
اگرچه در فضای مجازی اخباری به نقل از رضا افلاطونی، رئیس سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری دست به دست می‌شود که آتش‌سوزی الیت را عمدی اعلام کرده است اما او در گفت‌وگو با «هفت صبح» این خبرها را رد کرده و بر تاثیر عوامل انسانی بر وقوع حریق الیت تاکید می‌کند. به گفته رئیس سازمان منابع طبیعی وسعت عرصه درگیر حدود هشت هکتار است و در بیش از 15 تا 16 نقطه، عملیات اطفای حریق در حال پیگیری است.
منطقه درگیر کاملا صخره‌ای و کوهستانی با شیب تند است و به همین خاطر گسترش حریق دیرتر اتفاق می‌افتد اما به دلیل عدم دسترسی ماشین آلات و زحمت زیاد نیروی انسانی برای رسیدن به محل حریق، اطفای آتش‌سوزی هم دچار مشکل می‌شود. اگرچه شینا انصاری از اعزام کمک‌های خارجی از ترکیه و روسیه به جنگل‌های الیت خبر می‌دهد اما افلاطونی می‌گوید که تا زمان انجام مصاحبه خبری از کمک‌های خارجی نیست و اگر هم کمکی ارسال شود، در حد بالگرد و هواپیمای آب‌پاش خواهد بود.
البته او تاکید می‌کند که ما خودمان از پس اطفای حریق بر می‌آییم و دلیل طولانی شدن آتش‌سوزی هم صعب‌العبور بودن منطقه است. به گفته افلاطونی برابر قانون مسئولیت اصلی اطفای حریق با سازمان حفاظت محیط زیست اما منابع طبیعی هر خدمتی از دستش بر بیاید، انجام می‌دهد و در حال حاضر هم 350 نفر از نیروهای یگان حفاظت منابع‌طبیعی در عرصه عملیاتی حضور مستمر دارند. این تعداد نیرو از نیروهای زبده و آموزش دیده هستند که از پنج استان معین فراخوانده شده‌اند.
او درباره نیروهای اعزامی محیط زیست برای عملیات اطفا اطلاعات دقیقی در دسترس ندارد اما بر اساس مشاهدات خود، بیش از 80 درصد نیروهای مستقر در محل آتش‌سوزی را متعلق به نیروهای مردمی چهار روستای مجاور، هیئت کوهنوردی و نیروهای منابع طبیعی اعلام می‌کند. افلاطونی یادآور می‌شود که از 10 آبان شاهد حریق در این منطقه بودیم و تا 24 آبان به خوبی اطفا انجام شده است.
آنچه امروز شاهد آن هستیم از 24 آبان شروع شده و نقطه کانونی آن کم بوده است. به مرور حریق را کنترل کردیم اما به دلیل لاشبرگ‌های خیلی زیاد در کف جنگل، آتش رسوخ می‌کند و یکباره بیرون می‌زند.آتش الیت هنوز خاموش نشده و ثروتی ملی در حال سوختن است اما یک پرسش اساسی این است که آیا مسئولان همان‌طور که امروز به خط شده‌اند، نمی‌توانستند زودتر وارد عمل شوند که بحران دامن کشور را نگیرد و نوار باریک جنگل‌های شمال بیش از این آسیب نبیند؟
