انتفاع از حیوانات | ایجاد کلاف سردرگم در پارک پردیسان

هفت صبح| اسناد رسیده به «هفت‌صبح» نشان می‌دهد سازمان حفاظت محیط زیست قصد دارد به‌دلیل نگرانی از انتقال آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان و گم شدن احتمالی حیوانات در پارک پردیسان، مرکز بازپروری این مجموعه را با صدور پروانه انتفاعی تخلیه کند و تمام جنبندگان موجود در قفس‌های مرکز بازپروری را به باغ‌وحش‌ها واگذار کند.

اقدامی که در واقع فروش این حیوانات به باغ وحش‌ به حساب می‌آید. در میان حیوانات قابل واگذاری نام برخی گونه‌های بومی هم به چشم می‌خورد. کارشناسان بر این باورند که مرکز نگهداری حیوانات در پارک پردیسان نه تنها قابلیت بازپروری حیات وحش را ندارد بلکه به دلیل انتفاع سازمان محیط‌زیست از نقل و انتقال گونه‌ها، ممکن است به محلی برای مهر تایید زدن به قاچاق حیوانات بومی ایران هم تبدیل شود.

نامه شماره 32282/320/1404 که به امضای معصومه صفایی معاون دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست رسیده است، نشان می‌دهد که سازمان محیط زیست به دلیل تراکم جمعیت حیوانات موجود در مرکز بازپروری پردیسان و نگرانی از انتقال بیماری‌های همه‌گیر مثل آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در فصل سرما یا فرار قریب‌الوقوع حیوانات موجود در این مرکز، آنها را با صدور پروانه انتفاعی به باغ وحش‌ها واگذار کنند.

در لیست ضمیمه نامه هم نام گونه‌های بومی و غیر بومی قابل واگذاری ردیف شده است. برخی از این گونه‌ها از دوران شیرخوارگی در پارک پردیسان بوده‌اند و معلوم نیست در مرکزی که نام بازپروری را یدک می‌کشد، چرا اقدامی برای آماده سازی حیوان به‌منظور رهاسازی انجام نشده است. این نقل و انتقالات نگرانی‌هایی را در میان دوستداران حیات وحش به دلیل شرایط غیر استاندارد باغ وحش‌های ایران ایجاد کرده است.

‌ پارک پردیسان مرکز بازپروری نیست

اما چرا سازمان محیط زیست وظیفه بازپروری حیات وحش را رها کرده است؟ ایمان معماریان دامپزشک در گفت‌وگو با «هفت‌صبح» بیان می‌کند: پارک پردیسان قابلیت بازپروری حیوانات را نداشته و گونه‌های موجود در این مجموعه هم بر اساس روابط و نه ضوابط به مراکز دیگر منتقل می‌شوند.

او توضیح می‌دهد که به دلیل جایگاه‌های نامناسب در پارک پردیسان، این مرکز نمی‌تواند یک مرکز بازپروری باشد و این نشان می‌دهد سازمانی که ناظر باغ وحش‌هاست و باید توانایی نظارت بر باغ وحش‌ها را داشته باشد، خودش وضعیت بدتری دارد و اگر بخواهد کار بازپروری را در این مرکز انجام دهد، باید حتما بخش قرنطینه، بازپروری و پیش رهاسازی برای آموزش برخی رفتارها به حیوان قبل از رهاسازی را طراحی کند اما چنین ساختاری در مرکز نگهداری حیوانات پارک پردیسان برنامه‌ریزی نشده است.

به گفته این دامپزشک، اگر حیواناتی که به پارک پردیسان می‌آیند، قابلیت رهاسازی نداشته باشند، می‌توان آنها را به باغ وحش منتقل یا در همان مرکز بازپروری نگهداری کرد اما مشکل جایی پیش می‌آید که سازمان حفاظت محیط زیست قوانین واگذاری حیوانات را تغییر داده است. چند سال قبل مالکیت حیوانات به باغ وحش‌ها واگذار نمی‌شود و کماکان محیط زیست مالک حیوان واگذار شده به حساب می‌آمد اما در حال حاضر این سازمان برای واگذاری حیوانات به باغ وحش پروانه باطل می‌کند و مجموعه‌ای که حیوان را تحویل می‌گیرد، باید به سازمان محیط زیست پول پرداخت کند زیرا پروانه واگذاری مشابه پروانه شکار، قیمت دارد.

   ایجاد مونوپل در واگذاری خرس سیاه

در باغ وحش‌های مدرن دنیا اجازه خرید و فروش حیوان وجود ندارد و حیوانات بر اساس صلاحیت یا لزوم تولید مثل، جابه‌جا می‌شوند بدون اینکه پولی رد و بدل شود اما در ایران سازمان محیط زیستش برای جابه‌جایی حیوانات، پروانه صادر می‌کند! معماریان بر این باور است که همین انگیزه مالی می‌تواند سبب شود که محیط زیست به خودش زحمت ایجاد یک مرکز استاندارد برای بازپروری حیوانات را ندهد. او به یک داستان شوک‌آور هم اشاره می‌کند که بسیار قابل تامل است.

در دو سه سال اخیر تعداد زیادی توله خرس سیاه آسیایی از طبیعت گرفته شده و پس از ضبط خرس‌ها از قاچاقچیان، سازمان محیط زیست آن را به یک باغ وحش خاص تحویل داده است و در واقع در واگذاری خرس سیاه به صورت مونوپل عمل کرده است. این رفتار شائبه برانگیز است زیرا ممکن است صاحبان باغ‌وحش‌ها به قاچاقچی پول بدهند که خرس سیاه از طبیعت بگیرد، بعد خودشان قاچاقچی را لو بدهند و در ازای پرداخت مبلغ اندکی به سازمان محیط زیست، همان خرس‌ها را به صورت قانونی از سازمان متولی حیات وحش تحویل بگیرند.

ایجاد کلاف سردرگم در پارک پردیسان

نکاتی که معماریان به آن اشاره می‌کند، نگرانی‌ها درباره وضعیت حیات وحش ایران را حتی پس از تحویل به سازمان حفاظت محیط زیست بیشتر می‌کند. علیرضا شهرداری فعال محیط زیست هم درباره دلیل عدم موفقیت سازمان متولی حیات وحش در بازپروری حیواناتی که به پردیسان تحویل می‌شوند، به نکاتی اشاره می‌کند که بسیار قابل توجه است. شهرداری به «هفت صبح» می‌گوید: ما در پردیسان یک مرکزی داریم که نامش مرکز بازپروری است و دلیل وجود چنین مراکزی هم در دنیا مشخص است.

به هر حال تعداد زیادی حیوان به دلیل کشف و ضبط از متخلفان، زخمی شدن، بیماری یا شکار مادر و سایر حوادث از طبیعت جدا می‌شوند. متولی این حیوانات سازمان محیط زیست است و باید آنها به دست این سازمان برسد. سازمان محیط زیست وظیفه تیمار، درمان و نگهداری و بازپروری حیواناتی که به هر دلیلی تحویل این مجموعه می‌شوند را به عهده دارد و اگر حیوان تحویل شده شرایط رهاسازی داشته باشد در طبیعت آزاد می‌شوند، در غیر این صورت باید به مراکز مناسب منتقل شوند.

این فعال محیط زیست، مرکز موجود در پارک پردیسان را دارای فاصله زیاد با استانداردهای جهانی معرفی می‌کند. به اعتقاد او، در مراکز بازپروری استاندارد گونه‌های مشخصی را نگه می‌دارند اما در پردیسان همه گونه‌ها در کنار هم نگه داشته می‌شوند. ضمن آنکه بازپروری برخی گونه‌ها هم شرایط خاص خودش را دارد و ظرفیت مراکز بازپروری در موفقیت اقدامات بسیار تاثیرگذار است. برای پستانداران مرکز بازپروری که در ارمنستان هست، فقط مخصوص خرس قهوه‌ای است یا یک مرکز مخصوص بازپروری هما در آنجا وجود دارد اما در ایران چنین چیزی نداریم.

به گفته شهرداری، ما در پردیسان متخصص بازپروری حیات وحش هم نداریم و بنابراین باید اسم مرکز بازپروری را از روی مرکز نگهداری حیوانات پردیسان برداریم. زیرا همواره یک تعداد حیوان به این مرکز تحویل می‌شوند و بعد تصمیم می‌گیرند که با این حیوانات چه رفتاری انجام شود. از آنجا که ورودی حیوان در پارک پردیسان زیاد است، جابجایی گونه‌های تحویل شده اجتناب‌ناپذیر است زیرا به هر حال مراکز بازپروری در تمام دنیا یک ظرفیتی دارند و باید به سرعت حیوانات را به مراکزی برای نگهداری منتقل کنند اما در ایران مراکزی مثل باغ پرندگان و باغ وحش‌ها هم تخلفات زیادی دارند که خیلی از آنها رسانه‌ای نمی‌شود.

این فعال محیط زیست موضوع مرکز بازپروری حیات وحش پردیسان را کلاف سردرگمی توصیف می‌کند که از هر طرف بگیریم، مسئله دارد. زیرا با تحویل حیوان به باغ وحش‌ها برای گونه‌ها مشکل پیش می‌آید. اگر محیط زیست خودش بخواهد حیوانات را نگهداری کند، چقدر و چند گونه می‌تواند نگهداری کند؟ ضمن آنکه مجبور هستند حیوانات جدید را وارد مرکز کنند. شهرداری آزادسازی‌های انجام شده توسط سازمان محیط زیست را هم غیر کارشناسی می‌داند.

او که در دوره‌ای سابقه حضور در مرکز بازپروری پارک پردیسان را داشته از روزهایی سخن می‌گوید که 20 تا 30 روباه در مرکز داشته‌اند و مجبور بودند آمار آنها را به سازمان محیط زیست ارائه دهند تا این سازمان درباره حیوانات موجود تصمیم بگیرد. مسئولان هم تصمیم می‌گیرند که روباه‌ها را در سرخه حصار رها کنند، بدون آنکه بررسی کنند که این پارک جنگلی چقدر ظرفیت دارد یا آزادسازی موفق بوده است یا خیر.

او ادامه می‌دهد: دم عید 500 لاکپشت برکه‌ای از متخلفانی که اقدام به فروش آنها می‌کردند، به پارک پردیساان می‌رسد و به یکباره همه این لاکپشت‌ها را در تالابی آزاد می‌کنند بدون اینکه در نظر بگیرند زیستگاه ظرفیتش را دارد یا کار کارشناسی روی آن انجام شود. بنابراین در پارک پردیسان علاوه بر اینکه شیوه بازپروری غلط است، مکانی که حیوانات به آن واگذار می‌شوند هم مشکل دارد و روش آزادسازی و غیره هم غلط است.

سازمانی که هنوز درباره سرنوشت یک توله خرس قهوه‌ای گمشده در پارک پردیسان به افکار عمومی پاسخ درستی نداده است، توانایی ساماندهی مجموعه‌ای از حیوانات زخمی و آسیب دیده را در مجموعه بازپروری خود ندارد و در نهایت چوب حراج حتی به گونه‌های بومی کشور می‌زند، از محل فروش این حیوانات منتفع می‌شود و فروش پروانه شکار حتی در سال‌های به شدت خشک را متوقف نمی‌کند از سوی دیگر به دنبال ترویج قرق‌های اختصاصی با توجیه سیاست نوین محیط زیستی است، آیا به واقع حامی و دلسوز حیات وحش ایران است؟