شن‌ها علیه مردم | آلودگی هوا ‌نفس مردم آمل را گرفت

هفت صبح|  معادن شن و ماسه غیر استاندارد جاده هراز علاوه بر آلوده کردن آب رودخانه و سلب حق حیات از آبزیان، به دلیل ایجاد گرد و غبار زندگی مردم آمل را با مشکلات جدی مواجه کرده‌اند. اداره کل محیط زیست مازندران اقداماتی برای کنترل این آلایندگی انجام داده است اما هنوز مشکل برطرف نشده و مردم به سختی نفس می‌کشند. اهالی شرق مازندران هر روز با گرد و غبار ناشی از فعالیت معادن شن و ماسه درگیر هستند.

به گفته منابع محلی در ابتدای صبح و نزدیک غروب بر شدت آلایندگی ناشی از فعالیت معادن شن و ماسه در محور هراز افزوده می‌شود اما معدنکاوان همچنان با قدرت به کار خود ادامه می‌دهند. آمارهای ارائه شده نشان می‌دهد که تنها 20 درصد از معادن شن و ماسه جاده هراز استاندارد هستند اما همین معادن غیر استاندارد، حدود ۶۰ درصد نیاز ماسه ساختمان‌های استان مازندران را پوشش می‌دهند، به همین خاطر کسی یارای مقابله با آنها را ندارد و اقدامات کنترلی محدود هم مشکل مردم منطقه را حل نمی‌کند.

   کدورت آب، یکی از مشکلات فعالیت معادن شن و ماسه

آمار دقیقی از تعداد معادن فعال شن و ماسه در جاده هراز در دسترس نیست زیرا در بازرسی‌ها، بخشی از واحدهای معدنی به دلیل تخلف تعطیل می‌شوند اما برخی منابع رسمی وجود حدود 40 معدن شن و ماسه را در جاده هراز گزارش کرده‌اند. عمده این معادن در حاشیه رودخانه هراز و مناطق کوهستانی نزدیک شهرستان آمل واقع شده‌اند.

آلایندگی این واحدها فقط محدود به ذرات معلقی که نفس مردم آمل را بند آورده نمی‌شود. فعالیت این معادن زمینه تیره و گل آلود شدن آب رودخانه هراز را هم فراهم می‌کند و حیات ماهیان ساکن در این رودخانه را به مخاطره می‌اندازد. افزایش ذرات معلق سلامت بومیان منطقه را به خطر انداخته و برداشت‌های غیرقانونی، زمینه آلایندگی بیشتر محیط را فراهم می‌کند.

 توقف فعالیت بخشی از معادن

با افزایش نگرانی‌ها درباره تخریب منابع طبیعی و آلودگی رودخانه‌ها در استان مازندران همچنین افزایش غلظت ذرات معلق در شهر آمل، چندی است که اداره کل حفاظت محیط‌زیست اقدامات نظارتی خود را تشدید کرده است و برخورد با واحدهای معدنی متخلف را در دستور کار خود قرار داده است. این اقدامات در راستای حفظ سلامت اکوسیستم‌های آبی و جلوگیری از آسیب‌های زیست‌محیطی انجام می‌شود.

حسین حیدرپور معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران در گفت‌وگو با خبرنگاران درباره برخورد با معادن شن و ماسه می‌گوید: در جریان بازدید و پایش میدانی تاریخ ۲۵ مهرماه ۱۴۰۴ از واحدهای معدنی محور خطیرکوه یک واحد به‌دلیل تخلیه مستقیم پساب و ایجاد آلودگی در رودخانه تعطیل و فعالیت آنها متوقف شد. به گفته او، برنامه پایش و نظارت بر واحدهای معدنی و دانه‌بندی شن و ماسه در محورهای مختلف استان به‌صورت منظم و مستمر ادامه دارد و در صورت مشاهده هرگونه تخلف زیست‌محیطی، برخورد قانونی بدون اغماض انجام خواهد شد.

اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران رعایت اصول مدیریت هوا و پساب را از الزامات قانونی فعالیت واحدهای معدنی اعلام می‌کند و هر معدنداری که این قوانین را رعایت نکند از سوی این اداره مورد پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت. به همین خاطر نمونه‌برداری از پساب و خروجی معادن به‌طور مرتب در دستور کار اداره کل محیط زیست مازندران قرار دارد تا اگر مطابق با استانداردهای محیط زیستی نبود، با واحدهای متخلف برخورد شود.

در همین راستا حیدرپور اعلام می‌کند که طی بازدید انجام شده از هفت واحد معدنی در محور هراز، دو واحد به‌دلیل تخلیه مستقیم پساب و ایجاد آلودگی در رودخانه هراز تعطیل و فعالیت آنها متوقف شده است. به گفته معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران رعایت نکردن ملاحظات زیست‌محیطی و برداشت‌های بیش از حد تعیین شده از معادن از جمله چالش‌های جدی است که در یک دهه اخیر سلامت رودخانه‌های مازندران را تهدید می‌کند.

   عدم رعایت فاصله قانونی در معادن هراز

معادن شن و ماسه جاده هراز فقط هوا را آلوده نمی‌کنند. آنها تمام کوه‌های منطقه را می‌بلعند و در مسیر یک جاده مهم کشور از نظر گردشگری، منظر طبیعی را به بدترین شکل تخریب می‌کنند. فاصله این معادن با رودخانه مطابق با قوانین تدوین شده در این حوزه نیست. بر اساس ماده 9 قانون ضوابط زیست محیطی فعالیت‌های معدنی، رعایت حداقل فواصل فعالیت استخراج و بهره‌برداری از مواد معدنی‌، نسبت به مراکز حساس به جز جاده‌ها بدون استفاده از ناریه، ۵۰۰ متر و با استفاده از ناریه مطابق طرح آتشبازی، نباید از ۸۰۰ متر کمتر باشد اما معادن شن و ماسه در کنار رودخانه‌ هراز احداث شده و اغلب فاصله ۱۰۰ متری را نیز رعایت نکرده‌اند.

معادن شن و ماسه هراز مسیر رودخانه را هم تغییر می‌دهند و خطر بروز سیلاب را تشدید می‌کنند. با وجود همه این مسائل معادن جاده هراز اندکی پس از تعطیل شدن، مجددا بازگشایی می‌شوند تا هوای آمل و جاده هراز را مانند قبل آلوده کنند.