رویاهایی که آپدیت نمی‌شوند
بلوغ زودرس در دنیای دیجیتال؛ پایان افسانه‌ها و آغاز واقعیت‌ها
هفت صبح| کودکی زمانی بود که پرواز با بال‌های تخیل معنای واقعی داشت. قصه‌های شبانه، داستان‌های مادربزرگ و کتاب‌هایی با تصاویر رنگارنگ، دروازه‌ای به جهانی افسانه‌ای می‌گشودند. دنیایی که در آن، کودکان می‌توانستند قهرمان باشند، با دیوها بجنگند و به سرزمین‌های ناشناخته سفر کنند. اما اکنون، در دورانی که اطلاعات در کسری از ثانیه از هر گوشه جهان به دست می‌رسد، این تجربه ناب کودکی رو به افول گذاشته است.
کودکان امروز، از همان سال‌های نخست زندگی، در میان امواج بی‌پایان اطلاعات غرق می‌شوند. تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها و شبکه‌های اجتماعی، جایگزین کتاب‌های داستانی و قصه‌گویی‌های پدر و مادر شده‌اند. ویدیوهای کوتاه، بازی‌های دیجیتال و تصاویر سه‌بعدی، فضایی از پیش تعریف‌شده را در اختیار کودکان قرار می‌دهند. این محتواهای دیجیتال، هرچند سرگرم‌کننده و جذاب، فرصت خیال‌پردازی را از کودکان می‌گیرد و ذهن آن‌ها را به مصرف‌کنندگانی منفعل بدل می‌کند.
تخیل، یکی از مهم‌ترین دارایی‌های دوران کودکی، در این روند کم‌فروغ شده است. کودکی که پیش‌تر می‌توانست با یک تکه چوب، شمشیری جادویی بسازد یا از یک جعبه مقوایی سفینه‌ای فضایی خلق کند، اکنون با دنیای بازی‌های دیجیتال روبه‌روست؛ دنیایی که در آن، همه چیز از قبل تعیین شده است. این تغییر نه تنها فرصت کشف را از کودکان می‌گیرد، بلکه مرزهای بین کودکی و بزرگسالی را کمرنگ می‌کند.
سرعت انتقال اطلاعات و دسترسی به دانش، کودکان را از دنیای بی‌دغدغه کودکی به بلوغی زودرس سوق می‌دهد. آن‌ها زودتر از آنچه انتظار می‌رود، با واقعیت‌های دنیای بزرگسالان روبه‌رو می‌شوند. دانستن چیزهایی که شاید هنوز آمادگی درک آن را ندارند، معصومیت کودکی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نتیجه این روند، کودکی است که دیگر وقت رویاپردازی ندارد و به جای آن، به واقعیت‌هایی از پیش آماده خو می‌گیرد.
از سوی دیگر، این تغییر با فرصت‌هایی نیز همراه بوده است. کودکان امروز به منابعی بی‌پایان برای یادگیری و آموزش دسترسی دارند. می‌توانند با چند کلیک، زبان‌های جدید بیاموزند، با فرهنگ‌های دور آشنا شوند و حتی مهارت‌هایی پیچیده را تمرین کنند. اما آیا این فرصت‌ها جایگزین تخیل آزاد و خلاقیت بی‌حد کودکی خواهد شد؟ پاسخ این پرسش، چالشی است که جامعه امروز با آن روبه‌روست.
آینده‌ای که در آن کودکان هم مصرف‌کنندگان هوشمند فناوری باشند و هم سازندگانی خلاق، تنها زمانی ممکن است که تعادلی میان دنیای دیجیتال و دنیای تخیل ایجاد شود. والدین، مربیان و جامعه باید راهکارهایی بیابند که کودکان را از این جریان یک‌طرفه نجات دهد و فضایی برای بازی آزاد، رویاپردازی و خلق فراهم کند.
عصر اطلاعات، قصه‌های کودکانه را به چالش کشیده است، اما شاید بتوان از دل این چالش، فصلی تازه برای کودکی نوشت؛ فصلی که در آن، فناوری و تخیل در کنار یکدیگر قرار گیرند و تجربه‌ای غنی‌تر برای نسل آینده فراهم شود. این، مسیری است که نیازمند آگاهی، خلاقیت و تعهدی جمعی است.
