اینستاگرام حرف‌های ما را شنود می‌کند! | یک فرضیه ترسناک و موافقین و مخالفینش
گویا اینستاگرام افکارمان را هم می‌خواند
هفت صبح| این یک فرضیه عجیب قدیمی است که هر چند وقت یک بار در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود: اینستاگرام و فیسبوک با میکروفون گوشی ما را شنود می‌کنند. حتما برای شما هم پیش آمده که بعد از صحبت درباره یک محصول، ناگهان تبلیغ آن را روی گوشی خود دیده باشید؛ آن هم بدون اینکه آن را در گوگل یا اینستاگرام جست‌وجو کرده باشید.
به تازگی یک وبسایت افشاگر به نام 404مدیا ادعا کرده است که شرکت متا با سیستم «شنود فعالانه» حرف‌های ما را می‌شنود و بر طبق آن، برایمان تبلیغات هدفمندی ارائه می‌دهد. انتشار این گزارش در یکی از رسانه‌های داخلی و بازتاب آن در شبکه‌های اجتماعی باعث شد تا بسیاری از کاربران از تجربه‌های مشابه خود بگویند و صحت این گزارش را تایید کنند. هرچند که کاربرانی که دستی بر فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی دارند ادعاهای این چنینی را مسخره دانستند.
اینکه میکروفون تلفن‌های همراه هوشمند ما 24 ساعته فعال باشد تا به حال اثبات نشده است اما وبسایت 404مدیا در گزارشی ادعا کرده است فیسبوک با سیستم شنود فعالانه به مکالمات ما گوش می‌دهد. این وبسایت می‌گوید شرکت رسانه‌ای CMG می‌تواند تبلیغات را بر اساس «چیزی که مشتریانِ احتمالی با صدای بلند در نزدیک میکروفون دستگاه به‌زبان آورده‌اند» برای آن‌ها به‌نمایش دربیاورد. این شرکت، شریک تجاری فیسبوک، گوگل، آمازون و بینگ است.
بر اساس اسنادی که در یکی از جلسات این شرکت نمایش داده شده، سیستم شنود فعالانه بعد از ثبت داده‌های صوتی، آن‌ها را با داده‌های رفتاری هر کاربر تطبیق می‌دهد تا تبلیغات هدفمندتری را به کاربران نمایش دهد. گفته می‌شود بعد از انتشار گزارش 404مدیا، گوگل شرکت CMG را از فهرست شرکای خود حذف کرده است. شرکت متا که پلتفرم‌هایی مثل فیسبوک و اینستاگرام و واتساپ زیرمجموعه‌اش هستند، بعد از انتشار این گزارش در بیانیه‌ای اعلام کرد:
«متا از میکروفون گوشی شما برای تبلیغات استفاده نمی‌کند و ما سال‌ها است که به‌صورت عمومی درباره این موضوع صحبت کرده‌ایم. ما با CMG تماس گرفته‌ایم تا آن‌ها درباره عدم استفاده از داده‌های متا شفاف‌سازی کنند.» در حقیقت این شرکت سی‌‌ام‌جی است که ادعا می‌کند از این سیستم شنودی برای ارائه تبلیغات در پلتفرم‌های مختلف مثل اینستاگرام و فیسبوک استفاده می‌کند. این شرکت پیش از این هم در وبسایت رسمی خود درباره قانونی بودن شنود مکالمات افراد نوشته بود: «اینکه گوشی‌ها و دستگاه‌ها به صحبت‌های شما گوش دهند، قانونی است. زمانی که در فرآیند دانلود یا به‌روزرسانی اپلیکیشن، توافق‌نامه‌‌ای چند صفحه‌ای در برابر کاربر قرار می‌گیرد، غالبا جزئیات سیستم «شنود فعالانه» جایی در همان صفحات با فونت کوچک نوشته شده است.»
گویا اینستاگرام افکارمان را هم می‌خواند
بعد از انتشار این گزارش، کاربران توئیتر فارسی متوجه شدند آن‌ها تنها کسانی نبودند که فکر می‌کردند اینستاگرام صحبت‌هایشان را می‌شنود. کاربر جلال فضل‌اللهی دراین‌باره نوشته است: « با دخترم درباره انتخاب رشته صحبت می‌کردم. گفت یکی از دوستام داره تبریز مواد و متالورژی میخونه، بد نیست اونم بزنیم. گفتم من شناختی ازش ندارم. چند ساعت بعد که اومدم یوتیوبم رو ببینم، معرفی همون رشته جزو اولین ویدئوها بالا اومد.» کاربر امیرحسین هم نوشته است: « من هفته پیش داشتم یک محصولی رو برای دوستم توضیح میدادم که چی هست، به محض باز کردن اینستاگرام همون محصول اولین پستی بود که دیدم.» محمد خاوریان هم می‌گوید با عکس گرفتن از یک محصول، تبلیغات آن خیلی سریع برایش نمایش داده شده است:
« من یک بار وارد فروشگاه نایکی دوبی شدم و یک کفشی رو دیدم برداشتم و یک عکس ازش گرفتم که داشته باشم. از یک ساعت بعد توی اکسپلور گوگل مدام تبلیغ اون کفش رو نمایش می‌داد که بخر. تاکید می‌کنم مطلقا بدون هیچ سرچی در مورد اون محصول.» پیش از انتشار این گزارش هم بسیاری از کاربران درباره تجربیات مشابه خود نوشته بودند. برای مثال چندین کاربر نوشته بودند بدون عکس گرفتن، سرچ کردن و یا حتی حرف زدن درباره محصولات و فقط بعد از دیدن آن‌ها در فروشگاه‌ها، تبلیغات همان محصول در اینستاگرامشان نمایان شده است. برخی کاربران هم به طرز اغراق‌آمیزی ادعا می‌کنند کار اینستاگرام از شنود گذشته و انگار که افکارشان را هم می‌خواند!
شنود یا ردیابی؟
با این حال برخی دیگر از کاربران این گزارش را شایعه‌ای بیش نمی‌دانند. آن‌ها می‌گویند قوانین سفت و سخت حمایت از مصرف کننده چنین اجازه‌ای را به این شرکت‌ها نمی‌دهد و این کار عملا غیرقانونی است. از سال‌ها پیش بارها چنین فرضیاتی درباره شنود شدن کاربران به دست فیسبوک و اینستاگرام مطرح شده است و هر بار مدیران متا این مسئله را تکذیب کرده‌اند.
در حقیقت کارشناسان می‌گویند با وجود اینکه نمی‌توان ثابت کرد که مکالمات ما شنود می‌شود، اما فیسبوک، اینستاگرام، گوگل و غیره به صورت فعالانه و بسیار دقیق، ما را ردیابی می‌کنند. چطور ممکن است شما محصولی را در یک فروشگاه فقط و فقط ببینید و تبلیغ همان محصول ساعتی بعد در اینستاگرام شما ظاهر شود؟ به زبان ساده جواب این است که لوکیشن شما رصد می‌شود. نه فقط لوکیشن، بلکه تمام وبسایت‌هایی که چک می‌کنید، پست‌هایی که لایک می‌کنید، کامنت‌هایی که می‌گذارید، هشتگ‌هایی که دنبال می‌کنید، گروه‌هایی که داخل آن عضو هستید و هر فعالیت دیگری که فکرش را بکنید رصد می‌شود.
از طرفی علایق کاربرانی که دنبال می‌کنید هم در صفحه شما نمایش داده می‌شود و احتمال اینکه بعد از مکالمه با یکی از دوستانتان درباره یک محصول، تبلیغ آن را ببینید، بالاتر می‌رود. این‌ها توضیحاتی ساده است که از سال‌ها پیش درباره چگونگی پدیدار شدن تبلیغات هدفمند ارائه شده و ادعای 404مدیا درباره اسناد شرکت CMG هنوز اثبات یا رد نشده است.
