فرار از یک اتاق ترسناک با چاشنی طنز

هفت صبح| روز گذشته رئیس پلیس نظارت بر اماکن عمومی فراجا به فعالیت اتاق فرارهای کشور چراغ سبز نشان داد اما از یک دغدغه جدید در این باره رونمایی کرد. سردار علی نوروزی اعلام کرد که پلیس مشکلی با فعالیت اتاق‌های فرار ندارد اما بهتر است به جای محتوای ترسناک، بیشتر ژانرهای فکری و کمدی در برنامه آن‌ها قرار بگیرد.

سبک‌های ترسناک اتاق فرار یا همان اسکیپ روم مثل زامبی، اسلشر، روحی و قاتل سریالی، با اینکه بیشترین طرفدار را در ایران دارند، اما نه تنها گاهی موجب مشکلات اضطرابی و بی‌خوابی در شرکت کننده‌ها می‌شوند بلکه می‌تواند به بازی‌گردان‌های اتاق فرار هم آسیب جسمی برساند. بارها شنیده شده که شرکت کنندگان از ترس زیاد، بازیگران و متولیان بازی را مورد حمله فیزیکی قرار داده‌اند که گاهی منجر به خونریزی و حتی شکستگی استخوان شده است. ایده جایگزینی که پلیس برای ژانر ترسناک در نظر گرفته، یعنی کمدی از کجا آمده؟ آیا اصلا چنین ژانری در جهان و ایران رواج دارد؟ 

با گذشت تقریبا 13 سال از شروع فعالیت اولین اتاق فرار در ایران، از 278 اتاق فرارِ شناسایی شده، همچنان 173 اتاق فرار بدون مجوز مانده‌اند که البته در سال 1402 همگی پلمب شدند. هر چند که تعداد واقعی آن‌ها با توجه به آمارهای غیررسمی شاید به 800 هم برسد. برخی از این مراکز بدون مجوز، برای هیجان بیشتر آدرس دقیق اتاق فرار را تا لحظه آخر به شرکت کنندگان نمی‌گویند و فضای ترس را از پشت تلفن هم برای شما ایجاد می‌کنند.

یکی از دلایل فعالیت غیرقانونی اکثر این مراکز را شاید بتوان سرگردانی صاحبان این مجموعه‌ها برای گرفتن مجوز از سازمان مرتبط دانست. ابتدا که به مدت حدودا سه سال فعالیت اتاق فرارها به جایی بند نبود و بعد هم در سال 98 وزارت ورزش به این موضوع ورود کرد. طبق اعلام پلیس تنها 68 مجموعه مجوز خود را از وزارت ورزش گرفته‌اند.

مدتی هم اتحادیه نظارت بر اسباب بازی فروشی‌ها به این صنف مجوز دادند (36 اتاق فرار) اما حالا یک ماهی است که صدور مجوز به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شده و در این مدت یک اتاق فرار مجوزش را از این وزارتخانه گرفته است. طبق آماری که روز گذشته پلیس ارائه داد، بیشترین اتاق‌های فرار به‌ترتیب در استان تهران، اصفهان، البرز، مازندران، خراسان رضوی، کرمانشاه، گیلان و خوزستان فعال هستند.

تاسیس اولین اتاق فرار ایران در لوکیشن فیلم روزگار قریب 

اولین کسی که ایده بازی اتاق فرار به ذهنش رسید، یک مرد 35 ساله ژاپنی به نام تاکائو کاتو بود که بعد از دیدن بازی‌ کامپیوتری یکی از دوستانش که بر پایه فرار از یک اتاق بود این ایده به ذهنش رسید که آن را در دنیای واقعی پیاده کند. در سال 1386 اولین اتاق فرار جهان در کیوتو ژاپن تاسیس شد.

بعدها این ایده به استرالیا، اروپا و بعد آمریکا رسید و سر آخر در سال 1395 یک گروه ایرانی اولین اتاق فرار ایران را راه‌اندازی کردند. مسیح خدابخشیان به همراه یک نفر دیگر در سال 94 ایده تاسیس یک اتاق فرار به ذهنشان رسید. یک سال بعد در عمارت تاریخی دبیرالملک در محله بهارستان، که در گذشته لوکیشن فیلم روزگار قریب بود، اولین اسکیپ روم ایران با بازی «نجات شهر» به راه افتاد.

در آن سال این عمارت از خانه اسباب بازی ویژه کودکان کار و خیابان به انجمن فراغت تهران تغییر کاربری داده بود و رامبد جوان قرار بود آن را مدیریت کند. این اتاق فرار از یک تیم دو نفره به یک هسته اصلی چهار نفره رسید و به مرور در نقاط دیگر تهران و کرج گسترش پیدا کرد. البته دیگر اتاق فراری در عمارت دبیرالملک وجود ندارد و این عمارت زیر نظر شهرداری است.    

 اتاق فرار کمدی؟

ژانر کمدی در اتاق فرار که پلیس به آن اشاره کرده است، ژانر جدیدی نیست. هرچند که در بین ژانرهای دیگر مثل ترسناک، فانتزی، معمایی و تعاملی طرفدار کمی دارد و کمتر بین مردم شناخته شده است. چه در ایران و چه در جهان اتاق‌های فراری هستند که بازی‌هایی با این ژانر به مردم ارائه می‌کنند که البته اکثر مواقع باز هم با معما و ترس درآمیخته شده‌اند.

یعنی امکان ندارد که یک بازی کمدی بدون حل معما و ذره‌ای ترس و هیجان باشد و فقط سعی می‌شود شرکت کنندگان در بین حل معما بخندند. در اسکیپ روم‌های کمدی، بازیگرها و تعامل با شرکت کنندگان نقش برجسته‌ای دارد. آن‌ها سعی می‌کنند با شوخی‌های بداهه موقعیت‌های خنده‌دار ایجاد کنند. مثلا بازیگر با توجه به داستان بازی و خلاقیت خودش، زمانی که بازیکن درگیر حل مسئله است با یک اجرای طنز، افکت صوتی یا حتی نورپردازی توجه بازیکن را به خودش جلب می‌کند.

گاهی وقت‌ها هم خود سناریو یا لوکیشن بازی خنده دار است و ممکن است در یک سیرک اجرا شود یا ماجرا به یک عملیات احمقانه جاسوسی بازگردد. بعضی از طراحان اتاق فرار برای این که رنگ طنز به بازی خود ببخشند از کارهای خنده‌دار برای حل مسئله یا فرار از اتاق استفاده می‌کنند. مثلا ممکن است شرکت کننده مجبور شود برای راهنمایی گرفتن از گرداننده بازی، برقصد یا ادای فلان بازیگر در فلان فیلم کمدی را در بیاورد.

طرفداران ژانر کمدی اکثرا یا افرادی هستند که از ژانر وحشت خسته شده و به دنبال یک تجربه متفاوتند و یا کودکانی هستند که توانایی و حتی اجازه شرکت در برخی اتاق فرارهای ترسناک را ندارند. پلیس نظارت بر اماکن عمومی فراجا اطلاعاتی مبنی بر اینکه بچه‌هایی که از این اتاق‌های فرار استفاده کردند، از نظر روحی و روانی اذیت شده و دچار استرس، بی‌خوابی و هذیان‌گویی در خواب شده‌اند دریافت کرده‌ اما گزارشی از سکته یا فوت به‌دلیل ترس اتاق‌های فرار تاکنون منتشر نشده است.