لطفا یک بار «انگلیسی» باشید
نگاهی با حسرت، به قانونی که بریتانیایی‌ها برای محدود کردن یک نوع سگ خطرناک گذاشتند
روزنامه هت صبح، مصطفی آرانی| از ابتدای روز اول فوریه ۲۰۲۴ یعنی همین پنجشنبه گذشته، نگهداری یک نوع سگ خاص در بریتانیا فقط تحت شرایطی ممکن است و اگر آن شرایط را رعایت نکنید به عنوان صاحب این سگ ممکن است به حبس تا ۱۴سال محکوم شوید.
این در حالی است که در سال ۱۴۰۱، در ایران، ۳۲۰هزار مورد حیوان‌گزیدگی به ثبت رسیده که ۸۰ درصد آن‌ها سگ‌گزیدگی بوده و دست‌کم به روایت رسانه‌ها می‌توان گفت که در مقطع یک‌سال گذشته، دو کودک، یک پسر بچه سه ساله در شهرک شاهد ارومیه در آبان ۱۴۰۲ و یک پسر ۱۱ساله در شیراز در اسفند ۱۴۰۱بر اثر حملات سگ‌ها(ی ولگرد) کشته شدند و هنوز در ایران خبری از قانونی که بتواند از شهروندان حمایت کند نیست. با هم نگاهی کنیم به تجربه قانونگذاری بریتانیا و به این سوال پاسخ دهیم که چرا ما در ایران نمی‌توانیم چنین قوانینی داشته باشیم.
یک: برای کدام سگ قانون نوشته شده؟ سگی که در بریتانیا برای آن قانون نوشتند گروهی از سگ‌های زیرمجموعه «آمریکن بولی» یا «قلدر آمریکایی» است. آمریکن بولی سگی کوتاه‌قد (حداکثر ۶۰ سانتی‌متر) ولی هیکلی (با وزن حداقل ۲۰ و حداکثر ۶۰ کیلو) است که بین ۸ تا ۱۳سال عمر دارد.
باید بدانید سازمان جهانی سگ که یک نهاد غیردولتی بین‌المللی است، این سگ را به عنوان یک سگ اصیل به رسمیت نشناخته است چون این‌طور به نظر می‌رسد که نژاد این سگ در واقع ترکیبی از پنج نژاد باشد ازجمله پیت‌بول تریر. گفته شده این نوع سگ از دهه ۸۰ میلادی در آمریکا به وجود آمده و رایج شده و رواجش، بیش از هر چیز به خاطر تبلیغ آن در فرهنگ هیپ‌هاپ بوده است.
البته در این نژاد چهار نوع سگ داریم که در بریتانیا فعلا برای نوع XL قانون نوشته شده است. چرا؟ چون با وجود اینکه گفته شده این سگ، بسیار سازگار و آموزش‌پذیر است اما با توجه به اندازه، قدرت و سطح پرخاشگری آن به شدت خطرناک است. در بریتانیا این سگ‌ها برای نخستین‌بار در سال ۲۰۱۴ یا ۲۰۱۵ وارد کشور شده و در طول قرنطینه کووید بسیار محبوب شدند ولی حالا گفته شده مسئول بیش از ۵۰درصد مرگ‌های انسانی مربوط به سگ بین سال ۲۰۲۱ تا ژوئن ۲۰۲۳ هستند.
آمار رسمی دولت می‌گوید ۱۰ مرگ از ۱۹ مرگ مربوط به این نژاد است ولی یک گروه غیردولتی که برای ممنوعیت این نژاد فعال است می‌گوید ۱۴ مرگ از ۱۹مرگ مربوط به این نوع سگ است. گفته می‌شود که این سگ با دندان‌های خود می‌تواند استخوان انسان را خرد کند، زخم‌های بسیار شدیدی به وجود بیاورد و آسیب‌های عصبی جبران‌ناپذیری به بدن وارد کند.
دو: چطور قانون نوشتند؟ سپتامبر امسال یعنی حوالی شهریور ماه، یک مورد حمله دیگر از این نوع سگ، به یک دختر ۱۱ساله، ثبت شد. وزیر کشور بریتانیا بعد از آن اعلام کرد که بررسی فوری برای امکان ممنوعیت این نژاد را آغاز کرده است.
چهار روز بعد وقتی اعلام شد یک مرد در حمله دو نوع از این سگ‌ها کشته شده؛ نخست‌وزیر بریتانیا به میان آمد و گفت این نژاد تا پایان سال ممنوع خواهد شد. در دسامبر امسال یعنی حوالی آذر و با وجود اعتراض برخی از مالکان و نیز افراد حاضر در صنعت سگ، دولت بریتانیا این نژاد را به قانون سگ‌های خطرناک بریتانیا (مصوب سال ۱۹۹۱ یا ۱۳۷۰ شمسی) اضافه کرد.
سه: قانون چه می‌گوید؟ قانون در انگلستان و ولز اجرایی می‌شود و در ایرلند شمالی و اسکاتلند خیر. دولت قانون را در دو مرحله اجرا کرد. ابتدا گفت که از ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳، پرورش و فروش این نوع سگ و تبلیغ آن ممنوع است و همچنین بعد از آن تاریخ در صورتی که شما مالک این سگ باشید نمی‌توانید از ادامه نگهداری آن صرف‌نظر کرده و آن را رها کنید. همچنین از این تاریخ در صورتی که دوست داشتید سگ خود را به خیابان بیاورید حتما علاوه بر قلاده، باید به آن سگ پوزه‌بند می‌زدید.
پس از آن دولت به صاحبان سگ مهلت داد که ظرف مدت حدود سه ماه از تاریخ تصویب قانون تا روز ۳۱ ژانویه، سگ‌های خود را در یک سامانه مشخص ثبت کنند و برای آن‌ها گواهی بگیرند. گفته شده از میان ۵۰ هزار عدد از این نوع سگ که در انگلستان و ولز هستند، ۴۰ هزار سگ تا روز چهارشنبه ثبت شد‌اند.
ثبت سگ‌ها البته به همین سادگی نیست. سگ باید حتما عقیم باشد و اگر عقیم نشده باید آن را تا ۳۰ ژوئن یعنی حوالی خرداد سال بعد عقیم کرد. اگر هم خیلی کوچک است و هنوز یک سالش نشده، تا پایان سال ۲۰۲۴ برای این کار فرصت داده شده است. ضمنا باید هزینه درخواست گواهی داده شود، سگ‌ها حتما میکروچیپ برای رصد شدن داشته باشد و مالک سگ باید خود را بیمه شخص ثالث کند تا در صورتی که سگش به کسی آسیب زد بتواند از عهده خسارات بربیاید.
حالا اگر شما این قواعد را رعایت نکنید چه می‌شود؟ مثلا اگر سگی از این نوع داشته باشید که ثبت نشده یا حتی ثبت شده ولی او را بدون پوزه‌بند به خیابان می‌آورید. در صورت نقض این قواعد شما بازداشت شده و ممکن است در دادگاه به حبس تا ۱۴سال هم محکوم شوید، حیوان خانگی شما به یک محل نگهداری برده می‌شود و در صورتی که دادگاه حکم بدهد که خطرناک است کشته می‌شود و شما نیز دیگر حق داشتن حیوان خانگی نخواهید داشت.
چهار: ما چه وضعی داریم؟ در فاصله ۱۰ روز در تابستان سال ۱۴۰۰ یک طرح و یک لایحه در این زمینه در مجلس اعلام وصول شد. نام طرح نمایندگان «صیانت از حقوق عامه در مقابل حیوانات مضر و خطرناک» بود و نام لایحه دولت روحانی «لایحه حمایت از حیوانات». اما هر دو متن به قول معروف‌زاده افراط و تفریط بود. (به ویژه طرح مجلسی‌ها)
در طرح نمایندگان اصولگرای مجلس یازدهم، خرگوش و لاک‌پشت هم حیوان وحشی نامتعارف مضر و خطرناک دانسته شده بودند و در لایحه دولت روحانی ۱۸ ماده از ۵۹ ماده، به مجازات «حیوان آزاری» (یعنی آزارهایی که حیوانات از انسان می‌بینند) اختصاص پیدا کرده بود.
طبق طرح مجلسی‌ها، خرید و فروش سگ ممنوع بود و هر کس سگی می‌خرید به ۱۰ تا ۳۰ برابر حقوق کارگری و ضبط حیوانش محکوم می‌شد و در لایحه دولت روحانی فقط با یک جمله از کنار ماجرای حمله سگ‌های خانگی به انسان‌ها گذشته بودند «مسئولیت حفاظت و نگهداری حیوان برعهده مالک و نگهدارنده آن می‌باشد. افراد یادشده، نباید حیوان خود را رها کنند»!
با این حال هر دو متن فعلا به بایگانی رفته و قواعد مربوط به سگ‌ها هیچ تغییری نکرده و به طور مثال حتی صاحبان سگ موظف به بستن قلاده هم نیستند. حتی در مورد همین نژادی که گفتیم و حتی در امارات و ترکیه هم ممنوع شده‌اند؛ در ایران قواعدی وجود ندارد و در حال حاضر آگهی خرید و فروش آن در فضای مجازی وجود دارد.
پنج: یک مشکل خاص: اما در ایران مسئله فراتر از سگ‌های باصاحب و خانگی است. مشکل جدی‌تر در کشور، مسئله سگ‌های بی‌صاحب و ولگرد است. الحق و الانصاف باید گفت ۱۸ ماده از لایحه دولت روحانی هم به این نوع سگ‌ها مربوط بود در صورتی که نمایندگان مجلس فقط در بخشی از یک ماده گفته بودند کمیته‌ای در دادستانی تشکیل شود تا در مورد سگ‌های رها شده تصمیم بگیرد.
با این حال همان‌طور که گفتیم هنوز هیچ یک از آن دو متن تصویب نشده و موضوع معطل باقی مانده است و در این میان البته بسیاری از افراد هم هستند که در اینستاگرام برای نشان دادن اینکه افراد نیکوکاری هستند حتی با جمع‌آوری پول از دیگر شهروندان با کلیدواژه غذا دادن به «زبان بسته‌ها» زمینه افزایش جمعیت این سگ‌های ولگرد را فراهم می‌کنند و کسی هم حریفشان نیست.
این در حالی است که مثلا در آمریکا متن قانونی وجود دارد که کسی نباید به سگ‌های ولگرد غذا بدهد و از آن جالب‌تر اینکه در بسیاری از نقاط آمریکا، در صورتی که کسی دو تا سه روز از یک سگ ولگرد نگهداری کند، از نظر قانون مسئول نگهداری آن شناخته خواهد شد و بالطبع، مسئول رفتارهای آن هم خواهد بود.
به این ترتیب جمع کثیری از مردم در ایران، شهروندان بی‌دفاعی شده‌اند در مقابل لشکر سگ‌های ولگرد و البته برخی صاحبان بی‌مسئولیت سگ‌های خانگی و البته گرفتار دو گروه. یک گروه از رادیکال‌هایی که تفاوت‌های اجتماعی و فرهنگی را متوجه نیستند و از حاکمیت می‌خواهند بنا به نجس بودن سگ، حکم به ممنوعیت کامل آن بدهد
و دیگری گروه از مخالفان قواعد مذهبی و دوستداران محیط‌زیست که حتی برخی اوقات شرم را کنار می‌گذارند و به انسان‌ها می‌گویند اگر شما بلد باشید چطور با حیوان رفتار کنید، حیوان کاری با شما ندارد و اگر حیوان به شما حمله کرد این تقصیر شماست. گروه‌هایی که دو قطب پرهیاهو شده‌اند و نمی‌گذارند قانونی مثل آنچه در بریتانیا شاهد آن هستیم، به صورت خاص برای برخی از انواع سگ‌ها و البته با اجرای تدریجی در کشور تصویب شود.
ماجرا هم به این راحتی حل نخواهد شد و متاسفانه چشم‌انداز تاریکی در پیش است. چشم‌انداز روزهایی که دیگر کسی نتواند به خاطر ترس از سگ‌های ولگرد به ییلاق‌ها و کوهستان‌های اطراف شهرها سر بزند و هر چند روز خبری از مجروح شدن یا کشته شدن یک کودک دیگر در حمله سگ‌ها بیاید.
