این رحم مصنوعی با هدف شبیهسازی شرایط داخل بدن مادر طراحی شده و قرار است از نوزادانی که بین هفتههای ۲۴ تا ۲۸ بارداری متولد میشوند، حمایت کند؛ بازهای که اگرچه امکان بقا وجود دارد، اما خطر بروز عوارض جدی همچنان بالاست.
به گفته سازمان بهداشت جهانی، زایمان زودرس یکی از علل اصلی مرگ نوزادان در سراسر جهان است. اکنون پزشکان با تقلید از رحم مادر، در حال توسعه یک رحم مصنوعی هستند که می تواند شانس زنده ماندن نوزادانی را که بسیار زودتر از موعد به دنیا میآیند، به طور چشمگیری بهبود بخشد.
این رحم مصنوعی با هدف شبیهسازی شرایط داخل بدن مادر طراحی شده و قرار است از نوزادانی که بین هفتههای ۲۴ تا ۲۸ بارداری متولد میشوند، حمایت کند؛ بازهای که اگرچه امکان بقا وجود دارد، اما خطر بروز عوارض جدی همچنان بالاست.
نوزادان نارس به دلیل کامل نبودن رشد اندامها و دستگاههای حیاتی بدن، با خطرات جدی و گاه تهدیدکننده حیات روبهرو هستند. مشکلات تنفسی، دشواری در تغذیه، ناتوانی در تنظیم دمای بدن و عفونتهای مکرر از جمله شایعترین عوارض تولد زودرس به شمار میروند.
بر اساس آمار کمیسیون اروپا، سالانه حدود ۵۰۰ هزار نوزاد نارس در اروپا متولد میشوند. این نوزادان به دلیل ذخایر غذایی کمتر و نارس بودن سیستمهای بدن، بیشتر در معرض سوءتغذیه، عفونتها و مشکلات رشدی بلندمدت قرار دارند. هرچه تولد زودتر اتفاق بیفتد، خطر مرگ یا عوارض پایدار در آینده نیز افزایش مییابد.
کیسهای مهر و موم حاوی مایع آمنیوتیک مصنوعی
این دستگاه که توسط تیمی از متخصصان نوزادان در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان مرکز پزشکی دانشگاه رادبود در شهر نایمخن هلند توسعه یافته، در اصل یک کیسه مهر و مومشده حاوی مایع آمنیوتیک مصنوعی گرمشده است. در داخل این محفظه که «آکواوُمب/AquaWomb» نام دارد، نوزاد به یک جفت مصنوعی متصل میشود که اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز را تامین میکند.
پزشکان امیدوارند با شبیهسازی محیط رحم مادر، بتوانند مرحله رشد جنینی را چند هفته دیگر ادامه دهند و در نتیجه، سلامت نوزادان در مراحل بعدی زندگی بهبود یابد.
میرته فاندر فِن، همبنیانگذار پروژه آکواومب، در اینباره میگوید: «هدف ما حفظ فیزیولوژی و گردش خون جنینی است تا نوزاد بتواند چند هفته بیشتر به رشد خود ادامه دهد.»
«هدف حفظ فیزیولوژی و گردش خون جنینی است تا نوزاد بتواند چند هفته بیشتر به رشد خود ادامه دهد.»
به گفته تیم پژوهشی، حتی چهار هفته رشد بیشتر، میتواند تفاوت چشمگیری در میزان بقا و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای مزمن ایجاد کند. ویلم د بوده، متخصص کودکان و نوزادان در مرکز پزشکی دانشگاه رادبود، تأکید میکند: «تفاوت بسیار بزرگی میان تولد در هفته ۲۴ و ۲۸ وجود دارد. ما میدانیم که حتی بزرگسالانی که نارس به دنیا آمدهاند، همچنان با پیامدهای تولد زودرس دستوپنجه نرم میکنند.»
حتی بزرگسالانی که نارس به دنیا آمدهاند، همچنان با پیامدهای تولد زودرس دستوپنجه نرم میکنند.
الزام تولد نوزاد از طریق عمل سزارین
یکی از الزامات اصلی این روش، تولد نوزاد از طریق عمل سزارین است تا بتوان او را مستقیما به کیسه حاوی مایع آمنیوتیک مصنوعی منتقل کرد. این کار از تماس نوزاد با هوا جلوگیری میکند؛ تماسی که میتواند به ریههای نارس آسیب بزند.
این متخصص کودکان و نوزادان توضیح میدهد: «در زمان تولد، بسیار مهم است که از شروع تنفس به صورت خودبهخودی جلوگیری شود. برای این کار، باید دستگاهی وجود داشته باشد که نوزاد را مستقیما از رحم مادر به سیستم حمایت حیاتی منتقل کند، بدون اینکه هوای آزاد را تنفس کند.»
پس از انتقال، نوزاد باید ظرف چند دقیقه به جفت مصنوعی متصل شود تا اکسیژن و مواد مغذی دریافت کند. فاندر فن در اینباره میگوید: «پس از تولد، جفت مادر دیگر کارایی ندارد. بنابراین این مرحله، حیاتیترین بخش کل فرآیند است.»
این پروژه که در شهر آیندهوون در حال توسعه است، هنوز در مرحله تحقیقاتی قرار دارد. در عین حال، پژوهشهای مشابهی نیز در ایالات متحده و کانادا در جریان است و دانشمندان یک گام دیگر به تحول در مراقبتهای نوزادان نارس نزدیک شدهاند.
سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۴ اعلام کرد که روزانه حدود ۶۴۰۰ نوزاد در جهان جان خود را از دست میدهند؛ آماری که نزدیک به ۴۷ درصد از کل مرگومیر کودکان زیر پنج سال را شامل میشود.