بانوی فینال‌ها و معمار پنج‌گانه تاریخی فوتبال زنان
سارینا ویگمان، سرمربی تیم ملی فوتبال زنان انگلیس، یک‌شنبه در شهر بازل سوئیس آماده می‌شود تا با هدایت تیم‌ملی زنان انگلیس به سومین قهرمانی پیاپی در رقابت‌های یورو زنان دست یابد و برگ زرین دیگری در تاریخ‌سازی‌اش ثبت کند.
به گزارش "هفت‌صبح" از آن لحظه تاریخی در سال ۲۰۱۷ که تیم ملی هلند را به قهرمانی در خانه رساند، تا قهرمانی با تیم ملی انگلیس در یورو ۲۰۲۲، نام ویگمان مترادف با موفقیت در تورنمنت‌های بزرگ شده است. هر دو بار پس از قهرمانی در اروپا، او تیمش را به فینال جام جهانی رساند: هلند در ۲۰۱۹ به آمریکا باخت، و انگلیس در ۲۰۲۳ به اسپانیا.
آمار دوران مربیگری‌اش تقریباً فراتر از منطق است: پنج فینال از پنج تورنمنت ملی که در آن شرکت داشته. چنین رکوردی در تاریخ فوتبال، چه در بخش مردان و چه زنان، بی‌سابقه است. جالب اینکه تیم‌هایی که ویگمان هدایت‌شان را بر عهده نداشته، در این مدت حتی به فینال هم نرسیده‌اند. در واقع، خودش مستقیماً عامل حذف برخی‌شان بوده: هلند در نیمه‌نهایی ۲۰۱۷ انگلیس را حذف کرد، و در تورنمنت جاری، انگلیس با هدایت او، هلند را با نتیجه ۴-۰ در مرحله گروهی کنار زد.
اما رسیدن به پنج فینال پیاپی فقط یک عدد چشمگیر نیست؛ این موفقیت وقتی درخشان‌تر می‌شود که مشکلات انگلیس در این تورنمنت را در نظر بگیریم: شکست در بازی افتتاحیه مقابل فرانسه (۲-۱)، عقب افتادن ۲-۰ مقابل سوئد و بازگشت با ضربات پنالتی، سپس عقب بودن از ایتالیا تا دقیقه ۹۰ و پیروزی در دقیقه ۱۱۸.
انتخاب‌های فنی ویگمان و تعویض‌های دیرهنگامش با انتقادهایی روبه‌رو شد، تا جایی که برخی خبرنگاران پیش‌نویس نقدهای تند خود را نوشته بودند، اما پس از پیروزی‌ها، آن‌ها را حذف کردند. با این حال، طبق معمول، او بار دیگر به فینال رسید. هیچ‌کس در دنیا مانند سارینا ویگمان نمی‌تواند تضمینی برای رسیدن به مراحل پایانی تورنمنت‌ها باشد. در فوتبال مردان، نادر است که مربی‌ای چنین تخصصی در تورنمنت‌های ملی داشته باشد، چرا که شهرت و پاداش‌ها بیشتر نصیب مربیان باشگاهی می‌شود. اما در فوتبال زنان، رقابت‌های ملی هنوز جایگاه ویژه‌ای دارند، با دستمزدهای قابل‌توجه و اعتبار فراوان.
ویگمان در تمام نقش‌های ممکن در کادر فنی تیم‌های ملی فعالیت کرده: از استعدادیاب گرفته تا کمک‌مربی و سرمربی موقت. امروز او بزرگ‌ترین مربی تورنمنت‌ها در تاریخ فوتبال زنان است. برخلاف مربیان مرد که باید خود را در باشگاه‌ها اثبات کنند، ویگمان اسطوره خود را در میادین بین‌المللی ساخته است.
ویژگی فوتبال ملی، پراکندگی زمانی آن است: ماه‌ها بدون اردو، و تنها یک اردوی فشرده ۶ هفته‌ای هر دو سال. این امر نوع خاصی از مدیریت را می‌طلبد: تمرکز شدید بر هماهنگی گروهی، چیزی فراتر از صرفاً داشتن یک فهرست خوب از بازیکنان.
حتی کناره‌گیری دو ستاره مثل ماری ارپس و میلی برایت پیش از شروع تورنمنت، موجب برهم خوردن تعادل تیم نشد. بلکه فرصتی بود برای از بین بردن تنش‌ها از ابتدا. کی‌را والش می‌گوید: «کار خیلی سختی‌ست وسط یک تورنمنت، اما ویگمان واقعاً به جنبه انسانی بازیکنان اهمیت می‌دهد.»
بازیکنان همیشه از وضوح نقش‌ها در تیم می‌گویند: چه کسی فیکس است، چه کسی ذخیره، و چه کسی شاید اصلاً بازی نکند. هر کس با این روش موافق نیست، می‌تواند مثل ارپس و برایت کنار برود.
حتی وقتی ویگمان در لحظات پایانی چند مهاجم به زمین می‌فرستد، این تصمیم بخشی از یک طرح مشخص است. در بازی برابر سوئد، وقتی جس کارتر در دفاع تحت فشار قرار گرفت، ویگمان یک ترفند تاکتیکی نادر را به کار برد: جای دو مدافع مرکزی را با هم عوض کرد. ویلیامسون به سمت چپ و کارتر به سمت راست رفتند و جریان بازی کاملاً تغییر کرد. در فینال جام جهانی ۲۰۲۳، وقتی انگلیس از اسپانیا عقب بود، ویگمان دو مهاجم اصلی یعنی آلیشیا روسو و ریچل دیلی را بیرون کشید و دو بازیکن با انرژی بالاتر برای پرسینگ وارد زمین کرد. گرچه نتیجه نداد، اما کمتر مربی‌ای چنین جسارتی در تغییر ساختار تیم دارد.
جالب اینکه بهترین مربیان دنیا همواره با انتقادهایی متضاد روبه‌رو هستند. مثلاً پپ گواردیولا را به زیادی‌فکر کردن یا نداشتن پلن B متهم می‌کنند. ویگمان هم گاهی به دلیل کنار گذاشتن بازیکنان باتجربه یا حفظ چهره‌های ثابت زیر ذره‌بین بوده است. اما همیشه دلایل فنی وجود دارد: مثل کنار گذاشتن استف هوتون قبل از یورو ۲۰۲۲، یا دادن بازوبند کاپیتانی به ویلیامسون، در حالی که هنوز پست نهایی او مشخص نبود. یا انتخاب مهاجم جوانی مثل میشل اجییمانگ که تنها سه بازی در لیگ انجام داده بود اما دو گل سرنوشت‌ساز در این تورنمنت به ثمر رساند.
تیمی که در یورو ۲۰۲۲ قهرمان شد، بسیار جوان‌تر از معمول قهرمان‌ها بود و نسل فعلی در سوئیس هنوز به اوج خود نرسیده. تنها بازیکنی که احتمالاً به اوج رسیده، لوسی برونز ۳۳ ساله است، که این فصل درخشان ظاهر شد و گل بازگشت مقابل سوئد را زد. ویگمان کمتر درباره بازیکنان به‌صورت فردی صحبت می‌کند، اما همیشه از روحیه رقابتی برونز تمجید کرده است. در فینال یک‌شنبه، انگلیس شانس اول نیست. ترکیب ایده‌آل دو تیم به نفع حریف است؛ مخصوصاً با وجود ۹ بازیکن از یک تیم (بارسلونا) که انسجام بی‌نظیری ایجاد کرده‌اند. اما تیم ملی انگلیس بهترین مربی جهان را در اختیار دارد. و چه جام را در بازل بالای سر ببرند یا نه، رسیدن به پنج فینال پیاپی در تورنمنت‌های بزرگ، دستاوردی است که شاید هرگز تکرار نشود.
