یک مناظره داغ بین تولیدکننده و واردکننده لوازم خانگی
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی | بازار لوازم خانگی ایرانی که طی سه سال گذشته به واسطه بالا رفتن نرخ ارز و خروج دو برند اصلی خارجی، رونق بی‌سابقه‌ای گرفته، چند هفته‌ای است که درگیر یک بحث بسیار داغ و جنجالی است یعنی ممنوعیت واردات لوازم خانگی خارجی. تصمیمی که از نامه تولیدکننده‌های ایرانی لوازم خانگی به رهبر انقلاب برای جلوگیری از بازگشت برندهای خارجی به این بازار شروع شد و تا همین الان هم حرف و حدیث درباره آن ادامه دارد.
خیلی‌ها در عین حال که از بیشتر شدن حمایت‌ها از تولیدکننده در حال شکوفایی داخلی خوشحال هستند اما دغدغه‌هایی دارند که به نظر جدی می‌رسد. از آن طرف تولیدکننده‌ها هم در تمام روزهای گذشته سعی کرده‌اند اطمینان خاطر بدهند که فضای تولید لوازم خانگی با این نگرانی‌ها فاصله معناداری دارد.
مناظره احسان فدایی، چهره‌ای نزدیک به یکی از شرکت‌های کره‌ای معروف لوازم خانگی و فرناد پیله چی مشاور انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی در همین راستا انجام شده و طرفین در گفت‌وگو با هم دست روی نکات جالبی گذاشته‌اند که مرور بعضی از آنها جالب به نظر می‌رسد البته این نکته را در نظر داشته باشید که ممکن است حرف‌هایی که در زیر می‌خوانید برای اینکه پشت هم قرار بگیرند کمی پس و پیش شده باشند.
کدام خودکفایی
احسان فدایی: وقتی حرف از تولید می‌زنیم مخاطب و مشتری ایرانی باید بداند که از چه چیزی حرف می‌زنیم، باید بداند که ما تولید صددرصدی نداریم. بخش بزرگی از آنچه در حال حاضر در ایران داریم مونتاژ است که مونتاژ هم اصلا کار کمی نیست، کار بدی هم نیست. همین الان در تمام دنیا تولیدکننده‌های تلویزیون پنل‌ها را از چین وارد می‌کنند،در حالی که خودشان تکنولوژی ساخت آن را دارند اما به لحاظ صرفه اقتصادی ترجیح می‌دهند تولید پنل‌ها را به چین بسپارند.
در ایران هم همینطور است به شکلی وسیع‌تر، پس ما نباید با کارهایی مثل جشن خودکفایی این پیام را به مردم بدهیم که ما در یک صنعتی خودکفا شده‌ایم و مثل تولید زعفران همه چیز این کار در ایران انجام می‌شود. وقتی ما این کار را بکنیم ممکن است به ما امتیازاتی تعلق بگیرد اما در مقابل مشتری داخلی توقع دارد که قیمت‌ها با افزایش نرخ دلار بالا نرود، با تحریم مشکلی در روند تولید به وجود نیاد ضمن اینکه توقع دارد که با کاهش قابل توجه قیمت روبه‌رو بشود و وقتی این اتفاق نمی‌افتد سرخورده و بدبین می‌شود.
فرناد پیله چی: اولا همه چیز در داخل کارخانه‌ها مشخص است و دوستان می‌توانند به صورت حضوری شاهد باشند اما وقتی ما حرف از خودکفایی می‌زنیم منظورمان این نیست که مثلا ورق آهن را هم خود کارخانه لوازم خانگی تولید می‌کند. منظور این است که تکنولوژی و مغز و امکان تولید یک محصول به طور کامل در داخل کشور وجود دارد و این یک چیز انتزاعی نیست، ما داریم این را می‌بینیم، بله ما هم قطعاتی را وارد می‌کنیم.
اما معنی‌اش این نیست که در تولید محصولات مربوط به لوازم خانگی خودکفا نیستیم، من هم فکر می‌کنم باید در مورد مفهوم خودکفایی بیشتر شفاف سازی بشود. ما تا کی می‌خواهیم جوان ایرانی را دست‌کم بگیریم؟ جوان ایرانی که واقعا دارد کولاک می‌کند و دیدیم که چطور نیاز بازار را ظرف چند سال در غیبت برندهای کره‌ای برطرف کرد.
قاچاق را چه کنیم؟
احسان فدایی: کسی نمی‌گوید ممنوعیت واردات لوازم خانگی خارجی بد است، ما می‌گوییم کاش این ممنوعیت به شکل محدودیت خودش را نشان بدهد، به این شکل که ما به واردکننده خارجی بگوییم که اگر می‌خواهی وارد کنی باید فلان تعرفه سنگین را بپردازی، با این کار قیمت تمام شده را بالا می‌بریم و اگر کسی با وجود این تفاوت قیمت فاحش باز هم بخواهد کالای خارجی بخرد می‌تواند این کار را بکند.
ما با این کار دو هدف را دنبال می کنیم؛یکی اینکه جلوی حذف آخرین تکنولوژی روز دنیا را از بازار ایران نمی‌گیریم و با این کار رقابت تکنولوژیک را حفظ می‌کنیم و دوم اینکه با قاچاق مقابله می‌کنیم. کالای قاچاق که بعضا تقلبی است اصلا هزینه‌های رقابت با تولید داخل را نمی‌پردازد و ما در نهایت می‌بینیم که کالای خارجی قاچاق با همان قیمت کالای داخلی در بازار پیدا می‌شود و مصرف‌کننده دلیلی نمی‌بیند که کالای داخلی بخرد.
فرناد پیله چی: اولا که در این مدت هم کالای قاچاق وجود دارد اما باز هم مصرف کننده ترجیح داد کالای شناسنامه دار و با ضمانت ایرانی را با قیمت مناسب تهیه کند ثانیا اتفاقا موضوع قاچاق مسئله ما هم هست، مسئله تولید کننده هم هست و اتفاقا قاچاق موضوعی است که تیشه به ریشه تولیدکننده داخلی می زند اما راه مبارزه با آن آزاد کردن واردات کالایی که قاچاق وارد می‌شود نیست بلکه مبارزه با پدیده قاچاق است. نمی شود گفت چون در آن حوزه کوتاهی صورت می‌گیرد پس باید این طرف را باز کرد.
ترس بیهوده از انحصار یا انحصار به شکلی تازه؟
فرناد پیله چی: این روزها دائما صنعت لوازم خانگی را با صنعت خودرو مقایسه می‌کنند و می‌گویند که چند سال دیگر در این حوزه هم انحصار ایجاد می‌شود در حالی که این دو اصلا با هم قابل مقایسه نیستند. طبق اصول علمی وقتی ۱۰ فعال در یک بازار حضور داشته باشند دیگر انحصار در آن حوزه معنی ندارد. ما در حال حاضر بیشتر از ۱۰ تولیدکننده لوازم خانگی داریم پس ترس از انحصار منطقی نیست.
ضمن اینکه صنعت خودروسازی در ایران یک صنعت کاملا دولتی است همه چیزش دولتی است و همین باعث شده که انحصار به وجود بیاید چون هیچ شرکت خصوصی توان رقابت با آنها را ندارد اما کار در بخش لوازم خانگی کاملا خصوصی است. شرکت‌ها کاملا خصوصی هستند و اتفاقا دائما تلاش می‌کنند که از راه‌های مختلف رقابت کنند و بخش بیشتری از بازار را به خودشان اختصاص بدهند.
احسان فدایی: در حوزه لوازم خانگی ترس از انحصار به این شکل نیست که فقط یک یا دو شرکت باقی بمانند بلکه نگرانی از جهت انحصار تکنولوژیک است، به این صورت که اصلا آخرین تکنولوژی موجود در بازار جهانی اصلا به ایران راه پیدا نکند که تولیدکننده داخلی بخواهد بر سر آن رقابت کند. شرکت‌های داخلی با خیال راحت از اینکه مجبور نیستند با تکنولوژی خارجی رقابت کنند، اصلا تلاشی برای این کار نکنند، کالای خارجی هم غیر از طریق قاچاق وارد نمی‌شود پس ذائقه ایرانی به کلی عوض می‌شود و مزه استفاده از تکنولوژی خارجی زیر زبان مصرف‌کننده داخلی نمی‌رود، ما این را در حوزه‌های دیگر هم دیده‌ایم.
فرناد پیله چی: به نظرم بسیاری از این حرف‌ها به دو دلیل زده می‌شود؛ یکی اینکه توان جوان ایرانی را دست کم می‌گیریم و ایمان و باور به خودمان نداریم. دوم اینکه منافع ما با تداوم واردات گره خورده است وگرنه وقتی می‌بینیم که تولیدکننده‌های داخلی چطور برای بخش توسعه، تحقیق و بالا بردن سطح تکنولوژی با هم رقابت می‌کنند این حرف را نمی‌زنیم. ضمن اینکه در حال حاضر تولیدکننده‌های ما مشغول صادرات هستند و یکی از اصلی‌ترین بازارهای هدفشان کشورهای خارجی است،آنها که مجبور نیستند از ما خرید کنند که ما بتوانیم تکنولوژی قدیمی را به آنها قالب کنیم. خود سفیر کره جنوبی در بازدید از یکی از کارخانه‌های داخلی مجبور شد تولیدکننده ایرانی را تحسین کند. ما نباید اینها را نادیده بگیریم.
احسان فدایی: ما بازار کشورهای دیگر را داریم؟ چقدر عالی، پس چرا نگران رقابت با کالای خارجی در داخل کشور هستیم،ما که در کشورهای دیگر این رقابت را با ایجاد مزیت نسبی برده‌ایم چرا در مورد بازار داخل نگرانیم؟
فرناد پیله چی: ما نباید چرخ را از ابتدا اختراع کنیم، الان تمام کشورهای دنیا اجازه وارد شدن کالایی را که نمونه مشابه و باکیفیت و بازارپسند آن در داخل وجود دارد نمی‌دهند. دلیلش چیست؟ دلیلش این است که به شکل کاملا منطقی تصمیم به حمایت از این کالاها می‌گیرند و به پشتوانه همین حمایت هم هر روز رشد می‌کنند. مشابه همین اتفاق را ما در مورد خود کره‌جنوبی دیده بودیم.
