ابراهیم حاتمیکیا علیه عملیهای سینما
روزنامه هفت صبح، گروه تلویزیون | «موسی» یکی از مهمترین پروژههای تلویزیون است که بعد از درگذشت فرجالله سلحشور، کارگردانی آن به ابراهیم حاتمیکیا رسید. بهتازگی فراخوان انتخاب چند بازیگر جدید برای این سریال در صفحه اینستاگرام یوسف حاتمیکیا منتشر شده که یک شرط آن، جالبتر از بقیه است. در این فراخوان تاکید شده که متقاضی به هیچعنوان هیچ نوع عمل زیبایی (صورت، بینی، لب، گونه، تتو و…) نباید داشته باشد. دلیل حساسیت ابراهیم حاتمیکیا چیست و چرا در آثار قبلیاش، «غالبا» روی بازیگرانی که عمل زیبایی کردهاند، خط کشیده است؟
مورد اول| تعویض بازیگر بهخاطر عمل
اینکه ابراهیم حاتمیکیا کارگردانی سختگیر است را همه میدانند و روایتهای متعددی درباره مصادیق آن توسط همکارانش بیان شده. درباره حساسیت او به چهره بازیگر اما کمتر شنیدهایم. حالا که در فراخوان سریال «موسی» بهطور مستقیم بر عدم هرگونه عمل زیبایی تاکید شده، میتوان اشارهای به دیگر تجربیات حاتمیکیا کرد. مشهورترین روایت به تعویض بازیگر زن فیلم «موج مرده» برمیگردد.
او تصمیم داشت یکی از نقشهای اصلی را به بازیگری که پیشتر با او همکاری کرده بود، بدهد. (از آوردن نام معذوریم!) با این حال بعد از گذاشتن قرار برای توضیح نقش و حال و هوای فیلم، حاتمیکیا پی میبرد که خانم بازیگر بینیاش را عمل کرده است. حاتمیکیا هم منصرف میشود و در نهایت نقش را به زندهیاد پوپک گلدره میدهد. سالها بعد آن بازیگر مصاحبهای انجام داد و دلخوریاش را از آقای کارگردان به زبان آورد. هر چند دلیل قطع همکاری را شرح نداد.
مورد دوم| از نیکی تا مهتاب
کمی به عقبتر برگردیم. فیلمهای اولیه حاتمیکیا مردمحور هستند تا اینکه در پنجمین ساخته او یعنی «از کرخه تا راین» نقش زن پررنگ میشود. حاتمیکیا نقش خواهر این فیلم را به زندهیاد هما روستا میدهد که خب چهرهای طبیعی داشت. او نقش اصلی فیلمهای «بوی پیراهن یوسف» و «برج مینو» را هم به نیکی کریمی میسپارد.
از قضا خود کریمی مخالف دستکاریهای عجیب و غریب در چهره است و چند سال پیش به این مسئله اعتراض کرد: «بعد از دیدن فیلم گذشته و دیدن سیمای ساده «برنیس بژو» با خودم فکر کردم واقعا چه بر سر این جامعه آمده؟» به بازیگران بعدی فیلمهای حاتمیکیا که نگاه میکنیم همگی یک ویژگی مشترک دارند و آن عدم دستکاری در چهره است: بیتا بادران «آژانس شیشهای»، آزیتا حاجیان «روبان قرمز»، لیلا حاتمی «ارتفاع پست»، خزر معصومی «بهرنگ ارغوان»، گلشیفته فراهانی و مهتاب نصیرپور «بهنام پدر».
مورد سوم| از افشار تا پناهیها
فیلم «دعوت» یک استثنا در کارنامه حاتمیکیاست. این فیلم موضوعی اجتماعی دارد و شبیه ساختههای جنگی او نیست. کارگردان در انتخاب بازیگران هم استثنا قائل شده و برخی از خانمهای فیلم او سابقه جراحی زیبایی (عمدتا بینی) دارند. اجازه دهید نام نبریم چون عملکردههای «دعوت» مشخص هستند. مهناز افشار و مریلا زارعی اما جزو بازیگران نقش اصلی هستند که در دسته بازیگران «غیر عملکرده» قرار میگیرند.
زارعی به همراه رویا تیموریان و طناز طباطبایی هم بازیگران «گزارش یک جشن» هستند که چهرهشان دستکاری شده نیست. حاتمیکیا در «چ» و «بادیگارد» هم از زارعی استفاده کرد. در «بادیگارد» شیلا خداداد هم حضور دارد که خودش داستان عمل بینی و ماجرای ازدواج با همسر جراحش را تعریف کرده. انتخاب او از سوی حاتمیکیا هم جزو استثناهاست. در فیلم «خروج» نقش اصلی بازیگر زن را پانتهآ پناهیها برعهده دارد که او هم دست به صورتش نزده.
مورد چهارم| حکایت سریالها
حساسیت حاتمیکیا برای انتخاب بازیگران زن در سریالهای «خاک سرخ» و «حلقه سبز» هم دیده میشود. سیما تیرانداز نقش اصلی دومی را بازی کرد و لاله اسکندری به همراه بهناز جعفری و مهتاب کرامتی بازیگران «خاک سرخ» بودند. آقای کارگردان برای خانم کرامتی استثنا قائل شد که خب نقش اصلی آن سریال هم اسکندری است. ضمن اینکه کرامتی گریم داشت و چهرهاش در نقش دختری جنوبی قابل باور بود.
مورد پنجم| اهمیت چهره تاریخی
با مرور پیشینه ابراهیم حاتمیکیا و حساسیت او، میرسیم به سریال تاریخی «موسی». آنچه روشن است این است که تاکید آقای کارگردان برای انتخاب بازیگران نقش اصلی در آثارش، عدم دستکاری در صورت بوده. با چنین سابقهای، طبیعی است که او برای ساخت یک اثر تاریخی، حساسیتی دوچندان داشته باشد. مگر میشود حتی بازیگران فرعی یک سریال تاریخی، دماغی عملکرده داشته باشند؟! این ایرادی است که به برخی آثار تاریخی وارد است و حاتمیکیا قاطعانه جلوی این بدسلیقگی ایستاده.