آلودگی هوا، مازوت، توجیه زنگنه و توصیه کلانتری
روزنامه هفت صبح | متهم ردیف اول آلودگی هوای پایتخت امسال مازوت است؛ سوختی که مصرف بیش از حد آن در نیروگاه‌ها و صنایع باعث شده سطح دی‌اکسید گوگرد و ذرات معلق موجود در هوا بالا برود و کیفیت هوای پایتخت بحرانی شود. با توجه به اینکه تا هفته اول بهمن طبق پیش‌بینی هواشناسی خبری از بارش نیست، احتمالا همین وضعیت پابرجاست.
درواقع ما الان با زنجیر‌ه‌ای از روابط درهم‌تنیده و پیچیده بین دستگاه‌های مختلف مواجه هستیم که چند پدیده دردسرساز مثل تحریم و آلودگی و کرونا را به‌هم متصل کرده. وزارت نفت و نیرو و سازمان محیط‌زیست و استانداری هم در این گرداب گرفتار شدند. ماجرا به این شکل است که ما الان مازاد مازوت داریم یعنی چون به علت تحریم نمی‌توانیم مازوت بفروشیم، ظرفیت پالایشگاه‌ها پر شده و این نفت کوره را بالاخره باید یک جا خرج کنیم.
بنابراین این سوخت به سمت نیروگاه‌ها و صنایع هدایت شده. حالا اگر این کار را نکنیم چه می‌شود؟ نیروگاه‌ها سوخت لازم برای تامین برق کشور را ندارند. وزیر نفت گفته حداکثر گازوئیل موجود به نیروگاه‌ها تحویل داده شده و مابقی را مجبوریم از مازوت استفاده کنیم. اگر نکنیم پس باید خاموشی را تحمل کنیم. مثل همین خاموشی چراغ‌های معابر و اتوبان‌ها که برای صرفه‌جویی در مصرف برق اعمال شد یا قطعی برق پریشب در خیلی از مناطق تهران. حالا چرا مصرف گاز در کشور بالا رفته؟ چون سرمای هوا و کرونا مصرف گاز خانگی را افزایش داده. یعنی ما باید بین سرما و کرونا و قطعی برق و آلودگی هوا یکی را انتخاب کنیم. زیبا نیست؟
یکی دیگر از متهمان این وضعیت بازبودن پنجره‌ها است. دیروز نشستی برگزار شد با حضور سه وزیر کشور، نیرو و نفت با عنوان نشست مشترک مدیریت مصرف سوخت زمستانی کشور که زنگنه و اردکانیان در آن گفتند مصرف انرژی (گاز و برق) ۱۵ درصد بیشتر شده چون مردم برای تصفیه هوای خانه‌ها از کرونا، پنجره‌ها را باز می‌کنند.
البته شاید منطقی‌ترین راه‌حل همان باشد که رئیس سازمان محیط‌زیست اعلام کرده. در مصرف گاز خانگی صرفه‌جویی کنیم تا نیروگاه‌ها مجبور به استفاده از مازوت نباشند. عیسی کلانتری توصیه کرده: «مردم در رختخواب لخت شوند، در اتاق نشیمن لباس بپوشند.» مازوت یک اصطلاح روسی برای فرآورده‌ای نفتی است که به نفت کوره هم معروف است.
یکی از پرگوگردترین مواد باقی‌مانده از تصفیه نفت خام. خیلی از ما احتمالا تا همین دو هفته پیش اصلا اسم این ماده نفتی را نشنیده بودیم، اما حالا هر سایت و کانالی را باز کنید آن را می بینید چون تبدیل به متهم ردیف اول آلودگی هوای تهران شده و در کنار خاموشی معابر تهران برای صرفه‌جویی در مصرف برق، داغ‌ترین موضوع گفت‌وگو بین اهالی شبکه‌های اجتماعی است.البته طی این چند روز حرف‌های ضدونقیض زیادی درباره مصرف مازوت در نیروگاه‌ها شنیده‌ایم که آنها را در دو دسته تکذیب‌کنندگان و تاییدکنندگان برایتان فهرست می‌کنیم.
*** تاییدکننده‌ها: سوزاندن مازوت را متوقف کنید
* بیژن زنگنه، وزیر نفت: ما به‌هیچ‌وجه مایل نیستیم که مازوت مصرف شود، اما چاره‌ای نداریم و گازوئیل در حداکثر ممکن تحویل می‌شود و بیش از این امکان ندارد. نمی‌توانیم همه استان‌ها را در بحث مصرف مازوت مستثنا کنیم و در بحث سیمان قرار ما این بود که از زمستان مصرف مازوت داشته باشند.
* عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست: درحال‌حاضر ظرفیت پالایشگاه‌ها از مازوت پر شده و به واسطه تحریم‌های بین‌المللی کسی خریدارشان نیست، بنابراین مجبوریم در برخی از نقاط از سوخت مازوت استفاده کنیم.
* مسعود تجریشی، معاون سازمان محیط زیست: متأسفانه طبق آخرین بررسی‌هایی که در ابتدای هفته گذشته از صنایع بزرگ اطراف تهران انجام داده‌ایم، مطلع شدیم تعدادی از نیروگاه‌های تهران از سوخت مازوت استفاده کرده‌اند.
* احمد مرادی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس: بر اساس گزارشات، با توجه به فرارسیدن فصل سرما و افزایش مصرف گاز، وزارت نفت تحویل گاز به نیروگاه‌ها را کاهش داده و از آنها خواسته به‌جای آن از گازوئیل یا سوخت‌های مایع نظیر مازوت استفاده کنند. این وضعیت آلودگی هوا را تشدید کرده و باید جلوی آن گرفته شود.
* حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده شاهین‌شهر: شهرهای استان اصفهان به دلیل سطح بالای آلودگی هوا رسما تعطیل شده‌اند، اما با وجود این، وزارت نیرو و نفت تصمیم گرفتند سوخت مازوت به‌جای گاز در نیروگاه‌های استان نظیر نیروگاه‌های شهید منتظری و اسلام مصرف شود، سلامت مردم به مخاطره افتاده است.
* زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر تهران: شدت آلودگی هوای تهران و سهم منابع ثابت، به‌ویژه مصرف سوخت مازوت و گازوئیل به بیش از ۶۰ درصد رسیده است. در شرایطی که به واسطه کرونا، مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات با ۵۰ درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند، ادامه چنین شرایطی برای شهروندان تهرانی غیرقابل پذیرش است.
* فرشید باباخانی، معاون فنی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران: افزایش غلظت آلاینده دی‌اکسید گوگرد در تهران نشانه‌ای مبنی بر سوزاندن سوخت‌های غیراستاندارد در منابع ثابت یا متحرکی است که بر آلودگی هوا اثرگذار هستند. بر اساس آخرین بررسی‌ها می‌توان گفت که کیفیت سوخت در تهران تا حدود زیادی مناسب و بر اساس استانداردهای یورو۴ است.
این یعنی حجم گوگرد سوخت مصرفی منابع متحرک (وسایل نقلیه) کنترل شده است. علت افزایش آلاینده دی‌اکسید گوگرد در تهران، به‌ویژه بخش‌های جنوبی آن، طی برخی روزها استفاده از سوخت‌های غیراستاندارد در صنایع، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌هاست، حتی گواه این موضوع آن است که همزمان با ممنوعیت تردد دیزلی‌ها در تهران، غلظت آلاینده دی‌اکسید گوگرد افزایش یافته است.
* محمدحسن آصفری، نماینده اراک: دلیل اینکه دولت، مشتری برای فروش مازوت ندارد و قیمت تمام‌شده گاز در نیروگاه بیشتر می‌شود، مجوز مصرف مازوت به نیروگاه داده شده است. دراین‌باره باید سازمان محیط زیست کشور موضع‌گیری شفاف و درستی داشته باشد و از دولت بخواهد که چرا اجازه می‌دهد با سلامت مردم بازی شود.
* مهدی اسماعیلی، سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی (۷ دی): به دلیل مصرف بالای گاز در کشور و عدم امکان تامین گاز کافی برای نیروگاه‌ها، بنا به دستور مراجع ذی‌صلاح از فرآورده‌های مایع نظیر گازوئیل و مازوت به عنوان سوخت استفاده می‌شود. این امر به دلیل جلوگیری از خاموشی احتمالی نیروگاه‌های برق کشور انجام می‌شود و هیچ ارتباطی به پر بودن انبارهای ذخیره نفت کوره (مازوت) ندارد؛ همانطور که در فصل تابستان که مصرف گاز به‌ویژه در بخش خانگی کمتر است، کل سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها را گاز تشکیل می‌دهد.
*** تکذیب‌کنندگان: نیروگاه‌ها دست به مازوت نمی‌زنند
* انوشیروان محسنی‌بندپی، استاندار تهران: درحال‌حاضر هیچ صنایع و نیروگاهی در تهران از سوخت مازوت استفاده نمی‌کند و این موضوع مورد تایید شرکت پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی و محیط‌زیست استان تهران است. به‌این‌ترتیب صنایع از سوخت گاز و گازوئیلی که حداقل ۵۰ درصد آن از یورو ۴ برخوردار است، استفاده می‌کنند.
* روابط‌عمومی شرکت تولید نیروی برق حرارتی (۱۴ دی): در سطح استان تهران پنج نیروگاه ری (باقرآباد)، طرشت (ستارخان)، بعثت (محله خزانه)، پرند (ابتدای شهر پرند) و شهدای پاکدشت (شهرستان پاکدشت) وجود دارد که هیچ‌یک از سوخت مازوت استفاده نمی‌کنند. نیروگاه ری از جمله نیروگاه‌های گازی کشور محسوب می‌شود که تنها می‌تواند از سوخت گاز استفاده می‌کند.نیروگاه‌های پرند و شهدای پاکدشت سیکل‌ترکیبی و نیروگاه‌های طرشت و بعثت بخاری هستند.
سوخت اول تمامی نیروگاه‌های کشور گاز است و سوخت دوم به صورت مایع در مخازن سوخت هر نیروگاه ذخیره می‌شود تا در مواقع بحرانی و قطع گاز از آن استفاده شود. در نیروگاه‌های گازی، سوخت دوم گازوئیل و در نیروگاه‌های بخاری سوخت دوم مازوت است. تنها نیروگاه‌های طرشت و بعثت در تهران امکان استفاده از سوخت مازوت به عنوان سوخت دوم را دارند که به‌خاطر موقعیت جغرافیایی تهران و مسائل زیست‌محیطی سال‌های متمادی است که به‌هیچ‌وجه از سوخت دوم استفاده نکرده و در حال مصرف گاز هستند. در نیروگاه ری، پرند و شهدای پاکدشت نیز همچنان سوخت اصلی گاز استفاده می‌شود.
* شرکت پخش فرآورده‌های نفتی (۱۴ دی): سوخت توزیعی در شهر تهران از نوع نفت کوره یا همان مازوت نبوده و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران آمادگی کامل دارد تا با حضور نمایندگان سازمان ملی استاندارد و سازمان محیط زیست، سوخت توزیعی در سطح شهر تهران را مطابق با روش‌های استاندارد نمونه‌گیری کرده و مورد آزمایش قرار دهد.
