آشنایی با پرچمداران بازار ۱۰ میلیارد دلاری قطعهسازی ایران؛ کروز،عظام و جمع ساز
جدیدترین آمار وزارت صنعت نشان میدهد در آذر امسال تولید انواع خودرو در کشور در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۷۱٫۲ درصد کاهش یافته. این موضوع را در ماههای اخیر به طور عینی خودمان دیدهایم. تعهدات قبلی خودروسازان تلنبار شده و خیلی خبری از ثبت نام و فروش فوری هم نیست. در این وضعیت طبعا اولین گروهی که متضرر میشوند قطعه سازان هستند که به نوعی سر شاخه چرخه صنعت خودروی کشور محسوب میشوند. اهمیت این موضوع زمانی مشخص میشود که بدانیم اشتغال ۵۵۰ هزار نفر وابسته به همین قطعه سازان است. چندی پیش رئیس انجمن قطعه سازان اعلام کرد گردش مالی ۱۲۰۰ قطعه ساز در کشور ۱۰ میلیارد دلار است. حالا نمیدانیم با برافروخته شدن آتش تحریمها این گردش مالی چقدر بالا و پایین شده اما قبلا گفته میشود که این گردش مالی میتواند تا ۳۱ میلیارد دلار هم برسد. اصلا تئوری محکمی بین کارشناسان خودرو وجود دارد که اگر ما هم مثل ترکیه به جای برندسازی از اول روی قطعه سازی سرمایهگذاری کرده بودیم الان صنعت خودروی ما جایگاه به مراتب بالاتری در دنیا داشت. برگردیم سر نقطه اول. همان نکته که شرایط تحریمها و وضعیت اقتصادی قطعهسازان کشور را با مشکل مواجه کرده البته در مورد مراودات این شرکتها با خودروسازان حرف و حدیثهایی وجود دارد که در ادامه اشاره میکنیم اما در کل عدهای معتقدند که قطعهسازان ما توان مقابله با تحریمها را دارند. به خصوص که اکثر آنها شرکتهای کاملا خصوصی هستند. به این بهانه اینجا قصد داریم سه غول قطعه سازی خودرو در ایران را معرفی کنیم.
***
گروه قطعات خودرو عظام
سال تاسیس: ۱۳۷۶
مدیرعامل: عباس ایروانی (مالک) و منصور میرزایی مدیرعامل
محصولات تولیدی: قطعات موتوری، سیستم فرمان، ترمز و تعلیق، قفل و ریموت، داشبورد و …
شرکای تجاری: ایران خودرو و …
گروه قطعات خودروی عظام ادعا میکند که بزرگترین تولیدکننده قطعات اصلی خودرو در کشور است چون توانسته ۶۷درصد قطعات مورد نیاز خودروها در کشور را تولید کند و در حال حاضر ۱۱ درصد ارزش زنجیره تامین صنعت خودروی کشور را در کنترل دارد. ضمن اینکه حتی ۱۱ کشور مشتری محصولاتشان هستند. این نکته را در نظر داشته باشید که این کروز در حقیقت حکم یک هلدینگ را دارد و چندین شرکت در استانها مختلف زیر چتر آن فعالیت میکنند. بنیانگذار این شرکت عباس ایروانی متولد ۱۳۳۵ است. او در بیوگرافیای که روی سایت شخصیاش منتشر کرده نوشته که فعالیتهای سیاسی و مذهبیاش را از سال ۵۶ و در صندوق قرضالحسنه حجت الاسلام عبدالحمید ایروانی آغاز کرده و با هماهنگی حجت الاسلام ناطق نوری در ساماندهی تظاهرات انقلابی غرب تهران مشارکت داشته. از سرمایهگذاریهای غیر خودرویی گروه عظام میتوانیم به پارک آبی کیش، هتل عامریها مجتمع هزار و یک شهر تهران و بیمارستان دکتر سمیعی اشاره کنیم. یکی از حاشیههایی که اخیرا گریبانگیر این گروه قطعه سازی شده رابطه آن با ایران خودرو است. نکته ابهام برانگیز اینجاست که به رغم بدهیهای کلان خودروسازان به گروههای خودروسازی،
عظام از ایران خودرو ۴۶۱ میلیارد تومان طلب دارد. همین مسئله باعث شده که بعضی رسانهها به مراودات مالی این دو شرکت حساس شوند. این موضوع البته با واکنش مدیران عظام مواجه شد و آنها هرگونه ارتباط خاص با ایران خودرو را تکذیب کردند. یکی دیگر از موضوعاتی که بحثهایی را حول و حوش این شرکت به راه انداخته سرمایهگذاریهای عظام به واسطه یک موسسه خیریه به نام عصر نور است. این موضوع هم از این جهت جنجالی شده که در هیات مدیره موسسه خیریه عصر نور چهرههایی مثل علی جنتی وزیر پیشین ارشاد و علی کریمیقدوسی (برادر جواد کریمیقدوسی نماینده اصولگرای مجلس) هم حضور دارند. عباس ایروانی البته در یک موسسه خیریه شناخته شده دیگر هم حضور دارد. او بازرس اصلی خیریه متوسلین به امام رضا (ع) است که سهامدار شرکت پیام سلامت پاسارگاد محسوب میشود. زهرا سادات مشیر استخاره یعنی همسر محمد باقر قالیباف هم در این خیریه عضو است و چند سال پیش در ماجرای تاسیس بیمارستان دکتر سمیعی خبرساز شده بود.
***
شرکت صنایع تولیدی کروز
سال تاسیس: ۱۳۶۱
مدیرعامل: نادر عبدالحسینی سخا
محصولات تولیدی:سوئیچ، اگزوز، فرمان، قوای محرکه، ایربگ، چراغ و …
شرکای تجاری: ایران خودرو، بهمن موتور، سایپا، پارس خودرو و رنو پارس
شرکت صنایع تولیدی کروز از ابتدای دهه شصت فعالیتهایش را در قدم اول با تولید کلید و سوئیچ لوازم خانگی شروع کرد. یک دهه بعد به تولید سوئیچ خودرو روی آورد و تازه از سال ۸۳ به طور جدی روی تولید قطعات موتور خودرو و سیستم تعلیق و ترمز متمرکز شد. حالا این شرکت در حدی متمول شده که در رتبهبندی سازمان مدیریت صنعتی، به عنوان پنجاهمین شرکت برتر ایران معرفی شده؛ آن هم با بیش از ۲ هزار و ۷۸۷ میلیارد تومان فروش در سال و صعود ۱۲ رتبهای نسبت به سال قبل. ضریب نفوذ این شرکت روی صنعت خودروسازی امروز ایران در حدی بالاست که گفته میشود در جریان آتش سوزی انبار این شرکت در سال ۹۶ تولید بعضی خودروهای سایپا کاشان تا چند روز کلا متوقف شد. کروز به پشتوانه همین درآمد سرشار بود که توانست وارد ترکیب سهامداران ایران خودرو شود. این شرکت علاوه بر اینکه به واسطه دو شرکت تدبیر سرمایه آراد و وینارت به طور غیرمستقیم سهامدار ایران خودرو شد، از طریق تاسیس کنسرسیوم ویسمن موتور توانست مالکیت گروه خودروسازی بهمن را هم بر عهده بگیرد. اواخر سال ۹۵ که کروز توانست بهمن موتور را بخرد ارزش این سهام ۶۲ درصدی ۱۵۰۰ میلیارد تومان گزارش شد. این ماجرا البته
با اعتراض سایر قطعهسازان مواجه و پای شورای رقابت هم به ماجرا باز شد.
***
شرکت مهندسی صنعت و تولید جمع ساز
سال تاسیس: ۱۳۶۷
مدیرعامل: مصطفی هنری
محصولات تولیدی: انواع چراغ خودرو
شرکای تجاری: سایپا، پارس خودر، ایران خودرو، بم خودرو، زاگرس خودرو و رنو
عمده شهرت شرکت جمع ساز به دلیل تولید چراغهای جلو، عقب و خطر خودرو است. این شرکت در سال ۶۷ پایهگذاری شد و سال ۷۴ نقطه عطفی در تاریخ این شرکت بود؛ زمانی که با انتقال به شرکت صنعتی سپهر در نظرآباد تولیدات این شرکت توسعه پیدا کرد. بعدها در سال ۷۹، ۸۳ و ۸۷ هم شاهد جهشهایی در فعالیتهای جمع ساز بودیم. برهم خوردن خیلی از قراردادهای تولید خودرو که در دوران پسا برجام منعقد شده بود عملا گروه جمع ساز را بیش از همه متضرر کرد. به طور مثال قرار بود این شرکت تولید چراغ خودروهای ساندرو، سیمبل و پژو ۳۰۱ را برعهده بگیرد و سرمایهگذاریهای هنگفتی هم برای ایجاد خط تولید محصولات این خودروها با رعایت استانداردهای خارجی کرده بودند.