گشتی در آبادان به بهانه برد صنعت‌نفت مقابل پرسپولیس
روزنامه هفت صبح | یکشنبه شب تیم صنعت‌نفت آبادان، پرسپولیس را ۲ بر صفر شکست داد و شانس پرسپولیس را برای قهرمانی تقریبا از بین برد. این پیروزی بهانه‌ای شد تا به افراد مشهور و موفق آبادانی و ویژگی‌های این شهر بپردازیم. وقتی اسم آبادان را می‌شنویم یاد جنگ، فوتبال، غذا، سینما رکس، برزیل، رقص و شادی و خونگرمی مردمش می‌افتیم.
آبادان که شهری تاریخی-تفریحی است، در سال ۱۲۸۶ به دلیل وجود نفت و حضور انگلیسی‌ها برای استخراج نفت شهری مدرن محسوب می‌شد. از طرفی این شهر پر از «نخستین‌های» ایران است و با تهران در این زمینه رقابت می‌کند؛ به این معنی که اولین بار خیلی از اتفاق‌ها در آبادان رخ داد. همینطور بسیاری از هنرمندان و افراد مشهور ایرانی زاده آبادان هستند. از لحاظ اقتصادی هم بسیار پراهمیت است و یکی از بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های نفت جهان را دارد.
آبادانی‌های مشهور
شادی‌های دسته‌جمعی که بعد از هر برد صنعت‌نفت در خیابان‌های آبادان به راه می‌افتد، شبیه کارناوال‌های برزیل است. مردمی که به لحاظ مهاجرت از نقاط مختلف دنیا شباهت بسیاری به آبادانی‌ها دارند. از زمانی که مرحوم منوچهر سالیا لباس تیم صنعت‌نفت را از راه‌راه آبی و سفید به زرد برزیلی تغییر داد و به دلیل سبک بازی تکنیکی بازیکنانی مثل عبدالرضا برزگری تماشاچیان لقب «برزیل ایران» را برای شهرشان انتخاب کردند؛ به طوری که در جای‌جای آبادان و فلافلی‌های معروف این شهر به صورت نمادین دو ساعت به وقت ایران و برزیل روی دیوارهای‌شان نصب کرده‌اند!
عشق مردم آبادان به فوتبال شاید به خاطر تعداد زیاد فوتبالیست‌های حرفه‌ای آبادانی باشد. در این مورد می‌توانیم به بازیکنانی مثل منوچهر سالیا، احمدرضا عابدزاده، عبدالرضا برزگری، پرویز دهداری، حسن نظری، غلامحسین و پرویز مظلومی، مهدی هاشمی‌نسب و کریم باوی اشاره کنیم. اما آبادانی‌ها در رشته‌های دیگری مانند هنر و ادبیات هم موفق بوده‌اند. این شهر در زمینه سینما، هم بازیگر و هم کارگردانانی را پرورش داده است.
حمید فرخ‌نژاد، بیژن امکانیان، نادر سلیمانی، امید زندگانی، سیروس مقدم، ناصر تقوایی، امیر نادری، نصرالله رادش، احمد ایراندوست و داریوش فرهنگ از جمله هنرپیشگان و کارگردانان آبادانی هستند. کامران قاسم‌پور، کشتی‌گیر اهل آبادان است که مدال طلای قهرمانی کشتی جهان در سال ۲۰۲۱ را به دست آورده است. ورزشکاران آبادانی دیگری را هم می‌توان نام برد. حسین نسیم که شناگر و بازیکن واترپلو بود، در سال ۱۹۷۴ مدال طلای واترپلوی بازی‌های آسیایی را به دست آورد.
حسین وفایی بازیکن اسنوکر اهل آبادان است که قهرمانی‌های جهانی و آسیایی را اخیرا به دست آورده است. بهمن گلبارنژاد هم دوچرخه‌سوار تیم ملی معلولان بود که در جنگ ایران و عراق جانباز شده بود. این ورزشکار آبادانی در پارالمپیک ریو در پی یک سانحه در گذشت.
نجف دریابندری، نویسنده و مترجم مشهور که سال پیش درگذشت، اهل آبادان بود. فیروزه جزایری دوما هم نویسنده‌ای ایرانی-آمریکایی است که به واسطه کار پدرش در شرکت‌نفت آبادان، در این شهر به دنیا آمده. از خوانندگان مشهور آبادانی می‌توان به شهرام خسروشاهی‌آذر ملقب به سندی اشاره کرد. سبک موسیقی او تلفیقی از پاپ و بندری است که با آبادانی بودن او ارتباط مستقیم دارد.
نخستین‌های ایران
یکی از خصوصیات جالب آبادان این است که در بسیاری از زمینه‌ها اولین است. به طور مثال اولین پیتزا‌فروشی در ایران در آبادان باز شد، یا نخستین پیست موتورسواری، ماشین‌سواری، اسکواش، گلف و سالن بیلیارد. اولین کودکستان، تاکسی تلفنی، نخستین تیم فوتبال رسمی و اولین آتش‌نشانی در ایران متعلق به آبادان است. ۱۳ سینما در این شهر وجود داشته که معروف‌ترین آن سینما رکس است که در سال ۵۷ به آتش کشیده شد.
سینما نفت و سینما شیرین هم از بناهای فرهنگی تاریخی این شهر هستند. می‌توان گفت شروع سینما به شکل مردمی، بعد از تهران، از آبادان شروع شده است. یکی از بناهای تاریخی آبادان که می‌توان به آن اشاره کرد، مسجد رنگونی‌هاست؛ از نخستین گروه‌هایی که برای کار در پالایشگاه به آبادان آمدند کارکنان پالایشگاه رنگون پایتخت کشور برمه و عمدتاً رنگونی‌الاصل و مسلمان بودند. به همین لحاظ درصدد تأسیس عبادتگاه در زمین‌های شرکت نفت برآمدند و بالاخره با موافقت این شرکت، ساخت مسجد به‌دست کارگران پاکستانی پالایشگاه آبادان در سال ۱۲۹۹ خورشیدی بنا نهاده شد.
دیگر مکان جالبی که در آبادان می‌توان به آن اشاره کرد، همجواری مسجد و کلیسای سورقاپیت(کارپت) است که یکی از جاذبه‌های گردشگری و میراث فرهنگی آبادان است. آبادان قبل از وقوع جنگ ایران-عراق رتبه یک جمعیت را در استان خوزستان داشت و جزو شهرهای پر جمعیت ایران محسوب می‌شد(هشتمین شهر پرجمعیت ایران) اما با کشته شدن ۸۰ هزار نفر در جنگ تحمیلی رتبه یک را به اهواز داد. از طرفی مهاجرت اکثر آبادانی‌ها به شهرهای دیگر هم بی‌تاثیر نبوده است.
آبادان در زمان جنگ، مورد حمله‌های هوایی و زمینی ارتش عراق قرار گرفت و خسارات جانی و مالی زیادی به آن وارد شد. این جنگ، پالایشگاه، تأسیسات نفتی، بندرگاه‌ها، فرودگاه و دیگر مراکز صنعتی و اقتصادی، شبکه آبرسانی، تأسیسات برق و نیز به ساختمان‌ها، آسیب جبران‌ناپذیری رساند و موجب کاهش جمعیت شهر شد.
تولید نفت پایین آمد و فعالیت‌های اقتصادی راکد شد. به خاطر فروریختن انواع مواد آتش‌زا و مخرب و هم به دلیل بی‌آبی، بخش مهمی از فضای سبز از بین رفت و این اتفاق، برای شهری مثل آبادان که آب و هوایی گرم دارد، بسیار بد بود. علاوه بر این، استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی، فضای شهر را دچار آلودگی‌هایی کرد که در بیرون رفتن مردم از شهر تأثیر داشت.
تاریخ آبادان
بر اساس نوشته‌های تاریخ‌‌نویسان و جغرافی‌دانان، آبادان روزگاری در کشتیرانی و سیاحت اعتباری داشته است. بااین حال ابن‌بطوطه در نوشته‌های خود این شهر را شوره‌زاری توصیف کرده که بارندگی در آن کم بوده و کشاورزی رونق نداشته است. در دانشنامه ایران آمده است که از سده‌های هفت و هشت، آبادان رو به ویرانی رفته و به دلیل پیشروی کرانه‌اش در دریا رونق بازرگانی خود را از دست داده است.
