گرتا یا گیتس؛ کدامیک به زمین کمک خواهند کرد؟
روزنامه هفت صبح، رامتین لطیفی| با نگاهی به گزارشات سازمان جهانی هواشناسی در مییابیم که گازهای گلخانهای، دیاکسید کربن، بخار آب و اکسیدهای نیتروژن در جو زمین غلیظتر شدهاند و هرچه رو به جلو میرویم شدت حضور این آلایندهها در جو زمین مضاعف و بیشتر میشود. این افزایش غلظت موجب تغییراتی در محیط زیست میشود که آن را تغییرات اقلیمی مینامند.
ابتدا کشورهای صنعتی در سال ۱۹۹۷ طی پیمانی معروف به پیمان کیوتو متعهد شدند ظرف ۱۰ سال آینده میزان انتشار گازهای گلخانهای خود را ۵ درصد کاهش دهند و همچنین با کمکهای مالی به کشورهای در حال توسعه ضریب نفوذ استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر را افزایش دهند.
این پیمان یک ساز و کار مالی و تجاری نیز داشت و کشورهایی که بیش از مقدار تعیین شده در پیمان، گازهای گلخانهای منتشر میکردند موظف بودند خسارت این میزان از آلایندگی را به بانک جهانی واریز کنند و به عبارت سادهتر هر کشوری که پول داشت میتوانست جهان را آلودهتر کند و پولش را بپردازد. یکی دیگر از روشهای دور زدن این پیمان از جانب کشورهای صنعتی این بود که حق آلایندگی دیگر کشورها را خریداری میکردند و از آن استفاده میکردند.
رهبران کشورهای جهان پس از پیمان کیوتو در پاریس گرد هم آمدند و با اجماع به توافق جدیدی به نام توافق پاریس رسیدند. سوریه به دلیل جنگ، نیکاراگوئه به دلیل اعتراض به ساز و کار جریمه در این توافق و آمریکا به دلیل تصمیم شخصی دونالد ترامپ از این توافق خارج شدند. تصمیم ترامپ به خروج از این توافق بسیار مورد انتقاد قرار گرفت و تمام منتقدان داخلی و خارجی ترامپ، او را به سودجویی از طریق گسترش صنایع نفتی و زغال سنگ به بهای آلوده کردن بیش از پیش زمین متهم کردند.
اما حقیقت آن است که به رغم باقی ماندن دیگر کشورهای عضو بر سر توافق پاریس، نه تنها اوضاع جهان بهتر نشده بلکه آلودگی هوا و گرم شدن زمین شیب تندتری نیز به خود گرفته است. طبق گزارش سازمان هواشناسی جهانی، توافق پاریس هم نتوانست انتشار آلایندهها در جو زمین را کاهش دهد و هیچ نشانهای از کند شدن انتشار گازهایی مانند دی اکسید کربن وجود ندارد. دادههای مطالعاتی این سازمان از ۵۳ کشور جهان نشان میدهد که در سال گذشته میزان تراکم دیاکسید کربن از ۴۳۰ مولکول در یک میلیون مولکول هوا گذشته است.
تقارن زمانی پخش مستند سه قسمتی شبکه جهانی بیبیسی از زندگی و فعالیتهای گرتا تونبرگ، تمرکز میلیاردرهای مشهور بر موضوع تغییرات اقلیمی و همچنین انتشار گزارشی از مطالعه بر روی یک درخت ۱۲۰۰ ساله در نیوزلند سبب شد تا بحث درباره موضوع تغییرات اقلیمی در شبکههای اجتماعی آمریکا داغ شود. تغییرات اقلیمی ثبت شده در جهان تنها عمری ۱۵۰ساله دارد اما مطالعات روی درختی ۱۲۰۰ساله در نیوزلند توانست عمر این اطلاعات را تا ۷۰۰ سال گذشته ارتقا دهد.
این مطالعه و اطلاعات بیبدیلی که از آن استخراج شده است، نقش بشر امروز و صنایع را در آلودگی هرچه بیشتر زمین شرح میدهد. در سویی دیگر سه ثروتمند معروف دنیا یعنی جف بزوس، ایلان ماسک و بیل گیتس در کنار تمامی پروژههای خود بر روی توسعه تکنولوژی با تمرکز بر کاهش میزان انتشار آلایندهها بالاخص کربن سرمایهگذاری کردند. جو حاکم بر رقابت این سه نفر با هم و عطش هر یک از این سه برای ثبت نام خود به عنوان ناجی جهان در تاریخ سبب میشود که فعالیت آنها در این زمینه جدی انگاشته شود و طولی نمیکشد تا هر یک از این سه با طرحهای خلاقانه خود جهان را تحت تاثیر قرار دهند.
به نظر میرسد طرحهای بیل گیتس همچنان معطوف به دامداری نوین و گسترس صنایع غذایی سبز و تغییر الگوهای غذایی در جهان باشد. جف بزوس با ایجاد یک بنیاد محیط زیستی و تخصیص بودجه یک میلیارد دلاری به آن قصد دارد از پروژههایی که سوخت و انرژی هستهای را جایگزین استفاده از سوختهای فسیلی برای مصارف صنعتی میکنند حمایت کند.
البته ایلان ماسک به دلیل توصیه و تمرکز شرکتش بر روی بیت کوین که موجب تشویق مردم برای استخراج این رمز ارز شده است تحت فشار فعالان محیط زیستی است چرا که استخراج بیت کوین مصرف برق در جهان و به تبع آن آلودگی هوا را افزایش میدهد اما باید اعتراف کرد که ماسک که در بین این سه نفر جذابترین طرح را برای مردم دنبال میکند. او به دنبال سرمایهگذاری روی استارتاپهایی است که روی پروژه جنگلهای معلق و شناور در آبهای آزاد و اقیانوسها کار میکنند.
این خبر بیش از دیگر اخبار فضای مجازی و شبکههای اجتماعی آمریکا را تحت تاثیر خود قرار داد.آن دسته از حامیان محیط زیست که منتقدان سیاستمداران و چهرههای معروفی مانند ماسک و ترامپ هستند مردم را به تماشای دوباره مستند گرتا تونبرگ دعوت میکنند. آنها با علم و اعتراف به اینکه تصویر ارائه شده از گرتا در سازمان ملل کمی نمایشی و غیر قابل پذیرش بود، میگویند همچنان رمز حفظ زمین دانستن و به کار بستن راز گرتاست.
گرتا یک دانشآموز معمولی مانند دیگر هم سن و سالهای خود بود تا روزی که معلمش در کلاس از آلایندهها و تاثیرشان در نابودی زمین حرف زد. از آن روز به بعد ترس از نابودی زمین گرتا را رها نکرد و موجب اضطراب و افسردگی در او شد و ابتدا خواب او را مختل کرد و سپس سبب شد ترک تحصیل کند و دیگر به مدرسه نرود. گرتا یک روز تصمیم گرفت تا به اندازه سهم خود در راستای نجات زمین قدم بردارد و با یک مقوا که در آن دلیل اعتراض خود را نوشته بود به سمت پارلمان سوئد رفت و یک تنه تحصن کرد.
تا مدتها کسی گرتا را نمیدید و به او توجهی نمیکرد اما اصرار او بر خواستهاش سبب شد تا او دیده و شنیده شود، تا حدی که در سازمان ملل رهبران جهان را مورد خطاب و عتاب خود قرار دهد. از این رو فعالان محیط زیست در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی از مردم میخواهند که در انتظار نجاتدهنده ننشینند و هر یک از آنها برای حفظ زمین یک گرتا باشند و قدم در راه بگذارند چرا که این سازندهترین و تاثیرگذارترین اقدام است.