داستان‌های کاخ مرمر
روزنامه هفت صبح | مرمر کاخ محبوب رضاخان که اتفاقاتی مانند خداحافظی پهلوی اول از سلطنت، ترور محمدرضا و… را دیده و چند سالی هم موزه بوده حالا قرار است باز هم تبدیل به موزه شود اما این خبر حاشیه‌های زیادی داشته مثل مقاومت برخی‌ها در پس دادن کاخ به بنیاد مستضعفان .
کاخ مرمر موزه می شود
حرف‌های اخیر پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان درباره کاخ مرمر و تلاش برای تبدیل مجدد آن به موزه، اسم این کاخ را سر زبان‌ها انداخته است. البته این اولین بار نیست که بنیاد سراغ پرونده‌های قدیمی می‌رود و از مالکیت کاخ‌ها حرف می‌زند. کمی بیشتر از دو سال پیش هم بنیاد مستضعفان توانست با حکم دادگاه کاخ‌های نیاوران و سعدآباد را از میراث فرهنگی بگیرد اما این بار در حرف‌های فتاح نکته‌ای بود که بیشتر از مالکیت کاخ مرمر تهران اهمیت داشت، آن هم اشاره‌اش بود به استفاده مرحوم هاشمی رفسنجانی از کاخ مرمر و مقاومتی که در پس دادن کاخ شده بود.
فتاح روی آنتن تلویزیون در جواب مجری که پرسیده بود برنامه فرهنگی بنیاد برای کاخ مرمر چیست، گفت:«آیت الله هاشمی‌رفسنجانی بعد از اتمام دوره ریاست‌جمهوری‌شان به کاخ مرمر رفتند و آنجا دفتر ریاست مجمع تشحیص مصلحت نظام شد. همان موقع هم به نظر می‌آمد که این استقرار درست نبود یعنی مسئولان نظام نباید بروند در این کاخ‌ها بنشینند. این کاخ‌ها را مردم از آن نظام گرفته‌اند و باید در خدمت ملت قرار بگیرد.
بعد از فوت ایشان کاخ تخلیه شد البته نه به راحتی بلکه با تلاش‌ها و جر و بحث‌های فراوان. این آن مواردی بود که ما نمی‌دانستیم به چه کسی و کجا باید شکایت ببریم اما با تلاش‌هایی که صورت گرفت و ورود بیت رهبری و جدیت و تلاشی که کردند و همکاری زیادی که خود مجمع این اواخر نشان داد بالاخره این کاخ تخلیه شد. البته ابتدا بنا بود که محلی برای کارهایی مثل تشریفات ومحل پذیرایی از مهمان‌های خارجی باشد که این اتفاق نیفتاد.»
فتاح بعد از این حرف‌ها هم از آماده سازی کاخ مرمر برای تبدیل شدن به موزه خبر داد.سوالی که حرف‌های او برای خیلی‌ها ایجاد کرد این بود که بعد از فوت هاشمی‌رفسنجانی اساسا چه کسی/کسانی کاخ مرمر را پس نمی‌دادند؟ اول اینطور به نظر می‌رسد که این هم دعوایی بین دو نهاد برای مالکیت یک کاخ بین بنیاد و مجمع بوده اما وقتی فتاح می‌گوید خود مجمع تشخیص مصلحت نظام هم برای پس گرفتن کاخ و واگذاری‌اش به بنیاد مستضعفان تلاش کرده شائبه دعوای بین سازمانی از بین می‌رود.
از قضا وقتی به سابقه خبرها مراجعه کنیم می‌بینیم که بلافاصله بعد از منصوب شدن آیت آلله هاشمی‌شاهرودی به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام خبر انتقال دفتر ریاست مجمع از کاخ مرمر اینطور منتشر شد:«بعد از اتمام ریاست جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، آن مرحوم به تقویت مجمع تشخیص مصلحت نظام پرداخت. برهمین اساس حدود ۳۰۰نفر در دفتر ریاست مجمع به کار گرفته شدند و کاخ تاریخی «مرمر» هم به عنوان دفتر ریاست مجمع انتخاب شد. با انتصاب آیت الله هاشمی‌شاهرودی به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام، تعداد کارکنان دفتر ریاست به شدت کاهش خواهد یافت و دفتر رئیس مجمع به ساختمان قدیم در خیابان امام خمینی(ره) نرسیده به میدان حر منتقل می‌شود.»
شاید بتوان ردی از جواب این سوال را که بعد از فوت مرحوم رفسنجانی کاخ در اختیار چه کسانی بوده، در میان حرف‌های یاسر هاشمی‌رفسنجانی پیدا کرد. او کمی بعد از فوت پدرش در اعتراض به پلمب شدن دفتر مشاوران او در مرکز تحقیقات مجمع به رسانه‌ها گفت که سایر دفاتری که در اختیار مشاوران مرحوم هاشمی است همچنان مشغول فعالیت هستند از جمله دفتر مشاوران در همین کاخ مرمر. او تاکید کرد که جلسات و آمد و شد در کاخ مرمر همچنان به قوت خود برقرار است.
*** کاخ محبوب رضا خان
گفته می‌شود که رضاخان وقتی به حکومت رسید با این چالش مواجه شد که چرا خاندان پهلوی نباید مانند سلسله قاجار برای خودشان کاخ داشته باشند برای همین هم دستور ساخت این کاخ را داد؛ کاخی که ظرف سه سال (۱۳۱۳ تا ۱۳۱۶) آماده شد و به عنوان محل زندگی و دفتر کار در اختیار رضاخان قرار گرفت. جواهرات سلطنتی هم از کاخ گلستان به زیرزمین این کاخ منتقل شدند. نتیجه کار که به سرپرستی یک معمار معروف به نام لئون تادوسیان و همکاری هنرمندان نامی مثل محمدکاظم‌خاتم و حسین بهزاد ساخته شده بود چنان برای شاه رضایتبخش بود که کمی‌بعد دستور ساخت کاخی مشابه در شهر محبوبش یعنی رامسر را هم صادر کرد. بنابراین کاخ مرمر تهران یک خواهر دو قلو به همین نام در رامسر دارد که سال‌هاست موزه شده است.
*** خاطره تلخ خداحافظی و ترور
اگرچه کاخ مرمر تا پایان سلطنت رضاشاه کاخ محبوب خاندان پهلوی بود اما نه پایان خوشی برای رضاخان رقم زد و نه برای پهلوی دوم چندان خوش یمن بود. خداحافظی تاریخی رضاخان از سران مملکت که بیشتر از ۵ دقیقه طول نکشید در سرسرای اصلی همین کاخ اتفاق افتاد و ترور تاریخی محمدرضا هم جلوی در همین سرسرا تن و بدن شاه جوان را طوری لرزاند که کمی بعد او به کاخ دیگری نقل مکان کرد. هنوز هم جای گلوله‌هایی که یکی از افسران روستایی گارد شاهنشاهی دوان دوان به سمت محمدرضا شلیک کرد روی در ورودی سرسرا دیده می‌شود.
گویا چندباری هم برای مرمت جای گلوله‌ها پیشنهادهایی مطرح شده اما هیچ وقت با آن موافقت نشده است، حتی در خاطرات بعضی از چهره‌ها که به دیدن مرحوم هاشمی‌در این کاخ می‌رفتند آمده که در بخشی از ملاقات، مرحوم جای گلوله‌ها را به مهمان نشان می‌داده و ماجرا را با هم مرور می‌کرده‌اند؛ ماجرایی که باعث شد محمدرضا پهلوی کاخ مرمر را ترک کرده و آن را به موزه «پهلوی» تبدیل کند.
کلاه گلوله خورده محمدرضا به همراه بقیه لباس‌هایی که آن روز به تن داشته هم در گوشه‌ای از موزه قرار گرفت. با وجود چنین خاطره تلخی، محمدرضا که از علاقه پدرش به این کاخ خبر داشت آن را به عنوان یکی از گزینه‌ها برای محل دفن رضاخان در نظر گرفت اما در نهایت چنین اتفاقی نیفتاد. بعد از انقلاب کاخ مرمر مدتی به مقر کمیته انقلاب اسلامی‌تبدیل شد ولی کمی بعد اعضای کمیته آن را خالی کردند. کاخ خالی و متروک باقی ماند تا زمان ورود آیت الله هاشمی‌رفسنجانی.
