چه کسانی روند بورس را تعیین می‌کنند؟
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | پنج میلیون میلیارد تومان سهام بورس در اختیار شرکت‌های حقوقی است. این در حالی است که ارزش کل بازار سرمایه ایران حدود هفت میلیون میلیارد تومان است. شرکت‌هایی که بعضا به تنهایی ۲۳۱هزار میلیارد تومان به‌طور مستقیم سهام دارند. در این گزارش فهرستی از ۱۰سهامدار حقوقی بزرگ را بررسی کرده‌ایم که مجموع دارایی همین ۱۰شرکت به اندازه ۲۳درصد کل بازار سرمایه ایران است.
موردی که نشان می‌دهد این شرکت‌ها بیشترین تاثیر را بر روند قیمت‌ها در بورس دارند و اگر بخواهند روند شاخص را تغییر دهند، به‌راحتی برایشان امکان‌پذیر است. جالب اینجاست که اگر کل سهامداران بزرگ حقیقی که بین سهامداران درصدی شرکت‌ها حضور دارند کنار هم جمع شوند و سرمایه‌هایشان را روی هم بگذارند، باز هم در رتبه هشتم این فهرست قرار خواهند گرفت. این گزارش برمبنای داده‌های خام استخراج شده توسط نعمان آق‌پور، کارشناس بازار سرمایه از سایت مدیریت فناوری بورس نوشته شده است.
یک: سرمایه‌گذاری امید؛ ۲۳۱هزار میلیارد تومان
شرکت سرمایه‌گذاری امید بزرگترین سهامدار بازار بورس ایران است. این شرکت سهامدار درصدی ۱۷شرکت بورسی است که از جمله بزرگترین آنها می‌توان به کچاد یا شرکت معدنی و صنعتی چادرملو اشاره کرد. وامید ۳۶درصد سهام این شرکت بزرگ را در اختیار دارد. ارزش سبد سهام وامید در حالی به ۲۳۱هزار میلیارد تومان می‌رسد که ارزش خود شرکت گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید در بازار بورس ایران ۱۴۵هزار میلیارد تومان است. به عبارتی ارزش سهام در اختیار این شرکت تقریبا یک و نیم برابر ارزش خود شرکت است.
دو: پتروشیمی خلیج فارس؛ ۱۷۳هزار میلیارد تومان
هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج فارس که بین بزرگترین شرکت‌های بورسی دسته‌بندی می‌شود، به صورت همزمان در رتبه دوم بزرگترین سهامدار بورس ایران قرار گرفته است. فارس سهامدار ۱۱شرکت بزرگ بورسی است. از نمونه آنها می‌توان به نوری اشاره کرد که ۶۹درصد سهام آن در اختیار فارس است. مجموع ارزش دارایی‌های فارس در بازار بورس ایران به حدود ۱۷۳هزار میلیارد تومان می‌رسد. ارزش بازار هلدینگ فارس به خودی خود حدود ۴۰۸هزار میلیارد تومان است که حدود ۴۲درصد آن مربوط به دارایی‌های بورسی است.
سه: سازمان تامین اجتماعی؛ ۱۶۷هزار میلیارد تومان
سازمان تامین اجتماعی به‌صورت مستقیم در بورس فعال نیست، اما سهامی که این سازمان در اختیار دارد به ارقام نجومی رسیده. سازمان تامین اجتماعی به‌طور مستقیم سهامدار تنها سه شرکت شستا، ذوب و تپکو است، اما شستا به خودی خود از بزرگترین سهامداران محسوب می‌شود. ارزش سهامی که به‌طور مستقیم در اختیار سازمان تامین اجتماعی است به ۱۶۷هزار میلیارد تومان می‌رسد. ارزش سهام غیرمستقیم سازمان تامین اجتماعی می‌تواند چند برابر این رقم باشد چراکه شستا خودش هلدینگ بزرگی است و سهام بسیاری از شرکت‌ها را در اختیار دارد.
چهار: سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات؛ ۱۶۷هزار میلیارد تومان
ومعادن در رتبه چهارم بزرگترین سهامدار حقوقی بازار سرمایه ایران قرار گرفته و سهامی که این شرکت به‌صورت مستقیم در اختیار دارد بسیار تعیین‌کننده است. نام ومعادن در فهرست سهامداران درصدی ۱۴شرکت بورسی به‌چشم می‌خورد که از‌جمله بزرگترین آنها می‌توان به فملی، کچاد، کگل و کگهر اشاره کرد. ارزش سهامی که ومعادن به‌صورت مستقیم در اختیار دارد به ۱۶۷هزار میلیارد تومان می‌رسد و این در حالی است که ارزش سهام خود این شرکت یا اصطلاحا مارکت‌کپ آن تنها ۱۰۰هزار میلیارد تومان است.
پنج: سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی؛ ۱۵۳هزار میلیارد تومان
علاوه بر سازمان تامین اجتماعی، زیرمجموعه این سازمان هم در فهرست بزرگترین سهامداران بورسی قرار گرفته است. شستا یا شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی سهام هفت شرکت بورسی را به‌صورت مستقیم در اختیار دارد. به این معنا که در فهرست سهامداران درصدی این شرکت‌ها قرار گرفته که هر‌کدام آنها هلدینگی از صنایع هستند. برای مثال تاپیکو خودش سهامدار بسیاری از شرکت‌های نفتی است. ارزش سهامی که به‌صورت مستقیم در اختیار شستا است، به حدود ۱۵۳هزار میلیارد تومان می‌رسد. ارزش بازار یا مارکت‌کپ شستا نیز حدود ۱۷۴هزار میلیارد تومان است.
شش: گسترش نفت و گاز پارسیان ۱۵۰هزار میلیارد تومان
پارسان نماد شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان است که در بازار بورس ایران ارزش سهام آن به حدود ۱۲۶هزار میلیارد تومان می‌رسد. این در حالی است که پارسان به تنهایی ۱۵۰هزار میلیارد تومان سهام شرکت‌های بورسی را در اختیار دارد. به عبارتی ارزش سهام مستقیم پارسان بالاتر از ارزش خود این شرکت است.
از جمله شرکت‌هایی که پارسان سهامدار عمده آن به حساب می‌آید می‌توان به شبندر اشاره کرد که ۱۵درصد سهام آن در اختیار پارسان است.
هفت: فولاد مبارکه اصفهان؛ ۱۳۹هزار میلیارد تومان
فولاد شاید یک شرکت تولیدی باشد، اما در فهرست بزرگترین سهامداران بورس ایران، رتبه هفتم را به خود اختصاص داده است. شرکت فولاد مبارکه اصفهان سهامدار درصدی ۹شرکت بورسی است که از جمله بزرگترین آنها می‌توان به کگل و کچاد اشاره کرد که فولاد سهام آنها را خریداری کرده است. ارزش سهام بورسی که فولاد به‌صورت مستقیم در اختیار دارد، به رقمی حدود ۱۳۹هزار میلیارد تومان می‌رسد. ارزش بازار فولاد در بورس ایران حدود ۳۵۵هزار میلیارد تومان است که یک‌سوم آن را سهام بورسی آن تشکیل داده.
هشت: بانک سپه؛ ۱۰۷هزار میلیارد تومان
بزرگترین بانک ایران، هشتمین سهامدار بزرگ بازار سرمایه است. چراکه این بانک ۷۰درصد سهام وامید را در اختیار دارد. شرکتی که خودش با سهام ۲۳۱هزار میلیارد تومانی بزرگترین سهامدار بازار سرمایه است.
بانک سپه علاوه بر وامید در فهرست سهامداران درصدی هشت شرکت بورسی دیگر از‌جمله بجهرم، امید و وبهمن به چشم می‌خورد. ارزش کل سهامی که بانک سپه به‌صورت مستقیم در اختیار دارد حدود ۱۰۷هزار میلیارد تومان است. برای درک بزرگی این عدد باید توجه داشته باشید که ارزش وبملت به‌عنوان بزرگترین بانک بورسی حدود ۷۸هزار میلیارد تومان است.
۹ : پتروشیمی تابان فردا؛ ۹۹هزار میلیارد تومان
شرکت پتروشیمی تابان فردا که نامی از آن در بین شرکت‌های بورسی به‌چشم نمی‌خورد، نهمین سهامدار بزرگ بازار سرمایه است. این شرکت در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی فعالیت و سرمایه‌گذاری می‌کند و جزو سهامداران درصدی ۹شرکت بورسی است. از‌جمله این شرکت‌ها می‌توان به فارس و مارون اشاره کرد که از بزرگترین شرکت‌های بورس و فرابورس هستند. ارزش سهامی که شرکت پتروشیمی تابان فردا به‌طور مستقیم در اختیار دارد به حدود ۹۹هزار میلیارد تومان می‌رسد.
۱۰: سازمان توسعه معادن؛ ۹۸هزار میلیارد تومان
ایمیدرو، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایرانی در ردیف دهم بزرگترین سهامداران حقوقی بورس ایران قرار گرفته است. ایمیدرو به‌طور مستقیم ۹۸هزار میلیارد تومان از سهام شرکت‌های بورسی را در اختیار دارد. چنین سهامی تنها مربوط به سه شرکت است که ایمدیرو به‌طور مستقیم سهامدار درصدی آنهاست. ایمیدرو ۱۷درصد سهام فولاد، ۱۲درصد سهام فملی و ۱۵درصد سهام فسبزوار را در اختیار دارد. فولاد و فملی هم خودشان از بزرگترین شرکت‌ها و از بزرگترین سهامداران بورس ایران هستند.
