چهار حرم بزرگ در مبارزه با کرونا
روزنامه هفت صبح | گزارشی درباره تولیتهای حرم امام رضا (ع)، حضرت معصومه (س)، شاهچراغ و شاه عبدالعظیم. مسئله باز بودن یا بستن اماکن مذهبی این روزها به یک سوژه برای گفتوگوی افکار عمومی تبدیل شده است. مسئله از جایی شروع شد که به دلیل آغاز سرایت ویروس کرونا از شهر قم، درخواستهایی برای بسته شدن حرم حضرت معصومه (س) وجود داشت اما این درخواستها با مخالفت بخشی از طیف مذهبی روبهرو شد.
طیفی که حتی توانست یادداشتی تند روی سایت این حرم منتشر کند و در آن رسما اعلام کند که مصوبات شورای تامین استان را اجرا نمیکند و احتمالا همان طیفی که دیروز، در یک موج جدید ویدئوهایی جدید از بوسیدن و دست کشیدن بر ضریحهای حرمها و حتی لیس زدن آن را منتشر کرد. با این حال این، همه واقعیت نیست و در این بین هستند اماکنی که از روز نخست، تدابیر خاصی برای ممانعت از سرایت بیشتر ویروس اندیشیدهاند. نکته جالب اما این است که به نظر میرسد عملکرد هر یک از حرمها و اماکن متبرکه، نسبت مستقیمی با تفکرات تولیت آستانهای مقدس و حتی ائمه جمعه و نمایندگان ولی فقیه در آن استان دارد. با هم نگاهی کنیم به وضعیت در چهار استان و چهار آستان متبرکه.
* یک: قم: در این استان تولیت حرم حضرت معصومه(س)، نمایندگی ولی فقیه و امام جمعه در یک شخص جمع است یعنی سید محمدرضا سعیدی. او فرزند شهید سعیدی است که در ۲۰ خرداد ۱۳۴۹ و در زندان قزل قلعه تهران در حالی که در بازداشت رژیم شاه بود به شهادت رسید. محمدرضا سعیدی از نظر سیاسی در طیف اصولگرا قرار دارد و نشانه این ماجرا را میتوان از نسبت خانوادگی او نیز فهمید. سید احمد خاتمی، امام جمعه تهران، داماد خانواده شهید سعیدی است.
او همان کسی است که نقل قولی را از خواهر سید علی خامنهای در مورد «یاعلی» گفتن رهبر انقلاب در هنگام تولدشان مطرح کرد که حتی مورد انتقاد شدید طیف مذهبی و انقلابی نیز قرار گرفت. سعیدی از همان ابتدا، در برابر این ویروس، گارد بستهای داشته و حتی اجازه بسته شدن ضریح این حرم را نداده است. او در ابتدا، در این خصوص گفته:
«ما با صراحت اعلام میکنیم که همه قمیها همکاری با مسئولان بهداشت را مورد توجه قرار میدهند اما هیچ فردی اجازه نمیدهد تا دشمن فضای قم را ناامن جلوه دهد و ترامپ خائن و مزدوران داخلی آرزوی شکست قم را به گور خواهند برد.» و بعد از آن در یک گفتوگوی تصویری که به طور گسترده در اینستاگرام منتشر شد درباره بسته شدن حرم گفت:
«ما این حرم مقدس را دارالشفا میدانیم، دارالشفا یعنی مردم بیایند اینجا و از امراض روحی و جسمی شفا بگیرند. بنابراین، باید اینجا باز باشد، باید با قوت مردم بیایند، البته، ما احتیاط را هم شرط میدانیم. مسائل بهداشتی را هم رعایت بکنیم.» او البته روز گذشته نیز بر مواضع خود پافشاری کرده و با اشاره به اینکه بارگاه نورانی کریمه اهلبیت در طول تاریخ پناهگاه و مرجع درماندگان و بیماران بوده است، گفته تاکنون بانوی کرامت دردهای فراوانی را رفع و بیماران زیادی را شفا دادهاند.
به همین علت کرامات حضرت و قداست حرم مطهر بر هیچ شخص و فرد آگاهی پوشیده نیست. با این حال و بعد از انتشار یادداشتی با عنوان «آرامش و سکینه عمومی تنها واکسن شناخته شده برای مقابله با یک اپیدمی» بر سایت حرم حضرت معصومه(س) ظاهرا فشارهای سنگینی ایجاد شده و اینگونه است که سعیدی درباره حواشی اخیری که در مورد ضد کرونا بودن حرم مطهر (که در آن یادداشت مطرح شده بود)، گفت: رعایت مسائل بهداشتی هیچ منافاتی با قداست و مطهر بودن حرم ندارد و حتی رعایت آن در شرایط کنونی واجب است.
* دو: مشهد: تولیت حرم در این استان با احمد مروی است که تاکنون نشان داده گرایش سیاسی تندی ندارد. او از سال ۱۳۶۸ تا قبل از انتصاب به تولیت آستان قدس، معاون ارتباطات حوزوی دفتر رهبر انقلاب بوده است. مروی تاکنون مقاومتی در خصوص سیاستهای بهداشتی نشان نداده هر چند که مصوبه ستاد ملی مدیریت کرونا در خصوص بسته بودن حرم و زیارت از حیاط یا صحن اجرایی نشده و حتی ضریح نیز برای زیارت باز است.
با این حال او دستور داده که مراسمهای جمعی در حرم امام رضا تعدیل یا حتی تعطیل شود و به طور مشخص مراسم اعتکاف رجبیه را لغو کرده است. در مشهد البته نماینده ولی فقیه و امام جمعه نیز سید احمد علمالهدی است که دیروز و به دلیل تعطیلی نماز جمعه در این شهر، در سایت خود، خطبه مکتوبی قرار داد و در آن با وجود اینکه اعلام کرده:
«برحسب بیانیهای که اعلام شد، اطاعت کرده و نماز جمعه را برگزار نکردیم» نوشته «ضمن اعتقاد به اینکه نماز جمعه فریضه الهی است و در هیچ شرایطی نباید تعطیل شود. درحالیکه شهر و کشور در قرنطینه نیست و اجتماعات در مشهد در فضای باز و صحنهای حرم مطهر بهوسیله مسئولان پزشکی تجویز شده است، تعطیلی این فرضیه الهی توجیهی ندارد.»
* سه: شیراز: تولیت حرم شاهچراغ در شیراز با سید علیاصغر دستغیب است. او خواهرزاده آیتالله دستغیب و برادر سید علیمحمد دستغیب، نماینده معترض مجلس خبرگان از استان فارس بود که مواضعش بعد از انتخابات سال ۱۳۸۸ حاشیه ساز بود. دستغیب، دیروز در مصاحبهای با سایت تولیت این آستان، گفته «مساجد… ممکن است به علل مختلف آلوده و یا حتّی با اصابه نجاست به آن نجس شود.
اکنون اگر کسی بگوید مسجد چون مکان مقدسی است اساساً نجس نمیشود یا اگر واقعاً مسجد است نبایستی نجس گردد این تفکر غلطی است…در مورد بقاع متبرکه و حرمها هم چنین است که با یک شستوشوی ساده طاهر و تمیز میگردد، و آلودگی هم گاهی به وسیله نجاسات و اشیاء ناپاک است .
اما زمانی به وسیله عواملی مانند میکروب و ویروس میباشد که طبعاً مُسری و موجب بیماری است و به حکم عقل و شرع بایستی با تمام توان و همه امکانات جهت زدودن آن تلاش نمود از جمله ضدّعفونی کردن محیط و قرنطینه و سایر نکات بهداشتی که در همه مکانها بایستی رعایت گردد و این موضوع منافاتی با قداست مکان یا محل نماز و عبادت و دعا و توسل ندارد.»
دستغیب که مسئول حوزه علمیه رضویه شیراز نیز هست در ادامه سخنان خود از برخی افراد دیندار نیز انتقاد کرده و گفته: « متأسفانه بعضی افراد دیندار از روی جهالت و افراد بیدین و معاندین از روی غرض ورزی این حقایق منطقی را نادیده گرفته و تحریف میکنند. ضمناً بایستی توجه داشت بعضی از محدودیتها، با انجام نماز و دعا و توسل منافاتی ندارد.
البته نمازجماعت با همه فضیلت اگر باعث لطمه جانی باشد بایستی ترک شده و فرادی خوانده شود و در مورد زیارت هم از آداب و شرایط آن بوسیدن ضریح و در و دیوار نیست هرچند در مواقع عادی، مطلوب است و نشانه محبّت و مودّت میباشد.» لطفالله دژکام، نماینده ولی فقیه و امام جمعه شیراز نیز که در انتخابات اخیر این استان به عنوان نماینده خبرگان نیز انتخاب شده، عصر سهشنبه هفته پیش در نشست شورای فرهنگ عمومی استان فارس سخنان جالبی به زبان آورد و گفت:
«در ارتباط با موضوع کرونا، یک مدیریت بهداشتی واحد باید اعمال شود، مدیریت غیر از تخصص است، اگر چه در حال حاضر در شیراز چند هزار متخصص پزشکی داریم اما مدیریت نمیتواند بیش از یکی باشد. اینکه من باید نماز جماعت را تعطیل کنم یا نکنم، مدیر این قسمت باید بگوید، در مورد نحوه مدیریت بیماری هم باید آنچه در این زمینه اعلام شد، همگان اطاعت کنیم.
همانگونه که این مدیران همه در مسایل شرعی مقلد ما هستند، ما نیز در تشخیص مطیع آنها هستیم و نباید این موضوع را نادیده بگیریم، زیرا هرج و مرج مردم را گیج میکند، یک مدیریت باید در این زمینه وجود داشته باشد و اگر لازم باشد اطلاعیه میدهد و هر اطلاعیهای داده شد اولین کسی که باید اطاعت کند بنده هستم.»
* چهار: شهر ری: آنطور که از تصاویر ضدعفونی کردن دیروز حرم شاهعبدالعظیم در این شهر از استان تهران دیده شده است؛ ضریح به طور کامل بسته شده و حتی اماکنی مثل آبخوریهای سطح حیاط نیز که حالتی مثل پنجره فولاد دارند، ضدعفونی شدهاند. تولیت این آستان بر عهده آیتالله ری شهری است. ری شهری اگرچه اصولگرا است اما با طیف سنتی و معتدل اصولگرا میانه دارد. داماد آیتالله مشکینی است، در انتخابات سال ۱۳۸۴ حامی هاشمی بوده و حتی در دولت احمدینژاد به دلیل اختلاف با او، از امیرالحجاج بودن ایران استعفا داده بود.