پرفروشترین فیلم‌های پرخرج قرن۲۱
روزنامه هفت صبح، صوفیا نصرالهی | قرن بیست‌ویکم برای صنعت سینما یک نقطه عطف محسوب می‌شود. پیشرفت ناگهانی و سریع تکنولوژی و استفاده از سیستم‌های کامپیوتری و دیجیتال در سینما انقلابی به پا کرد. درحقیقت سینما مجبور شد تکنولوژی را وارد فیلم‌هایش کند. تصورش را بکنید با پیشرفت رسانه‌های مختلف، رواج روزافزون بازی‌های کامپیوتری که کم از فیلم سینمایی ندارند، پخش سریال‌هایی که از نظر فنی و داستان در سطح بهترین کارهای سینمایی هستند.
و البته دانلودهای غیرقانونی، حالا دیگر همه مردم می‌توانند در خانه‌هایشان یا حتی روی موبایل‌ها و تبلت‌هایشان فیلم و سریال ببینند و درحقیقت بی‌نیاز از سینما رفتن هستند. پس به یک فاکتور اضافه نیاز است. چیزی که مردم به‌خاطرش خانه‌هایشان را ترک کنند و با هزینه بیشتر یک فیلم را روی پرده ببینند. فیلم‌ها باید در خودشان چیزی داشته باشند که روی پرده بزرگ به چشم بیاید، نه روی صفحه‌های کوچک تلویزیون یا حتی سینمای خانگی. و همه این‌ها باعث شد قرن بیست‌ویکم تا به امروز، دوره بلاک‌باسترها باشد.
*** ناجیان امروز سینما چه فیلم‌هایی هستند؟
جدول‌های فروش و آمار و ارقام نشان می‌دهد، تعداد مخاطبان فیلم‌های عادی سینماها کم شده است. فیلم‌هایی که هنوز خوب می‌فروشند، بلاک‌باسترها و آثار سه‌بعدی هستند. از دهه ۴۰ میلادی در مطبوعات آمریکا لغت بلاک‌باستر باب شد. اما اولین فیلمی که به‌صورت گسترده از کلمه بلاک‌باستر برایش استفاده کردند، «آرواره‌ها» ساخته استیون اسپیلبرگ محصول ۱۹۷۵ بود. از فیلم اسپیلبرگ به بعد بلاک‌باستر معنای جدیدی پیدا کرد: یک پدیده فرهنگی، سرگرمی هیجان‌انگیزی که ریتمش سریع است و آدرنالین خون را بالا می‌برد.
بلاک‌باسترها فیلم‌هایی هستند که با بودجه‌های هنگفت ساخته می‌شوند و در مقابل مردم را به سینما می‌کشانند و محبوبیت فراگیری بین گروه‌های سنی مختلف به‌ویژه کودکان، نوجوانان و جوانان پیدا می‌کنند. یعنی گروه‌های سنی که در جامعه تاثیرگذار هستند و البته مخاطبان اصلی سینماها. البته قبل از «آرواره‌ها» هم به فیلم‌های بزرگی مثل «بربادرفته» ویکتور فلمینگ یا «ده‌فرمان» سیسیل بی.دمیل بلاک‌باستر گفته می‌شد. آنها فیلم‌های عظیم و باشکوهی بودند که در زمان خودشان کل جامعه آمریکا را تحت‌تاثیر قرار دارند و آوازه‌شان از مرزهای ایالات متحده هم فراتر رفت و موفقیت و محبوبیت‌شان جهانی شد.
فیلم‌های دیگری که امروز در نقش ناجیان گیشه ظاهر می‌شوند، آثار سه‌بعدی هستند. بخش اعظم بلاک‌باسترها این‌روزها به‌صورت سه‌بعدی به نمایش درمی‌آیند. سینمای سه‌بعدی از دهه ۸۰ به‌صورت رسمی با ویدئوهای دیزنی و فیلم‌های غیرداستانی رواج یافت اما از سال ۲۰۰۳ و در «اشباح غوطه‌ور»(مستندی درباره باقیمانده‌های کشتی تایتانیک) جیمز کامرون بود که یک فیلم کاملا به روش سه‌بعدی ساخته و پخش شد. در طول ۱۲سال اخیر بیشتر انیمیشن‌های مهم پرفروش، فیلم‌های ابرقهرمانی و اکشن‌های مشهور به روش سه‌بعدی ساخته شده‌اند و موفقیت‌های تجاری خوبی هم کسب کرده‌اند.
*** دنیای ژوراسیک / ۲۰۱۵ / world Jurassic / کاگردان: کالین تره‌ورو / بازیگران: کریس پرت، برایس دالاس‌هاوارد / بودجه ساخت: ۱۵۰میلیون دلار / فروش: یک‌میلیارد و ۶۶۳میلیون دلار
این فیلم به‌همراه «انتقام‌جویان: دوران آلترون» و انیمیشن «درون بیرون» در آن سال چنان گیشه سینماها را منفجر کردند که آن تابستان تبدیل به دومین تابستان پرفروش در کل تاریخ سینما شد. این فیلم دنباله‌ای بر یکی از مهم‌ترین آثار تاریخ سینماست. درحقیقت این فیلم علمی-تخیلی چهارمین‌قسمت از سری مشهور «پارک ژوراسیک» است که قسمت اول آن سال ۱۹۹۳ توسط استیون اسپیلبرگ ساخته شد. پارک ژوراسیک جایی بود که دایناسورهایی که سال‌ها از انقراض‌شان گذشته بود، به نمایش گذاشته می‌شدند.
بر اثر یک اشتباه این موجودات ناگهان به حرکت در‌آمدند و انسان‌ها باید برای نجات جان خودشان از دست این هیولاها فکری می‌کردند. ۲۲سال بعد از قسمت اول، حالا پارک جدیدی به جای پارک ژوراسیک اصلی بنا شده ولی قصه فیلم همچنان مبارزه انسان با دایناسورهای غول‌پیکر است. طبیعی است که با پیشرفت تکنولوژی دایناسورهای پارک ژوراسیک جدید خیلی واقعی‌تر از سری‌های قبل به‌نظر می‌رسند و همین باعث شده مخاطبان از دیدن فیلم در سینماها خیلی استقبال کنند.
فیلمبرداری «دنیای ژوراسیک» آوریل سال ۲۰۱۴ در هاوایی آغاز شد و به‌رغم رواج فیلمبرداری دیجیتال در فیلم‌های امروزی، جان شوارتزمن، مدیر فیلمبرداری تصمیم گرفت فیلم را به شیوه ترکیب ۳۵میلی‌متری و ۶۵میلی‌متری فیلمبرداری کند. مهم‌ترین بخش فیلم البته جلوه‌های ویژه آن است. بازیگران به‌جای دایناسورها بازی و حرکت کردند و کامپیوترها بازی آنها را شبیه‌سازی کردند. «دنیای ژوراسیک» تبدیل به سومین فیلم پرفروش تاریخ سینما در آمریکا و بقیه جهان شد.
*** انتقام‌جویان / ۲۰۱۲ / avengers / کاگردان:جاس ودون / بازیگران: رابرت داونی‌جونیور، کریس پرت، اسکارلت جوهانسون، مارک روفالو، کریس همسورث و جرمی رنر / بودجه ساخت: ۲۲۰میلیون دلار /
فروش: یک‌میلیارد و ۵۲۰میلیون دلار
همه ابرقهرمان‌های کتاب‌های کمیک مارول دور هم جمع شده‌اند و قرار است یاد بگیرند چطور از قدرت‌هایشان کنار هم استفاده کنند تا یک تیم تشکیل بدهند. تیمی متشکل از قدرتمندترین قهرمانان روی زمین تا بشریت را از تهدید دشمنان نجات دهند. فیلم به نسبت بقیه بلاک‌باسترهای ابرقهرمانی با نظر مثبت منتقدان مواجه شد. مردم که خیلی دوستش داشتند و امتیازش در سایت مرجع imdb، ۸٫۱ از ۱۰ است و در میان ۲۵۰ فیلم برتر تاریخ سینما به انتخاب کاربران این سایت رتبه ۲۰۶ را دارد. کاپیتان آمریکا، ثور، آیرون‌من و هالک به‌همراه دوستان‌شان در یک اکشن هیجان‌انگیز همه قابلیت‌هایشان را روی دایره می‌ریزند.
فیلم البته به‌صورت سه‌بعدی به نمایش درآمد و همین هم باعث شد استقبال از آن بیشتر شود. فیلم برای جلوه‌های ویژه‌اش نامزد جایزه اسکار شد. جاس ودون، کارگردان آمریکایی آن در اکشن‌سازی و همچنین ساخت فیلم‌های ترسناک متخصص است و این‌بار توانست از پس جمع‌کردن یک پروژه عظیم بربیاید. این فیلم سرگرم‌کننده مقام سومین فیلم پرفروش تاریخ سینما را به خودش اختصاص داده است. البته اگر اهل فیلم‌های ابرقهرمانی نیستید، فیلمی نیست که بشود توصیه‌اش کرد. اگر طرفدار اکشن باشید احتمالا از دیدنش لذت می‌برد.
*** انتقام‌جویان: دوران آلترون / ۲۰۱۵ / avengers age of ultron / کارگردان: جاس ودون / بازیگران:
رابرت داونی‌جونیور، کریس پرت، اسکارلت جوهانسون، مارک روفالو، کریس همسورث و جرمی رنر
بودجه ساخت: ۲۷۹٫۹میلیون دلار / فروش: یک‌میلیارد و ۴۳۰میلیون دلار
بعد از موفقیت شگفت‌انگیز قسمت اول«انتقام‌جویان» در گیشه طبیعی بود که بخواهند دنباله آن را هم بسازند. دنباله‌ای که سه‌سال بعد اکران شد و داستان همان تیم ابرقهرمانی را دنبال می‌کند. اگر داستان را با جزئیات می‌خواهید، چیز زیادی دست‌تان را نمی‌گیرد. طبق معمول یک دشمن غیرانسان عجیب و غریب دارند که این‌بار روی اشتباه سهوی خودشان به قدرت رسیده و باید کره زمین را از دستش نجات بدهند. نیمه دوم فیلم که دست از سرهم‌کردن داستان‌های عجیب و غریب درباره قدرت‌های مختلف برمی‌دارند و اکشن کار بیشتر می‌شود، سرگرم‌کننده است اما بیشتر از آن چیزی ندارد.
با این وجود جاذبه‌های ابرقهرمان‌ها، صحنه‌های اکشن و تکنیک فنی فیلم به‌قدر کافی جذاب و پرکشش هست که آن را تبدیل به ششمین‌فیلم پرفروش تاریخ سینما بکند. «انتقام‌جویان» چه در قسمت اولش و چه این یکی، بیشتر مخاطبان نوجوان مذکر را هدف می‌گیرد. آنهایی که هنوز بخش پسربچه وجودشان فعال است و از یک تیراندازی درست به‌وجد می‌آیند و به فکر چفت و بست فیلمنامه هم نیستند. البته نمی‌شود کاریزمای گروه بازیگران فیلم را انکار کرد که تاثیر مهمی در موفقیت آن دارد.
*** یخ‌زده / ۲۰۱۳ / Frozen / کاگردان: کریس باک، جنیفر لی/ صداپیشگان: کریستین بل، ایدینا منزل/ بودجه ساخت: ۱۵۰میلیون دلار / فروش: یک‌میلیارد و ۲۷۴میلیون دلار
برداشتی آزاد از داستان «ملکه برفی» هانس کریستین اندرسون، بازگشت کمپانی دیزنی به دوران اوجش است. داستان دوخواهر که یکی ناخواسته ملکه سرما می‌شود و قلبش هم یخ می‌زند و از سنگ می‌شود و خواهر دیگر که به‌دنبال نجات سرزمین‌شان و حفظ پیوند خواهری است. گرچه عدم حضور کاراکتر منفی به سبک و سیاق دیزنی گاهی انیمیشن را از رمق می‌اندازد، اما قطعا بهترین انیمیشن دیزنی در سال‌های اخیر است. با این وجود به‌نظر می‌رسد بیشتر از آنچه استحقاقش را داشت ستایش شد. تبلیغات دیزنی هم این وسط خیلی موثر بود.
خیلی زود عروسک‌های خواهران، السا و آنا به بازار آمد اما محبوب‌ترین کاراکتر «یخ‌زده» در بازار اولاف بود. یک آدم‌برفی که نقش فرعی داشت و اگر بنا به خواسته بقیه مردم سرزمین هوا گرم و آفتابی می‌شد، موجودیتش به‌خطر می‌افتاد. دیزنی این‌بار در مواجهه با آن فرمول شاهزاده جذاب که به کمک شاهزاده‌خانم می‌آید، ساختارشکنی می‌کند. اتفاقا شاهزاده جذاب توزرد از کار درمی‌آید و ناجی اصلی فیلم و سرزمین «یخ‌زده» پیوند خواهرانه‌ای است که هیچ‌وقت گسسته نمی‌شود.
فیلم اسکار بهترین انیمیشن و بهترین ترانه را از آن خودش کرد. انیمیشن دوست‌داشتنی و خوش‌آب‌و‌رنگی است اما نمی‌شود انکار کرد که برای گروه سنی پایین‌تر جذاب‌تر خواهد بود. سایت‌های اینترنتی گمانه‌زنی کردند که سود خالص این انیمیشن بیشتر از ۴۰۰میلیون دلار بوده است. «یخ‌زده» تبدیل به پرفروشترین انیمیشنی شد که کمپانی دیزنی تا به حال ساخته است و در رقابت همیشگی بین دیزنی و پیکسار، بعد از مدت‌ها توانست کفه را به نفع دیزنی سنگین کند.
*** آواتار / ۲۰۰۹ / Avatar / کارگردان: جیمز کامرون / بازیگران: زو سالدانا، سام ورثینگتون، سیگورنی ویور /بودجه ساخت: ۲۳۷میلیون دلار / فروش: دومیلیارد و ۷۷۸میلیون دلار
نه تنها مهم‌ترین فیلم قرن بیست‌ویکم که یکی از مهم‌ترین آثار تاریخ سینماست. دوستش داشته باشید یا نه، صنعت سینما به دو برهه قبل و بعد از «آواتار» تقسیم می‌شود. تکنیک جیمز کامرون در این فیلم، تکنولوژی سینما را چندپله جلوتر می‌برد و هنوز هم لقب پرفروشترین فیلم تاریخ سینما را به دوش می‌کشد. داستان فیلم در سال ۲۱۵۴ میلادی اتفاق می‌افتد. در سیاره‌ای دیگر انسان‌ها مشغول استخراج سنگ‌های قیمتی هستند. آنها به طمع این فلزات به سیاره حمله می‌کنند و موجودات بومی این سیاره در معرض نابودی قرار می‌گیرند. این وسط قرار است یک جاسوس زمینی به میان موجودات بومی فرستاده شود.
جاسوسی که عاشق یکی از همین موجودات عجیب و غریب می‌شود. منتقدان هم فیلم را ستایش کردند و احتمالا دلیل اسکار نگرفتن‌اش برای همیشه یک علامت سوال بزرگ در تاریخ سینما می‌ماند. کامرون برای ساخت هر نما از این فیلم از تمام کتاب‌های علمی-تخیلی که در کودکی خوانده بود، بهره گرفت. بسیاری از جلوه‌های ویژه فیلم برای اولین‌بار توسط کامرون و تیمش برای «آواتار» ابداع شدند. کامرون تصمیم داشت این فیلم را خیلی زودتر بسازد اما به گفته خودش هنوز امکانات سینما و تکنولوژی در حدی نبود که بشود فیلمی مثل «آواتار» را ساخت. دوسال دیگر می‌توانید قسمت دوم «آواتار» را روی پرده سینما ببینید. کامرون حتی برای قسمت سوم و چهارم هم برنامه‌ریزی کرده است.
*** هری پاتر و قدیسان مرگ(قسمت دوم) / ۲۰۱۱ / harry potter and the deathly hallows / کارگردان: دیوید ییتس / بازیگران: دانیل رادکلیف، اما واتسون، روپرت گرین / بودجه ساخت: ۲۵۰میلیون دلار(بخشی از آن موقع ساخت قسمت اول مصرف شد) / فروش: یک‌میلیارد و ۳۴۲میلیون دلار
هری پاتر فقط جی.کی.رولینگ را تبدیل به یکی از ثروتمندترین نویسندگان جهان نکرد. هری و دوستانش برای عالم سینما هم درست مثل جادوگران عمل کردند. به‌جز یک قسمت که آلفونسو کوارون کارگردانش بود و موفقیت چندانی به‌دست نیاورد(هری پاتر و زندانی آزکابان) بقیه قسمت‌های این سری همگی در گیشه آثار موفقی شدند و از همه بیشتر قسمت آخر آن که تبدیل به پرفروشترین فیلم سال ۲۰۱۱ شد.
در حقیقت این فیلم مربوط به آخرین کتاب است که درست با همان فرمت به‌خاطر حوادث زیادی که در آن رخ می‌داد، به دوقسمت تبدیل شد. فرجام هری پاتر و یارانش در مواجهه با لرد ولدمورت، جادوگر سیاه، در این قسمت مشخص می‌شود. تلخ‌تر و تیره‌تر از بقیه قسمت‌های هری پاتر؛ ییتس که کارگردانی چندفیلم قبلی را هم برعهده داشته اینجا در اوج است. فیلم نامزد سه‌جایزه اسکار شد و توانست در میان ۲۵۰فیلم برتر سایت imdb رتبه ۲۱۵ را به خودش اختصاص دهد.
*** ارباب حلقه‌ها: بازگشت پادشاه / ۲۰۰۳ / lord of the rings: the return of the king / کارگردان: پیتر جکسون / بازیگران: ویگو مورتنسن، الایجاه وود، ایان مکلن و اورلاندو بلوم /بودجه ساخت: ۹۴میلیون دلار / فروش: یک‌میلیارد و ۱۲۰میلیون دلار
پایان تریلوژی حماسی پیتر جکسون که اقتباس نسبتا دقیقی از کتاب جی.آر.آر.تالکین بود، سینما را تسخیر کرد. آن سال در اسکار پیتر جکسون و تیمش بیش از ۱۰بار از پله‌های کداک‌تیاتر بالا رفتند تا برای یکی از بخش‌های فیلم جایزه اسکار بگیرند. رکوردی به یادماندنی. تالکین در کتاب و جکسون روی پرده سینما یک جهان جدید خلق کردند. جهانی که در آن آدم‌ها کنار گونه‌های دیگری مثل دورف‌های کوتوله، الف‌های اسطوره‌ای و‌هابیت‌های بامزه غرغرو زندگی می‌کنند. جهانی که در آن جادوگران نیک‌سرشت مثل گندالف و بدطینت مثل سارومان تصمیم می‌گیرند در قبال زندگی انسان‌ها کدام طرف را بگیرند.
جکسون که در دوقسمت قبلی «ارباب حلقه‌ها» نشان داده بود هم قصه‌گوی خوبی است و هم کارگردانی کاربلد، اینجا همه هنرش را خرج کرده. فیلم سه‌ساعت است و با این‌حال یک‌دقیقه هم از ریتم نمی‌افتد. مخاطبش را در میدان جنگ به شور و هیجان می‌آورد. و در مسیر رفاقت سام و فرودو، اشک‌مان را سرازیر می‌کند. بازگشت پادشاه پرفروشترین فیلم سال ۲۰۰۳ شد. اگر اهل جهان‌های فانتزی هستید، دیدن «ارباب حلقه‌ها» را از دست ندهید. جهانی عمیق که با اسطوره‌ها پیوند خورده و نشانه‌هایی از جهان واقعی‌مان هم در آن هست، مثل حس قدرت ویرانگر. قدرتی پنهان در یک حلقه که صاحبش را فاسد می‌کند.
