وقتی پورشه استانداردهای ایران را پاس نمی‌کند
روزنامه هفت صبح، علی رستگار | سازمان ملی استاندارد ایران معتقد است که چند مدل از خودروهای بنز و ب.ام.و و تویوتا صفر کیلومتر شایستگی تردد در خیابان‌های ایران را ندارند. این موضوع چند هفته پیش فاش شد که یکی از مسئولان قضایی برای بازدید به گمرک شهید رجایی رفته بود و مسئولی در سازمان اموال تملیکی استان هرمزگان توضیح داد که سازمان ملی استاندارد در نامه‌ای از شماره‌گذاری و ترخیص این خودروها جلوگیری کرده.
در واقع از حدود ۱۵ هزار دستگاه خودرویی که از مدت‌ها پیش در گمرک دپو شده بود و بارها بحث ترخیص آنها مطرح شد، هنوز ۱۴۰۰ دستگاه معطل مانده. ویدئوی این ماجرا که تعریف کردیم هم در هفته‌های اخیر در فضای مجازی دست به دست می‌شود و دستمایه شوخی و بذله‌گویی کاربران شده است. حالا توجیه سازمان ملی استاندارد برای این سختگیری چیست؟ خیلی از مشکلات از سال ۹۶ شروع شده که استانداردهای خودرو در ایران از ۵۵ شاخص به ۸۵ مورد ارتقا پیدا کرد.
سازمان استاندارد می‌گوید قطعات خیلی از این خودروها در کشورهای مختلف جابه‌جا می‌شود و واردکنندگان باید مستنداتی ارائه بدهند که این اقدام انجام نشده . یک مقام مسئول در سازمان استاندارد در گفت‌وگویی که روی پایگاه اطلاع‌رسانی دولت منتشر شده، گفته: «آیا به صرف اینکه یک خودرو در دنیا معروف باشد باید بدون هیچگونه بررسی ترخیص شود؟»
نیره پیروزبخت، رئیس سازمان ملی استاندارد هم اواخر آبان‌ماه در نامه‌ای به دادستان کل کشور گفته بود یکی از دلایل جلوگیری از ورود این خودروها این است که خودروهای وارداتی نباید بیشتر از یک سال از تاریخ تولید آنها گذشته باشد. در واقع الان یک اختلاف جدی بین واردکنندگان و سازمان ملی استاندارد بر سر این خودروها وجود دارد.
ما هم برای اینکه روایت هر دو طرف را داشته باشیم، در ادامه بخش‌هایی از اظهارات تقی تقی‌پور مدیرکل دفتر ارزیابی کالاهای صادراتی و وارداتی سازمان ملی استاندارد را که در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا مطرح شده، برایتان نقل می‌کنیم و بعد مصاحبه هفت‌صبح با دبیر انجمن واردکنندگان خودرو را می‌خوانید. مهدی دادفر دیدگاه انتقادی تندی نسبت به تصمیمات سازمان ملی استاندارد دارد.
* سازمان ملی استاندارد با استفاده از گزینه‌ها و راهکارهای موجود نتوانسته اطمینان حاصل کند که آیا این خودروها استانداردهای ۸۵ گانه اتحادیه اروپا را پاس می‌کنند یا خیر؛ چراکه در مواردی بخشی از الزامات فنی یا قطعات خودروها در کشورهای مختلف جابه‌جا می‌شود، بنابراین قطعاتی که کارخانه روی خودرو نصب کرده و برمبنای آن استاندارد گرفته تعویض می‌شود که باید مدارکی دال بر اینکه چنین روندی اتفاق نیفتاده وجود داشته باشد.استاندارد اتحادیه اروپا نیز ۸۵ گانه است و استاندارد ایران از استاندارد اتحادیه اروپا اقتباس شده است.
* در اتحادیه اروپا پلاکی به نام whole vehicle دارند که نوع خودرو را مشخص می‌کند. مشکلی برای ترخیص خودروهای دارای whole vehicle وجود ندارد.
* اگر خودرویی به صرف اینکه بنز، ب. ام.و یا دیگر برندهای معروف دنیا است، وارد و به وسیله آن به مصرف‌کننده آسیبی وارد و مشخص شود خودروی صفر دستکاری شده بوده، سازمان ملی استاندارد نمی‌تواند پاسخگو باشد.
* سازمان ملی استاندارد برای واردات گندم، برنج و … عموما همکاری داشته اما آیا خودروی لوکس کالای اساسی محسوب می‌شود یا نیاز جامعه در حال حاضر واردات این نوع کالاها است؟
* در همه جای دنیا برای بخشی از تولید داخل مشوق‌هایی در نظر گرفته می‌شود. البته سازمان ملی استاندارد هم تولید خودروی پراید و ۴۰۵ را به همین دلیل متوقف کرد.
* در حال حاضر این خودروها به سازمان اموال تملیکی تحویل داده شده، اما قبل از این، سازمان ملی استاندارد همه راه‌های پیش‌بینی‌شده برای حل مشکل آنها را بررسی کرد که خودروها حائز هیچ کدام از شرایط نبودند.
* برای خودروی بنز با نام تجاری c-class۲۰۰ مدل ۲۰۵۰۴۲ نوع ۲۰۴ گواهی تایید نوع صادر کرده و سازمان اموال تملیکی در حال ترخیص شش دستگاه از آن است.
*** مه‌شکن پراید روی تویوتا کمری هیبرید
مهدی دادفر دبیر انجمن واردکنندگان خودرو از منتقدان استانداردهای ۸۵گانه سازمان ملی استاندارد در کشور است و آن را ملغمه‌ای می‌داند از استانداردهایی که در کشورهای مختلف و با اقلیم‌های متفاوت طراحی شده. بنابراین به اعتقاد او تعجبی ندارد که بنز و ب.ام.و هم این استانداردهای سخت‌گیرانه را پاس نکنند و خاطرات بامز‌ه‌ای هم دارد از ایراداتی که اینجا به بعضی خودروهای روز بازارهای جهانی گرفته شده است. درباره این ۱۴۰۰ خودروی دپوشده‌ای که سازمان ملی استاندارد اجازه ترخیص به آنها نمی‌دهد، با او گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
* این خودروهایی که در گمرک مانده و اجازه ترخیص به آنها داده نمی‌شود، از چه کارخانه‌هایی هستند؟
تقریبا هر کارخانه معتبری که می‌شناسید و محصولات آنها وارد بازار ایران شده. از هیوندای و کیا گرفته تا بنز و ب.ام.و و پورشه.
* آیا واقعا محصولات این شرکت‌ها نمی‌توانند استانداردهای ما را پاس کنند و بعد پژو و پراید می‌توانند؟
اگر یادتان باشد، سه سال پیش یکه‌زارع رئیس وقت ایران‌خودرو گفت این استانداردها را هیوندای و بنز هم نمی‌توانند پاس کنند. واقعا هم همینطور است چون استانداردهایی که ما اینجا تعریف کردیم ملغمه‌ای است از استانداردهای نقاط مختلف دنیا. یعنی استانداردهای اروپا و آمریکا و روسیه و چین را که شرایط آب‌وهوایی مختلف دارند با هم ترکیب کرده‌اند و به عنوان استاندارد ۸۵ گانه معرفی می‌کنند.
با این توجیه که کشور ما چهار اقلیم است و همه خودروها باید این استانداردها را داشته باشند. جالب اینکه حتی این استانداردها را با هم تطابق هم ندادند و بعضی عملا همپوشانی دارند. به طور مثال فلان استاندارد چراغ خودرو در آمریکا دقیقا مطابق با یک استاندارد در چین است اما اینجا هر دو را با هم از ما می‌خواهند. البته ما در اینجا که از خودمان اصول استاندارد خاص خودمان نداریم. یعنی در حدی که استانداردی را تعریف کنیم و ایجادکننده آن باشیم توانمندی نداریم. فقط استاندارد نقاط مختلف دنیا را عینا برمی‌داریم و کنار هم می‌گذاریم.
* یعنی ما الان خودرویی که در اروپا تولید می‌شود و در خیابان‌ها تردد می‌کند را نمی‌توانیم در ایران داشته باشیم؟
به احتمال زیاد نمی‌توانید. به طور مثال ما می‌خواهیم خودروی میتسوبیشی اوتلندر وارد ایران کنیم. باید به شرکت تولیدکننده برویم سفارش بدهیم که خودرویی با این مشخصات و ویژگی‌ها می‌خواهیم وگرنه نمی‌توانیم وارد بازار ایران کنیم. من خودم شخصا با این صحنه مواجه شدم که شرکت خارجی با تعجب می‌پرسید چرا به این استانداردها نیاز دارید؟ این سختگیری‌ها نتیجه‌اش این می‌شود که وقتی بازار خودرو در کشور قفل می‌شود خودروهای خریداری‌شده برای بازار ایران، قابلیت عرضه در کشور ثالث را هم ندارند.
* پس با این حساب اگر واردات خودرو هم آزاد شود، خیلی نباید امیدوار به ورود خودروهای خارجی به کشور باشیم؟
اگر همین فردا صبح هم آزادسازی واردات خودرو صورت بگیرد من قول می‌دهم خودرویی وارد کشور نمی‌شود. چه کسی حوصله دارد ساعت‌ها در پله‌های سازمان ملی استاندارد تاییدیه‌ها را بگیرد؟ خود من برای واردات تویوتا کمری هیبرید ۸ ماه در سازمان ملی استاندارد دوندگی کردم. یک‌بار مجلس مصوب کرده تعرفه خودروهای هیبریدی کاهش پیدا کند و ۴ درصد تعیین شده بود، اما اجازه تویوتا کمری هیبرید خودروی روز بازار آمریکا را به ما نمی‌دادند.
باورتان می‌شود یکی از شیشه‌هایش ایراد می‌گرفتند و یکی از اینکه چرا چراغ مه‌شکن ندارد. در صورتی که استانداردهای آمریکا در مورد شیشه‌های خودرو به شدت قوی است اما اینجا قبول نداشتند. در مورد چراغ مه‌شکن هم هرچقدر توضیح دادیم چراغ‌های اصلی این خودرو طوری طراحی شده که قابلیت نفوذ در مه را هم دارد قبول نمی‌کردند.
در نهایت ما مجبور شدیم شیشه پنج تویوتا کمری نو را باز کنیم و بردند در شرکت سایپا شیشه‌ها را تست کردند. برای چراغ مه‌شکن هم خودمان مجبور شدیم از بازار چراغ مه‌شکن پراید خریدیم و خودمان زیر سپر تویوتا کمری بستیم. یعنی الان اگر تویوتا کمری هیبرید در خیابان ببینید چراغ مه‌شکن پراید روی آن بسته شده!
* ایراداتی که می‌گیرند مسائل فنی است یا مسائل زیست‌محیطی را هم مطرح می‌شود؟
در مورد مسائل زیست‌محیطی می‌گویند خودرو باید استاندارد یورو ۶ داشته باشد. در صورتی که در تمام دستور‌العمل‌های بین‌المللی آمده این خودروها فقط با بنزین یورو ۶ باید کار کنند. خب ما وقتی بنزین با کیفیت نداریم می‌بینید خیلی از خودروهای صفر وارداتی بعد از مدتی مشکلات فنی پیدا می‌کنند و هزینه آن برای مردم و شرکت واردکننده است. بعد با این تفاسیر آیا می‌توان خودروی با قیمت زیر ۱۵ هزار دلار به دست مصرف‌کننده رساند؟
* الان این خودروهایی که از ورود آنها ممانعت شده مگر مشابه‌شان در بازار نیست؟ چطور جلوی ورود همان مدل خودرو را می‌گیرند؟
مشکل اینجاست که می‌گویند هر خودرویی که وارد کشور می‌شود استانداردها و تاییدیه‌های آن تا یک سال اعتبار دارد. در صورتی که وین نامبر هر خودرو مثل یک شناسه یکتا است و یک مدل خودرو وقتی یک‌بار تایید و بررسی شده نیازی به بررسی مجدد ندارد اما می‌گویند گواهی انطباق هم فقط یک سال اعتبار دارد. وقتی می‌خواهیم مستندات را ارائه کنیم هم می‌گویند این مورد فقط از شرکت‌های نمایندگی پذیرفته می‌شود و نه اشخاص.
* واقعا خودروهای تولید داخل که الان به بازار عرضه می‌شوند، تمام این موارد را پاس می‌کنند؟
قطعا این خودروها هم با اغماض وارد بازار می‌شوند. وگرنه ما کجا اصلا تست باران و سرعت داریم؟(هفت صبح: در خط تولید سایپا تست باران وجود دارد) یک نفر بگوید جاده تست تصادف ما اصلا کجاست؟ آدرسش را بدهند. ما حتی امکانات تست ایستا برای خودروهای چهارچرخ متحرک نداریم. یعنی واقعا خودروهای داخل را هر بار برای تست به کشورهای خارجی می‌فرستیم و آنها نتایجش را برای ما گزارش می‌کنند؟ من بعید می‌دانم. من نمی‌گویم باید در استانداردها سُست بگیریم فقط باید با منطق تصمیم بگیریم.
* ارزش مالی محموله خودروهای باقی‌مانده در گمرک را می‌توانیم تخمین بزنیم؟
۱۴۰۰ دستگاه هرکدام به طور میانگین ۲۵ هزار دلار می‌شود ۳۵ میلیون دلار. با دلار ۲۶ هزارتومانی هم اگر محاسبه کنیم یعنی بیش از ۹۰۰ میلیارد تومان.
