وضع مالی سعودیها خراب است
روزنامه هفت صبح، مهسا مژدهی | یک: وضع مالی سعودیها دیگر بهخوبی گذشته نیست و منتقدان دولت بیمبالاتیهای شاهزاده جوان را عامل شرایط جدید میدانند. از زمانی که سررشته کارها در عربستان از دست ملکسلمان بهدلیل بیماری خارج شده و به دست پسر کمسنوسالش افتاد، عربستان با مجموعهای از دردسرها روبهرو شد که جیبش را خالی کرد.
* دو: جنگ یمن تبدیل به باتلاقی برای سعودیها شده است. براساس آخرین آمار و ارقام، جنگ در فقیرترین کشور عرب، سالانه ۶۰میلیارد دلار هزینه دارد که پرداخت آن برعهده ریاض است. با اینحال تا امروز، سعودیها لجبازی را به پایاندادن به جنگ ترجیح دادهاند تا شکست خود را در یمن نپذیرند و کماکان به بمباران شهرها با سلاحهای گرانقیمت خارجی بپردازند.
اما دیروز بالاخره مشخص شد که عربستان تلویحا عذر دولت منصورهادی(دولت در تبعید یمن) را خواسته و گفته هزینه اقامت خود و اطرافیانش را بپردازد چون ریاض دیگر این هزینهها را تقبل نخواهد کرد. بهنظر میرسد که این هشدار در ادامه سیاستهای ریاضتی اقتصادی عربستان باشد.
* سه: دولت عربستان اعلام کرده، برای مقابله با بحران کرونا، باید سیاستهای اقتصادی دردناکی را اعمال کند. وزیر دارایی عربستان این اقدامات را اینطور توضیح داده است: «اقداماتی شدید و دردناک در تعامل با پیامدهای ویروس کرونا اتخاذ خواهیم کرد و کاهش چشمگیر در هزینههای بودجه و اجرای کُند برخی پروژههای دولتی ازجمله پروژههای عظیم برای کاهش هزینهها ضروری است.» او برای نخستینبار تصمیم برای «اخذ وام ۶۰میلیارد دلاری و برداشت ۳۲میلیارد دلار از ذخایر ارزی برای جبران کسری بودجه کنونی، که به ۱۱۲میلیارد دلار خواهد رسید» را فاش کرد.
در یکی از نخستین گامهای ریاض برای تصحیح وضعیت اقتصادی، دولت بهطور رسمی مالیات بر ارزش افزوده را سهبرابر کرد. این نخستینبار بود که دولت بدون زمینهچینی دست به چنین تصمیم اقتصادی بیسابقهای زده. در شبکههای اجتماعی کاربران سعودی که معمولا به انتقاد از دولت نمیپردازند، اینبار از بالارفتن مالیات برآشفته شدند و تا سهروز بعد از آنهم کماکان اعتراضات ادامه داشته است. چنین اقدامی در شرایطی که دولت مخالفان را به سختترین مجازاتها محکوم میکند، نشان از نارضایتی عمیق مردم عربستان دارد.
* چهار: نفت ارزان شده و عربستان یکی از پایههای اصلی شرایط کنونی بازار نفت است. هرچند ریاض با افزایش تولید قصد دارد تا اجازه ندهد، دستش خالی بماند اما واقعیت این است که پایین آمدن چشمگیر قیمت نفت، آنهم در وضعیتی که نیاز جهان به خرید محصولات پتروشیمی بهدلیل کرونا پایین آمده، به اقتصاد عربستان ضربه زده است.
براساس گزارش بلومبرگ، مطابق با دادههای صندوق بینالمللی پول، طی چهارسال، افزایش دارایی مالی ششکشور پادشاهی خلیج فارس حدودا به میزان نیمتریلیون دلار کاهش یافت و تا دو تریلیون دلار افت کرد.در چنین وضعیتی پیشبینی آینده اقتصادی عربستان کار آسانی نیست. بهنظر نمیرسد که بازار خرید و فروش نفت در سالهای آینده جهش چندانی داشته باشد تا بتواند ریاض را با نفت ۲۰دلار در هر بشکه، به جایی برساند و مشکل اساسیتر اینکه سعودیها زیرساختی برای اقتصاد غیرنفتی ایجاد نکردهاند.
* پنج: در دوسال گذشته بنسلمان تلاش کرد تا خود را طرفدار ساخت عربستانی مدرن با اقتصادی پویا نشان دهد. سفر سال گذشته او به آمریکا با برنامهریزیهای کلان اقتصادی و دیدار با غولهای فناوری و… همراه بود. اما سر آخر مشخص شد که اجرای این پروژهها برای سعودیها آنقدرها هم جدی نیست و ولیعهد بیشتر از هرچیز به ژست مدرنیته نیاز داشته است. از سوی دیگر در وضعیت کرونا مناسک حج هم تعطیل شده و با این حساب درآمد ناشی از آن، از سبد اقتصادی دولت حذف شده است.
* شش: انتظار میرود سیاستهای ریاضتی اقتصادی سعودیها کمکم به کاهش دستمزدهای کلان، اخراج پیمانکاران خارجی و حتی بالابردن قیمت مصرف انرژی همراه باشد. دور از ذهن نیست که بلندپروازیهای شکستخورده نظامی بنسلمان در سالهای پیش رو از عربستان سعودی بهعنوان یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان، یک کشور ورشکسته بسازد. به اعتقاد بسیاری از ناظران تا زمانیکه سعودیها ماجراجوییهای خارجی خود را محدود نکنند و دست از هزینهکردن پولهایشان برای خرید سلاحهای گرانقیمت از کشورهای غربی نکشند، کنترل بحران بهوجود آمده آسان نخواهد بود.