همه دلشوره‌های اقتصادی ۹۹
روزنامه هفت صبح، گروه بازار | این گزارش به میرزاعلی شجاعی تقدیم میشود؛ کشاورز طبسی متولد ۱۳۱۲ که آبان سال ۹۷ دست روی شانه محمود حجتی گذاشت و چیزهایی گفت که باعث شد ویدئوی آن تا مدت‌ها پربازدید باشد. احتمالا فقط شنیدن جمله «خودتون می‌دونید با مملکت‌تون» کمک می‌کند کل داستان وزیر کشاورزی و نصیحت‌های کشاورز طبسی را به‌خاطر بیاورید.
می‌دانید که محمود حجتی دیگر وزیر کشاورزی نیست و باید برایش از عنوان وزیر سابق کشاورزی استفاده کنیم. از طرف دیگر صمیمانه امیدواریم میرزاعلی شجاعی هرجا هست در پناه خدا سالم و سلامت باشد و بالاخره به اصل ماجرا می‌رسید؛ این چیزی که الان در دست گرفته‌اید، شماره آخر روزنامه در سال ۹۸ است و ما فکر می‌کنیم همگی باید مثل کشاورز طبسی تلاش کنیم، شجاع باشیم و شجاع بمانیم.
درست است که کشور حدود ۱۴روز در حالت تعطیل و نیمه‌تعطیل خواهد ماند و مجبوریم برای سلامتی خودمان هم که شده با دلشوره کرونا سر کنیم اما قرار است زنده بمانیم. مگر عید پارسال با سیل دست‌وپنجه نرم نکردیم؟ خیالتان راحت، وقتی کرونا را هم شکست بدهیم، قرار است نگرانی‌های دیگری پیش رو داشته باشیم. توقع داریم همگی یک میرزاعلی شجاعی باشیم، دستی روی شانه بعضی مسئولان بزنیم و از آنها بخواهیم اگر نمی‌خواهند در سال ۹۹ نگرانی‌ها به بحران تبدیل شوند، در طول تعطیلات عید فکری به حال ما، خودشان و مملکت‌مان بکنند. برای ایران عزیز ما!
*** دلار؛ احتمالا گران میشود
فروردین‌ماه چندان انتظاری برای افزایش قیمت دلار در بازار آزاد وجود ندارد. چراکه هر ساله بعد از عید تغییر چندانی در قیمت دلار شاهد نیستیم اما شرایط برای اردیبهشت و خرداد متفاوت است. در دو‌سال گذشته اردیبهشت‌ماه روزهای چندان خوبی در بازار ارز رقم نخورده است. برای مثال اردیبهشت ۹۸ شاهد صعود قیمت طلا از کانال ۱۳هزار تومانی تا ۱۵هزار و ۵۰۰تومان بودیم. اتفاقی که ممکن است در سال آینده تکرار شود. به‌خصوص که امسال سفرهای نوروزی به کلی تعطیل شده‌‌اند. هرساله این امید وجود دارد تا بعد از پایان زمان سفر، مسافرانی که ارزهایشان را به طور کامل خرج نکرده‌اند، باقی‌مانده آنها را برای فروش به بازار بیاورند اما از آنجا که در سال ۹۹ این اتفاق نخواهد افتاد، افزایش قیمت دلار در ماه دوم سال احتمال قوی‌تری پیدا می‌کند.
به‌خصوص که در این یک هفته پایانی سال دلار به اندازه چشمگیری تلاطم داشته و از ۱۵هزار و ۴۰۰تومان به ۱۶هزار و ۱۰۰تومان دیروز رسیده است. باید توجه داشته باشید که افزایش احتمالی قیمت دلار در اردیبهشت و خرداد ۹۹، دلیلی برای سرمایه‌گذاری نیست، چراکه در سال‌های گذشته عموما شاهد کاهش قیمت در نیمه دوم فروردین‌ماه هستیم. در طرف مقابل این احتمال وجود دارد تا سال آینده بالاخره بازار متشکل ارزی راه‌اندازی شود. بیش از یک‌سال از اولین وعده‌ها برای راه‌اندازی ساز و کار خرید و فروش دلار در تالار معاملات می‌گذرد. اگر این اتفاق در سال ۹۹ بیفتد، تا حد زیادی می‌تواند قیمت دلار را کنترل کند اما فعلا خبری از آن نیست. در کنار این موضوع باید قرار گرفتن نام ایران در فهرست سیاه FATF را هم در نظر داشته باشیم. این موضوع احتمالا به عنوان یکی از عوامل افزایش قیمت دلار در سال آینده هم برای بازار مشکل‌ساز باشد. چراکه انتقال ارز را به داخل کشور با مشکل روبه‌رو می‌کند و ممکن است کار را برای کنترل بازار سخت کند.
*** طلا؛ احتمالا رکب بزند
کارشناسان می‌گویند، اتفاقاتی که این‌روزها در بازار جهانی افتاده، حتی از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۶ بدتر است. این مورد باعث شده اغلب پیش‌بینی‌ها درباره آینده قیمت طلا منفی باشد. کاهش قیمت جهانی اونس طلا احتمالا در سال ۹۹ ادامه‌دار خواهد بود. در صورت کاهش قیمت اونس جهانی، قطعا شاهد تاثیر آن در بازار داخلی خواهیم بود.
کما اینکه در یکی‌دو‌هفته اخیر همزمان با کاهش قیمت اونس طلا از هزار و ۶۵۰دلار به هزار و ۴۷۰دلار، شاهد کاهش قیمت هر گرم طلای ۱۸عیار در بازار داخلی از ۶۲۰هزار به ۵۸۰هزار تومان بودیم. به‌علاوه در ابتدای سال ۹۹ ماه رمضان را در پیش داریم که در کسادی بازار طلا تاثیرگذار خواهد بود. این اتفاق به‌معنای ارزان‌شدن قیمت طلا خواهد بود، اگرچه ورق می‌تواند به‌سادگی برگردد. از یک‌طرف دیگر گرانی دلار قادر است جلوی افت قیمت طلا را بگیرد. از سوی دیگر ترس و واهمه ناشی از کرونا در بازارهایی مثل ارز دیجیتال، شاید سرمایه‌گذاران را به‌سمت بازارهای باثبات‌تری مثل طلا بکشاند. حذف مالیات ارزش افزوده می‌تواند یکی از کارهایی باشد که تاثیر قیمت جهانی طلا را بر بازارهای داخلی کاهش می‌دهد.
*** بورس؛ خداحافظی با پرش‌های بلند
خیلی از کارشناسان بازار سرمایه امید چندانی به ادامه‌دار بودن روند رشد قیمت سهام در سال ۹۹ ندارند. آنها شرایطی مثل سال ۹۳ را برای بازار بورس پیش‌بینی می‌کنند. زمانی که بورس بعد از یک‌سال رشد چشمگیر در سال ۹۲، وارد فاز اصلاحی شد. بورس از نیمه سال ۹۱ روند رو به رشد را آغاز کرد و تا پایان سال ۹۲ شاخص کل تقریبا سه تا چهاربرابر شد. تقریبا مشابه آنچه که در سال ۹۸ رخ داده است. حالا کارشناسان احتمال می‌دهند که اتفاقات تلخ سال ۹۳ در بازار بورس ۹۹ تکرار شود. سال ۹۳ و ۹۴ شاخص کل به‌جز در دوره‌های خیلی کوتاه افزایشی، عموما روند نزولی در پیش گرفته بود.
حال حاضر قیمت سهام اغلب شرکت‌های بورسی طی یک‌سال گذشته رشد سه‌برابری را پشت سر گذاشته‌اند اما ارزش واقعی آنها چنین رشدی نداشته و احتمال حباب‌دار بودن قیمت‌ها را بیشتر کرده است. ترکیدن این حباب‌ها می‌تواند پایانی بر رشد بورس باشد. از طرف دیگر با کاهش قیمت نفت و فلزات در بازارهای جهانی و همچنین مشکلات نقل و انتقال پول به خارج از کشور، احتمال سیر نزولی سهام گروه‌های پتروشیمی، فلزات اساسی، معدنی و بانکی در سال ۹۹ وجود دارد. از آنجا که عمده شرکت‌های بزرگ و تاثیرگذار در بورس به این گروه‌ها تعلق دارند، احتمال روند نزولی شاخص بورس قوی‌تر میشود. این اتفاق می‌تواند سهام کل شرکت‌های حاضر در بورس را تحت تاثیر قرار دهد.
*** مسکن؛ احتمالا دوباره وحشی شود
افزایش قیمت مسکن در سال ۹۹ همگام با نرخ تورم خواهد بود. این خوشبینانه‌ترین پیش‌بینی از وضعیت بازار مسکن در سال آینده است. دبیر انجمن انبوه‌سازان تهران می‌گوید، عده‌ای معتقدند قیمت مسکن در تهران براساس میزان نرخ تورم در سال آینده گران خواهد شد، یعنی قیمت مسکن در سال آینده بین ۱۰ تا ۱۵درصد گران میشود. این درحالی است که اگر قیمت مسکن براساس نرخ تورم افزایش پیدا کند، مردم باید خوشحال باشند. طبق آخرین بررسی‌های وزارت راه و شهرسازی، متوسط قیمت هر متر خانه در شهر تهران حدود ۱۴میلیون و ۵۰۰هزار تومان است که قطعا این قیمت مسکن در سال ۹۹ بیشتر خواهد شد.
از طرف دیگر یکی از کارشناسان بازار مسکن می‌گوید، در نیمه دوم سال ۹۸ قیمت آهن‌آلات و مصالح ساختمانی رشد قابل توجهی داشته. تنها در یک‌ماه گذشته فولاد با رشد قیمت مواجه بود و به حدود شش‌هزار و ۵۰۰تومان در هر کیلوگرم رسید. این هزینه‌ها در قیمت تمام‌شده واحدهای مسکونی در سال آینده خود را نشان می‌دهد. همچنین در سال ۹۸ شاهد بازگشت تقاضا به بازار مسکن بودیم. با وجود اینکه قیمت مسکن کاهش چندانی نداشته اما با توجه به افزایش تعداد معاملات می‌توان نتیجه گرفت که بازار مسکن در حال خروج از رکود است. این مورد می‌تواند در سال ۹۹ افزایش قیمت مسکن را در پی داشته باشد.
*** بیمه؛ احتمالا باید نگران بیمه شخص ثالث باشیم
دیروز نرخ دیه برای سال ۹۹ تعیین شد. آنطور که غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضائیه گفته، بحث دیه در جلسه شورای‌عالی قضایی مطرح و نرخ دیه در ماه‌های غیرحرام با رشد ۲۰درصدی نسبت به امسال، ۳۳۰میلیون‌تومان تعیین شده است. شاید در نگاه اول فکر کنید لازم نیست نگران این یکی باشیم اما قیمت بیمه شخص ثالث هر سال براساس نرخ دیه تعیین میشود. دیه در سال ۹۸ رقمی معادل ۲۷۰میلیون تومان بود و حالا قرار شده برای سال بعد ۲۲درصد گران شود. قیمت بیمه شخص ثالث هم حداقل همین اندازه افزایش پیدا می‌کند.
در حال حاضر بیمه شخص ثالث برای پراید یک‌میلیون و ۵۷۳هزار تومان است و اگر فقط متناسب با نرخ دیه افزایش پیدا کند، این رقم به یک‌میلیون و ۹۲۰هزار تومان خواهد رسید. همچنین بیمه شخص ثالث فعلا برای دیگر خودروها یک‌میلیون و ۸۱۵هزار تومان است و امکان دارد سال آینده به دست کم دو‌میلیون و ۲۱۴هزار تومان برسد. چنین مبالغی علاوه بر تاثیرگذاری در افزایش قیمت خودرو، احتمال فرار از خرید بیمه شخص ثالث را افزایش خواهد داد. آمارها می‌گویند همین حالا خیلی از موتورسوارها بیمه شخص ثالث نمی‌خرند.
*** دلشوره‌هایی برای بازارهای خرد
بازارهای خرد اقتصادی شاید جدی گرفته نشوند اما یادتان باشد خیلی نمی‌توان روی نجابت آنها حساب باز کرد. کافی است گوشت و مرغ و شیر و پیاز و گوجه گران شوند تا کلی سروصدا به‌راه بیفتد. برای همین لازم است از همین حالا فکری برایشان بکنیم.
* یک: خدا را صدهزار مرتبه شکر که در همین یک‌ماه اخیر تولیدکنندگان موادغذایی نشان دادند، می‌توانند از امتحانشان سربلند بیرون بیایند. انگار نه انگار برای تامین نیاز این‌همه جمعیت فشاری رویشان باشد. با این‌حال ما فکر می‌کنیم با توجه به رفتار غیرقابل پیش‌بینی ویروس نابکار کرونا، لازم است تمهیداتی اندیشیده شود.
* دو: بانک‌ها به دستوری که از بالا آمده تمکین کرده‌اند و سخاوتمندانه برای سه‌ماه دریافت اقساط وام‌های بانکی را به‌تعویق می‌اندازند. این برای مردم عادی خبر خوبی است اما عقب افتادن اقساط می‌تواند بانک‌ها را دچار مشکل کند و باعث شود در سال آینده توان کمتری برای پرداخت وام به مشتری‌های جدید داشته باشند.
* سه: غافل شدن از بازار لوازم خانگی مهلک است؛ چندتا برند ایرانی که قرار بود نگذارند دلمان برای لوازم خانگی کره‌ای ال‌جی و سامسونگ تنگ شود، در روزهای آخر سال نتوانستند عملکردی دلگرم‌کننده داشته باشند. محدودیت واردات مواد اولیه و قطعات از چین کرونازده، می‌تواند بخشی از این وضعیت را توجیه کند و امیدواریم سال آینده وضع بهتر شود. در عین حال تاکید زیاد روی استفاده از ظرفیت‌های داخلی در بازار لوازم خانگی نباید درنهایت به تولید محصولات زیرپله‌ای و بی‌نام و نشان یا بی‌کیفیت منجر شود.
* چهار: پیدا کردن مشتری برای واحدهای ساخته‌نشده مسکن ملی و واحدهای بی‌صاحب مسکن مهر دغدغه‌ای است که سال آینده همچنان ادامه خواهد داشت.
* پنج: کسب‌وکارهای جدید از آنهایی که بهشان استارتاپ می‌گویند، برخلاف آنچه خودشان اصرار دارند نشان دهند، به‌معنای واقعی کلمه نحیف هستند. همین یک‌ماه اخیر به‌خاطر کاهش فروش، نصف بیشترشان از حال رفتند. اگر کرونا ادامه داشته باشد این ماجرا می‌تواند خدای نکرده بقیه کسب‌وکارها را هم گرفتار کند.
