همه‌چیز درباره بحران کلافه‌کننده آب در هورالعظیم
این روزها دو خبر مهم یکی در همسایه شمالی و دیگری در یکی از شهرهای جنوب کشور در جریان است.در روزهای گذشته تصاویری از خوابیدن ایرانیان در خیابان‌های ایروان دست به دست شده که برای زدن واکسن شب را کنار مراکز سیار واکسیناسیون می‌گذرانند. از آن طرف در خوزستان مردم با برگزاری تجمعاتی در برخی شهرها خواستار رسیدگی به این مشکل و تامین حق‌آبه رودخانه‌ها شده‌اند. برای مرور روی این دو اتفاق، به نکات زیر می‌توانیم اشاره کنیم:
مورد خوزستان
این اعتراض‌ها در کدام شهرها رخ داده؟
شهرهای حمیدیه، شادگان، سوسنگرد، ماهشهر و منطقه زرگان، دشت آزادگان، کوت عبدالله و قلعه کنعان شهر اهواز مرکز اصلی این اعتراضات بودند.
درخواست‌ها چه بوده؟
از روز پنجشنبه مرکز اصلی این اعتراض‌ها مربوط به تامین نشدن حق‌آبه تالاب‌ها شامل هورالعظیم و رودخانه‌ها از جمله کرخه و کارون و همچنین پروژه‌های انتقال آب از این استان بوده است. یکی از این پروژه‌ها بهشت‌آباد است که کارشناسی در گفت‌وگو با هفت صبح می‌گوید هنوز آب چهارمحال و بختیاری از این پروژه به اصفهان یا نقاط دیگر منتقل نشده اما پروژه دیگر کوهرنگ است که فعال بوده و مورد اعتراض ساکنان خوزستان است.
در حال حاضر کدام شهرها بحران کم‌آبی دارند؟
شرکت آب و فاضلاب آمار این شهرها را ۳۰۴ مورد اعلام می‌کند، اما از این میان ۱۰۱شهر در وضعیت قرمز قرار دارند و از کرمان تا خراسان‌جنوبی، یزد، سیستان‌وبلوچستان و بوشهر جزو شهرهای کم آب هستند.
مقامات چه واکنشی داشتند؟
فرمانده ماهشهر تایید کرده که به دنبال یک فراخوان مردم ماهشهر در اعتراض به مشکل کم‌آبی جاده را بستند.اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور خطاب به وزیر کشور، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور و وزیر جهاد کشاورزی دستور داد معاونان آن وزارتخانه روز گذشته به اهواز سفر کنند.اژه‌ای رئیس قوه قضائیه هم دستور رسیدگی به مشکلات را داده است. همچنین اخباری هم مبنی بر این وجود دارد که سپاه پاسداران پروژه آبرسانی به منطقه جفیر را از دو روز پیش شروع کرده؛ این یک خط انتقال پایدار آب است که قرار بوده به مناطق معترض رسیدگی کند.
رسانه‌ها چه گفتند؟
خبرگزاری فارس هم این اعتراضات را تایید کرد و نوشت که در حمیدیه، شادگان، سوسنگرد و زرگان اهواز نگرانی‌هایی برای پروژه‌های آبی حاضر وجود داشته و چندین جوان در برخی از جاده‌ها در ماهشهر، کوت عبدالله، خرمشهر و ملاثانی اقدام به آتش زدن لاستیک و بستن جاده کردند که عبور و مرور خودروها برای دقایقی مختل شد اما با حضور پلیس بدون درگیری ترافیک در همه جاده‌ها روان شد.
اعتراض‌ها به هورالعظیم دقیقا به چه علت است؟
خشک شدن هورالعظیم مرکز بسیاری از این اعتراض‌هاست. شاید جواب به این سوال را بتوان در گفت‌وگوی معاون سازمان آب خوزستان با هورنیوز پیدا کرد. اینطور که حمیدرضا بخشی گفته دستکاری‌های انسانی در سال‌های گذشته، هورالعظیم را به یک تالاب مصنوعی تبدیل کرده است.به گفته او «از میانه جنگ تحمیلی تا اواسط دهه ۷۰، عراق در هورالعظیم دایک مرزی کشید و ایران هم جاده‌هایی را برای انتقال تجهیزات و دسترسی به مرز در میانه تالاب ایجاد کرد. بعد هم از اواخر دهه ۷۰ تا اوایل دهه ۸۰، ایران به احداث دایک مرزی در هورالعظیم پرداخت و اکنون این دایک‌ها و جاده‌ها هورالعظیم را به هفت بخش مجزا از هم تبدیل کرده است که جریان آب در میان آنها صرفا از طریق دریچه‌های مصنوعی برقرار می‌شود.در میانه دهه ۸۰ نیز کشف میدان نفتی مشترک ایران و عراق باعث شد که طرف ایرانی در میان همین هورالعظیم چند تکه شده به احداث تاسیسات نفتی و کشیدن جاده‌های مربوط به آن بپردازد. به همین دلیل اکنون در جنوب غرب استان خوزستان با محیط دست خورده‌ای مواجهیم که دیگر نمی‌توان عنوان تالاب را برایش به کار برد.»
چرا آب به کرخه نمی‌رسد؟
به گزارش ایرنا، رود کرخه از استان‌های غربی کشور و از زاگرس غرب کشور سرچشمه می‌گیرد. وزارت نیرو بالادست این رودها سدها، توسعه کشاورزی، شبکه‌های توزیع آب، انتقال آب و بارگذاری‌هایی تعریف کرده است که آبی برای پایین دست و جلگه خوزستان و کرخه باقی نمی‌ماند.
این آب صرف چه پروژه‌هایی می‌شود؟
پیش از این نماینده خوزستان در مجلس خبرگان گفته بود که به نام تأمین آب شرب استان‌های مرکزی، تونل‌های عجیب‌وغریب برای تأمین آب صنایعی همچون فولاد مبارکه و باغ‌های پسته و فضای سبز به راه انداختند. اشاره او به استان اصفهان و صنایع فولاد و ذوب آهن در این استان است.
آب خوزستان چرا به شرق این استان نمی‌رسد؟
علت بی‌آبی در همه جای استان یکی نیست.مثلا کمی پیش‌تر لوله‌های انتقال آب شرب به ساکنان دشت ایذه و باغملک جمع‌آوری شد. دلیل آن هم اینطور که معاون آبرسانی سازمان این استان گفته به خاطر فسخ قرارداد با چین است. به گفته علیدادی برنده مناقصه طرح انتقال آب شمال شرق در سال ۹۶، یک کنسرسیوم با همکاری یک شرکت چینی بوده که این شرکت به دلیل ادامه تحریم‌ها نتوانست ضمانتنامه‌های بانکی و بیمه را تامین کند، در نتیجه با گذشت موعد مقرر، این قرارداد در پایان سال ۹۸ فسخ شده است.
راه‌حل چیست؟
عبدالمجید شیخی،کارشناس کشاورزی در گفت‌وگو با هفت صبح اینطور می‌گوید: «ما باید مثل شبکه توزیع برق، یک شبکه آبرسانی داشته باشیم.در چهار سال گذشته خوزستان با حجم عظیم ورودی آب به سدهای کرخه و دز روبه‌رو شد ولی این استان هنوز مشکل کم‌آبی دارد.حتی دو سال پیش اصلا سیل خوزستان را برد. اگر شبکه آبی وجود داشت آب را می‌توانست به حوضچه‌های ذخیره‌ای منتقل کند.الان سپاه و ارتش به خاطر خشکسالی سیستان و بلوچستان به تقلا افتاده‌اند اما برخی از شهرها در این استان با سیلاب روبه‌رو شده‌اند. طغیان رودخانه و راه افتادن روان آب‌ها دلیلی بر فقدان یک الگوی آبرسانی است. با پروژه‌های کم هزینه آبخیزداری هم می‌شود جلوی سیلاب را گرفت و هم سفره‌های آب زیرزمینی را تقویت کرد. با این روش هم سیل هم راه نمی‌افتد و آب هم هدر نمی‌رود و بین شهرها توزیع می‌شود.»
