هفت نکته درباره سکه هفت میلیونی
روزنامه هفت صبح، گروه بازار | قیمت سکه در یکی‌دو روز گذشته به مرز هفت‌میلیون تومان رسیده است؛ روند افزایشی این بازار در اصل از اول اردیبهشت شروع شد اما در چندروز اخیر سرعت بیشتری گرفت. طوری که در پنج‌روز گذشته قیمت سکه تمام حدود ۵۰۰هزار تومان افزایش پیدا کرده و از شش‌میلیون و ۵۰۰هزار به هفت‌میلیون تومان رسیده است.
علت آن می‌تواند گرانی دلار یا افزایش نسبی قیمت طلا باشد اما با وجود اینکه تقاضای چشمگیری در بازار وجود ندارد، نمی‌توان آنچنان به قیمت فعلی سکه اعتماد داشت. با توجه به حجم خبرهایی که این‌روزها از بازار سکه می‌شنویم، احتمالا پاسخ به هفت‌سوال می‌تواند برایمان مفید باشد. سوالات اصلی که خیلی‌ها درباره قیمت سکه می‌پرسند، این است که چرا سکه‌های طرح جدید یا امامی گران‌تر از سکه‌های طرح قدیم یا بهار قیمت‌گذاری می‌شوند؟
چرا ربع سکه اینقدر گران است و به‌جای یک‌چهارم قیمت سکه تمام یعنی یک‌میلیون و ۷۵۰هزار تومان، در حدود دومیلیون و ۱۰۰هزار تومان قیمت دارد؟ علت اختلاف بین قیمت هر گرم طلا با سکه گرمی چیست؟ اصطلاحاتی مثل سکه بانکی و غیربانکی، سکه پلمب، سکه یک‌روزه و حباب سکه چه معنایی دارند؟ در این گزارش سعی کرده‌ایم به این سوالات پاسخ دهیم.
* یک: چرا سکه طرح قدیم ارزان‌تر است؟
همه‌چیز بر اساس عرضه و تقاضا است. در حال حاضر قیمت سکه تمام طرح قدیم در بازار حدود ۲۰۰هزار تومان ارزان‌تر از سکه طرح جدید در نظر گرفته می‌شود. سکه‌های تمام بهار آزادی تا سال ۱۳۷۰ به عنوان سکه طرح قدیم شناخته می‌شوند. یک روی این سکه‌ها تکرار نام امام علی و روی دیگر آن حرم امام رضا است. از سال ۷۰ ضرب سکه بهار آزادی با طرح جدید آغاز شد که یک روی آن تصویر امام خمینی و روی دیگر حرم امام رضا است. بعضا حتی سکه‌های قبل از ۸۶ را هم به‌عنوان طرح قدیم می‌شناسند. تا آن زمان سال ضرب سکه‌ها روی آنها قابل مشاهده بود اما بعد از ۸۶ همه سکه‌ها با همان سال ضرب ۱۳۸۶ به بازار آمدند.
برای همین سکه‌های قبل از ۸۶ هم به جمع سکه‌های طرح قدیم پیوستند و عموما براساس ارزش طلای به‌کار رفته در آنها قیمت‌گذاری می‌شوند. باید توجه داشته باشید که عیار طلا و وزن سکه‌های طرح قدیم و جدید هیچ تفاوتی ندارد و قیمت آن صرفا براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. تا سال‌های ابتدای دهه ۹۰ قیمت سکه طرح قدیم بیشتر بود و فروشنده‌ها می‌گفتند سکه‌های طرح قدیم جنبه کلکسیونی و تاریخی دارند و برای همین گران‌تر هستند.
در‌حالی‌که چندسالی است ورق برگشته و سکه طرح جدید گران‌تر معامله می‌شود. هر دو سکه عنوان بهار آزادی رویشان نقش بسته اما در بازار وقتی از سکه بهار آزادی صحبت می‌کنند، منظورشان سکه طرح قدیم و وقتی از سکه امامی صحبت می‌کنند، منظورشان طرح جدید است. این روزها سکه امامی تقریبا ۲۰۰هزار تومان گران‌تر از سکه بهار قیمت‌گذاری می‌شود.
* دو: چرا ربع سکه بیشتر از یک‌چهارم سکه تمام قیمت دارد؟
سکه تمام در بازار آزاد حدود هفت‌میلیون تومان است و همزمان قیمت ربع سکه حدود دومیلیون و ۱۰۰هزار تومان در نظر گرفته می‌شود. باید توجه داشته باشید که ربع سکه دقیقا یک‌چهارم سکه تمام وزن دارد و با این حساب باید یک‌میلیون و ۷۵۰هزار تومان قیمت‌گذاری شود اما از آنجایی که تقاضا برای خرید ربع سکه بیشتر است، شاهد اختلاف ۳۵۰هزار تومانی در قیمت آن هستیم. همین موضوع باعث شده همیشه قیمت ربع سکه حباب داشته باشد. این مورد برای نیم‌سکه کمتر اتفاق می‌افتد. خیلی روزها قیمت نیم‌سکه بالاتر از نصف سکه تمام است اما در حال حاضر دلال‌ها نیم‌سکه را سه‌میلیون و ۵۰۰هزار تومان قیمت‌گذاری می‌کنند.
* سه: چرا سکه گرمی گران‌تر از یک گرم طلا است؟
سکه‌ها عیار متفاوتی نسبت به مصنوعات طلای موجود در بازار دارند. درجه خلوص طلایی که برای ضرب سکه‌ها استفاده می‌شود ۹۰۰ در هزار است که تقریبا می‌شود معادل ۲۱٫۴عیار. در حالی که مصنوعات طلا درجه خلوص ۷۵۰ در هزار دارند و آنها را به عنوان طلای ۱۸عیار می‌شناسیم. همین موضوع عامل اصلی اختلاف قیمت سکه گرمی با یک گرم طلای ۱۸عیار است. از طرفی سکه گرمی دقیقا یک‌گرم نیست.
این سکه‌ها نصف ربع سکه یعنی ۱٫۰۱گرم یا به اصطلاح بازاری‌ها یک‌گرم و ۱۰سوت وزن دارند. با توجه به اینکه قیمت هر گرم طلای ۱۸عیار در حال حاضر ۶۶۵هزار تومان است، با تبدیل عیار و محاسبه وزن، ارزش طلای به‌کار رفته در ضرب سکه گرمی حدود ۸۰۶هزار تومان محاسبه می‌شود. با این وجود همچنان شاهد اختلاف ۲۰۰هزار تومانی قیمت سکه گرمی هستیم. قیمت سکه گرمی در لحظه نگارش این متن، یک‌میلیون و ۴۰هزار تومان است. این اختلاف درست مثل ربع سکه، به خاطر تقاضای بالا و همچنین حباب قیمت به وجود آمده است.
* چهار: تفاوت سکه بانکی و غیربانکی چیست؟
احتمالا تا به حال نام سکه غیربانکی به گوشتان خورده باشد. منظور از سکه‌های غیربانکی، سکه‌هایی است که توسط بانک مرکزی ضرب نشده و دست‌ساز است. این سکه‌ها با همان ارزش طلای به‌کار رفته در ساختشان فروخته می‌شوند. برای همین کمی ارزان‌تر از سکه‌های بانکی هستند. از نظر ظاهری تفاوت چندانی با سکه بانکی ندارند و برخی از این سکه‌ها برای هدیه استفاده می‌کنند. هرچند خرید آنها اصلا توصیه نمی‌شود، چراکه معلوم نیست با چه عیاری ضرب شده‌اند. مگر اینکه خودتان کارشناس سکه باشید و بتوانید با سنگ محک عیار طلای به‌کار رفته در ضرب سکه را تشخیص دهید.
* پنج: سکه پلمب‌شده چه مزیتی دارد؟
طلافروشی‌ها و صرافی‌های معروف، بعضا سکه‌ها را گارانتی می‌کنند. آنها سکه‌هایی که از اصالتشان اطمینان دارند را پلمب کرده و در بازار می‌فروشند. البته باید توجه داشته باشید که هر کارگاهی می‌تواند سکه را پلمب کند و پلمب سکه نمی‌تواند الزاما اصالت آن را تایید کند. برای همین نام کارگاهی که سکه را پلمب کرده و آیتم‌های امنیتی مثل هولوگرام، می‌تواند نشان دهد پلمب سکه تا چه حد قابل اعتماد است. قیمت سکه‌های پلمب و غیرپلمب در طلافروشی‌ها تفاوتی ندارد اما ممکن است بعضا در بازار آزاد دلال‌ها سکه‌های پلمب‌شده را با توجه به گارانتی اصالتشان گران‌تر بفروشند.
* شش: سکه یک‌روزه یعنی چه؟
اصطلاح سکه یک‌روزه به گواهی‌های سکه مربوط می‌شود که در بورس قابل معامله هستند. شما می‌توانید سکه‌هایتان را به خزانه بانک‌ها تحویل دهید و در ازای آن گواهی سکه یک‌روزه بگیرید. این گواهی در بورس کالا قابل معامله است و در حال حاضر قیمت آن خیلی بیشتر از سکه موجود در بازار است. مثلا دیروز که سکه تمام در بازار آزاد هفت‌میلیون تومان قیمت داشت، بورس کالا شاهد قیمت هفت‌میلیون و ۴۰۰هزار تومانی برای سکه تمام بهار تحویلی یک‌روزه بانک رفاه بود.
دارنده این گواهی‌ها در صورت ارائه آن به خزانه بانک‌ها بعد از یک‌روز سکه فیزیکی دریافت می‌کند. درحال حاضر علاوه بر بانک رفاه، بانک‌های سامان، صادرات و ملت هم خزانه سکه دارند و بعد از بررسی اصالت، سکه مشتریان را با یک کارمزدی در حد کمتر از ۵۰هزار تومان قبول می‌کنند و در ازای آن گواهی سکه یک‌روزه صادر می‌کنند. حجم معاملات سکه در بورس هر روز متفاوت است. مثلا دیروز حدود ۸۰۰سکه بانک ملت، ۳۱سکه بانک رفاه، ۳۲۲سکه بانک سامان و چهارهزار و ۸۳۷سکه بانک صادرات و در مجموع پنج‌هزار و ۹۹۰سکه در بورس معامله شد که قیمتشان هفت‌میلیون و ۳۹۷هزار تومان بود.
* هفت: حباب سکه چطور محاسبه می‌شود؟
محاسبه ارزش واقعی سکه از دو راه امکان‌پذیر است. راه ساده‌تر، استفاده از قیمت روز طلای ۱۸عیار است. با تبدیل عیار و وزن می‌توان ارزش واقعی سکه را بر اساس قیمت طلای ۱۸عیار محاسبه کرد. برای این کار کافی است قیمت ۶۶۵هزار تومانی طلای ۱۸عیار را در ۹٫۷۵۹۶ ضرب کنید، تا ارزش طلای به‌کار رفته در ضرب سکه تمام به‌دست بیاید. این رقم در حال حاضر شش‌میلیون و ۴۹۰هزار تومان است اما سکه‌های تمام با توجه به هزینه‌های ضرب و مالیات و … عموما پنج‌درصد بالاتر از ارزش طلایشان قیمت‌گذاری می‌شوند.
با اضافه کردن این پنج‌درصد، قیمت سکه شش‌میلیون و ۸۱۵هزار تومان به دست می‌آید. این یعنی قیمت هفت‌میلیون تومانی سکه در حال حاضر حدود ۲۰۰هزار تومان حباب دارد. راه دوم برای محاسبه ارزش سکه، استفاده از دلار و اونس جهانی است. با این روش تغییرات قیمت دلار هم روی محاسبات قیمت سکه تاثیرگذار خواهد بود. در حال حاضر هر اونس طلا هزار و ۷۰۳دلار و هر دلار ۱۶هزار و ۶۰۰تومان قیمت دارد.
اگر این دو عدد را در هم ضرب کنیم، می‌توانیم آن را با ضریب ۰٫۲۳۵۳ به قیمت سکه تبدیل کنیم. با این روش ارزش طلای به‌کار رفته در ضرب سکه شش‌میلیون و ۶۵۱هزار تومان به دست می‌آید و با در نظر گرفتن اختلاف پنج‌درصدی، قیمت واقعی سکه به شش‌میلیون و ۹۸۰هزار تومان می‌رسد. با این روش می‌توان نتیجه گرفت سکه حباب ندارد. توجه داشته باشید که تغییرات قیمت دلار ابتدا روی سکه و سپس روی طلا تاثیر می‌گذارد. برای همین بعضا افزایش قیمت سکه را با افزایش قیمت دلار توجیه می‌کنند.
