نظام تک حزبی استارتاپی
روزنامه هفت صبح، کوروش طبری | هفتادمین سالگرد حزب کمونیست چین همین سهشنبه گذشته بود. حزبی که هیچ کس نمیتواند آسان تفسیرش کند؛ از یک سو عقاید سوسیالیستیشان و از سویی دیگر کنار آمدنشان با نظامهای سرمایهداری و پاگذاشتن در جاپاهای سرمایهداری.
هر چند که سرمایهداری به سبک چینی افسانه باشد ولی آنها توانستهاند با نظام تک حزبی کارشان را پیش ببرند؛ هر چند در نقاطی مثل هنگکنگ به مشکل خورده باشند. به ایران میآییم به سراغ غولهای استارتاپی میرویم. مدل وطنی نظام تکحزبی البته فارغ از ایدئولوژی سیاسی را میتوان همینجا سراغ گرفت. راه و رسمش هم مشخص است؛ کسب درآمد بیشتر با محدود کردن رقبا و سهم بازار بیشتر.
در ایران، حوزه خدمات اما بیصاحب است. شما بیا و قیمتشکنی (دامپینگ) کن، کالا نیست که کسی بیاید سراغت. شما گرانفروشی کن، باز هم کسی کاری به کارت ندارد. شما اصلا به یک سری مشتری خدمات نده یا بگو اگر فقط مشتری خودم باشی به تو خدمات میدهم؛ چنین دغدغهای دستکم در مرزهای کشور خریدار نداشته و ندارد. تا کجا این ماجرا پیش میرود؟ تا جایی که مانند نرخ تاکسیها، سروصدایی بهپا خیزد تا عزیزان با فشار به صنف مربوطه هر سال نرخی را برای خدماتی روتین مصوب کنند؛ حال این که خود این اصناف کارکرد تنظیم بازاری دارند یا انحصارگرایانه بماند.
حالا سروصدایی هم بلند شده که این بار گوشی شنوا برای آن نیست. همهچیز از شیوه اسنپ در اجبار رانندگان تاکسی اینترنتی به استفاده از اپ این مجموعه شروع شد. اسنپ احتمالا توانش را نداشته ولی هیچ عجیب نبود که زمانی حتی کاربران خود را هم مجبور به استفاده صرف از این اپ (و نه اپهای مشابه) میکرد.
سروصداهای رانندگان راه به جایی نبرد. برخی دو گوشی گرفتند و برخی هم رندانه نسخههای قدیمیتر و دستکاری شده این اپ را نصب کردند تا بتوانند هم در اسنپ کار کنند و هم در دیگر خدماتدهندهها. حال چند وقتی است که خبر رسیده استارتاپ اسنپفود هم به این جرگه پیوسته است.
اگر صاحب اغذیهفروشی یا رستورانی برای اینکه در فهرست رستورانها و اغذیهفروشیهای محبوب قرار بگیری و توصیه بشوی چارهای برای صاحب رستوران نمیماند به قطع همکاری با دیگر خدماتدهندههای فروش اینترنتی غذا. برای نسل جوان، اسنپ و اسنپفود (که البته قبلا زودفود نام داشت) که زمانی مظهر و پرچمدار کسبوکارهای نوین بود، هضم این موضوع که همانشیوههای گذشته این بار در بستر آنلاین رخ میدهد آسان نیست.
باید خدا را شکر کنیم که اسنپ بر ما حاکمیت نمیکند وگرنه مدل نگاه هالیوودی به کشورهای کمونیستی، احتمالا همه ما باید یک چیز میخوردیم و یک چیز میپوشیدیم. بالاخره حق دارند؛ چرا که در ازای انحصار، این خدمات ارزشمند را برایمان به ارمغان میآورند. نه اینکه فقط اسنپ این کاره باشد، نه! چه بسیار شرکتهای مسافرتی را میتوان سراغ گرفت که با قیمتشکنی رقبایشان را از مسیر اصلی و محبوبشان خارج کردند.
به همین آسانی، شما اگر خدماتدهنده هستی میتوانی در ایران، هر کاری که خواستی بکنی چرا که قانون تسهیل رقابت و منع انحصار ایران آن طور که باید کار نمیکند. ما موافق اقتصاد آزادیم. اما واقعا اقتصاد آزاد. نه آزاد فقط برای بعضیها. حال اما میتوان امیدوار بود به دستورالعمل فعالیت تاکسیهای اینترنتی با تمام حواشیاش که در تبصره ۴ ماده ۲ آن آمده است: «دسترسی و رصد تلفن همراه کاربران (مسافران و رانندگان) با هدف ممانعت از استفاده همزمان کاربران از سایر نرمافزارها ممنوع است.»