ماجرای قبض برق جنجالی علی کریمی؛ قسمت دوم
علی رستگار| ماجرای قبض نجومی برق خانه علی کریمی کاپیتان سابق تیم‌ملی هنوز جنجالی و پر حرف و حدیث دنبال می‌شود. دو روز پیش او پیامک هشدار قطع برق را در اینستاگرامش استوری کرده بود و مشخص شد قبض برق او برای یک ماه بیش از ۴٫۶ میلیون تومان آمده. بعضی حتی محاسبه کردند که هزینه واقعی برق مصرفی او به مراتب بالاتر از این عدد است و این سلبریتی ورزشی عملا از یارانه هنگفتی در حال استفاده است. علی کریمی در واکنش به این انتقادات در یک پُست اینستاگرامی نوشت: «عذرخواهی می‌کنم اگر پول برق من بالاست. نمی‌دونستم که دزدی‌ها و اختلاس‌های کشور از پول آب و برق من کمتره. اگر می‌دونستم حتما مبلغ فیش رو هم منتشر نمی‌کردم. صادقانه مطلبی رو با شما دوستان به اشتراک گذاشتم.» خلاصه این ماجرا یکبار دیگر بحث ویلای مجلل علی کریمی را هم سر زبان‌ها انداخت. ویلای لوکسی که در منطقه لواسان ساخته شده و ظاهرا قبض برق پردردسر هم مربوط به همین ملک است. اولین بار در سال ۱۳۹۳ بود که ماجرای ساخت این ویلا توسط اسطوره فوتبال ایران به رسانه‌ها درز پیدا کرد. آن زمان گفته شد که ۱۵میلیارد تومان برای ساخت این بنا صرف شده. شایعه شد که در آن از دستگیره‌ها و شیرآلات آب طلا استفاده شده و استخر بزرگ و سونا و آکواریوم بزرگ ماهی‌های تزئینی هم بخشی از امکانات این سکونتگاه اشرافی است. کریمی در واکنش به این حواشی گفته بود: «من برای ساخت این ویلا از رانت و اختلاس و وام و زمین مجانی استفاده نکردم. با پول خودم این ویلا را ساختم.» در سال‌های بعد هم هر از گاهی بحث این ویلای جادوگر فوتبال ایران در فضای مجازی مطرح می‌شد تا سال ۱۳۹۸ که شایعه شد علی کریمی قصد فروش آن را دارد که ظاهرا به نتیجه نرسیده. در این دو روز اخیر هم مجددا بحث درباره این ویلای مشهور لواسان بالا گرفته و واکنش‌های زیادی به همراه داشته که در ادامه بعضی از آن‌ها را مرور می‌کنیم.
گزارش انتقادی خبرگزاری فارس و پاسخ کریمی
خبرگزاری فارس دیروز در گزارشی با اشاره به شرایط کمبود برق در کشور نوشته بود که مصرف برق ماهانه یک سلبریتی ورزشی (علی کریمی) معادل مصرف برق روزانه ۱۵۰ تخت بیمارستانی است. در ادامه هم توضیح داده بود که ۸ میلیون ۲۳۰ هزار نفر در کشور حداقل ۲ برابر سرانه مصرف بهینه از انرژی برق استفاده می‌کنند. در این مورد خاص هم که مصرف ۶۲۸۰ کیلوواتی معادل ۲۱ برابر الگوی مصرف و ۶۳ برابر مشترکان کم‌مصرف است. در ادامه گزارش فارس از نظام تعرفه‌گذاری انرژی در کشور ایراد گرفته شده با تاکید بر اینکه ۵۱ درصد از یارانه انرژی به جیب سه دهک پردرآمد جامعه می‌رود. علی کریمی هم در اینستاگرامش تصویری از این گزارش خبرگزاری فارس را استوری کرده و نوشته: «شما اگر دلسوز مردم هستید از آقازاده‌های رفیقاتون بنویسید که از چه رانت‌هایی استفاده می‌کنند. من که در عمرم از رانتی استفاده نکردم. کسی مدرکی داره نشون بده من از رانتی استفاده کردم.» چند ساعت بعد هم مجددا با انتشار تصویری از گزارش خبرگزاری فارس نوشت: «ببینم شما که سنگ مردم رو به سینه می‌زنید؛ از مرز ارمنستان چه خبر؟» از اصولگرایان منتقد علی کریمی باید به توئیت علی‌اکبر رائفی‌پور اشاره کنیم
که در توئیت طعنه‌آمیزی نوشته: «کورش کبیر: در مصرف برق صرفه جویی کنید.»
واکنش سخنگوی صنعت برق کشور
مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق کشور در واکنش به حواشی به وجود آمده در مورد قبض برق علی کریمی توضیح داده: «منزل آقای کریمی بسیار بزرگ بوده و عمارت، تلقی می‌شود؛ برق ۱۰۰ آمپر سه فاز خانگی است، متوسط مصرف ماهیانه در کل دوره‌ها بیش از ۷۰۰۰ کیلووات ساعت بوده است و ارزش این عمارت‌ها هم در واقع به متری ۲۵۰ میلیون تومان به بالا می‌رسد. در قبض مرتبط با آخرین دوره مصرف برق این مشترک، شاهد مصرف برق ۶۲۸۰ کیلوواتی هستیم؛ این درحالی است که حد مصرف بهینه در شهر تهران برابر ۳۰۰ کیلووات است و وی ۲۱ برابر یک خانوار، برق مصرف می‌کند؛ هزینه تمام شده تولیدوتوزیع هر کیلووات ساعت برق ۹ هزار تومان است؛ مبلغ قبض برق این سلبریتی با مصرف نجومی مبلغ ۳.۸ میلیون تومان شده، اما هزینه واقعی برق مصرفی وی معادل ۵۶ میلیون تومان برآورد می‌شود؛ متاسفانه ۱۵ درصد از مشترکان برق در کشور مشابه ایشان به صورت نجومی از برق استفاده کرده و حاضر به پرداخت قیمت واقعی این انرژی نیستند.»
یادداشت محمد فاضلی
محمد فاضلی جامعه شناس مشهور و استاد دانشگاه شهید بهشتی در یادداشتی با عنوان «قبض برق و خدمت بزرگ علی کریمی» که در تلگرام منتشر کرده از زاویه متفاوتی به ماجرا نگاه کرده که در ادامه بخش‌هایی از آن را می‌خوانید:
علی کریمی وقتی فوتبال بازی می‌کرد، بازیکن محبوب میلیون‌ها ایرانی و از جمله من بود. همین علی کریمی خوش‌خاطره، دیروز خدمتی به اقتصاد ایران کرده و قبض برق منزلش را منتشر کرده است. او فرصتی فراهم کرده تا چند واقعیت خیلی گل درشت به چشم بیاید.
علی آقای کریمی در منزل‌شان در فاصله ۴ خرداد تا ۵ تیر ۱۴۰۰ (یک ماه) برابر ۶۲۸۰ کیلووات‌ساعت برق مصرف کرده‌اند و باید ۴۶۳۰۱۷۵ (چهار میلیون و ششصد و سی هزار و صد و هفتاد و پنج) تومان هزینه برق می‌پرداخته‌اند، و البته اخطار قطع به دلیل دیرکرد در پرداخت هم دریافت کرده‌اند.
اگر سال‌ها درباره خسارات شیوه قیمت‌گذاری انرژی در ایران داد و فریاد می‌کردیم به اندازه همین قبض برق علی آقای کریمی نمی‌توانستیم واقعیات را بیان کنیم. خواهش می‌کنم به محاسبات زیر دقت کنید.
برای تولید سه کیلووات‌ساعت برق یک متر مکعب گاز مصرف می‌شود، پس برای تولید ۶۲۸۰ کیلووات‌ساعت برق مصرفی منزل آقای کریمی ۲۰۹۳ مترمکعب گاز مصرف شده است.
قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه و عراق حدود ۲۴ سنت دلار به ازای هر مترمکعب است، پس ۵۰۲۳۲ سنت دلار معادل ۵۰۲ دلار پول گازی است که برای تأمین برق منزل آقای کریمی صرف شده است.
قیمت دلار در بازار امروز تهران ۲۴۹۰۰ تومان است، پس هزینه گاز مصرفی برای تأمین برق منزل آقای کریمی ۱۲۵۰۷۷۶۸ (دوازده میلیون و پانصد و هفت هزار و هفتصد و شصت و هشت) تومان شده است.
وزارت نیرو هر کیلووات‌ساعت برق را از نیروگاه‌ها - به غیر از هزینه سوخت - به قیمت ۳۳۶ تومان می‌خرد. بنابراین هزینه تولید (تبدیل گاز به برق در نیروگاه) هم برای ۶۲۸۰ کیلووات‌ساعت برق مصرفی منزل آقای کریمی ۲۱۱۰۰۸۰ (دو میلیون و صد و ده هزار و هشتاد) تومان شده است.
مجموع هزینه برق منزل آقای کریمی برای اقتصاد ملی ایران ۱۴۶۱۷۸۴۸ (چهارده میلیون و ششصد و هفده هزار و هشتصد و چهل و هشت) تومان شده است.
شرکت توزیع برق با همه ملاحظات مربوط به تعرفه برق پرمصرف‌ها، از آقای کریمی خواسته ۴۶۳۰۱۷۵ تومان از مبلغ ۱۴۶۱۷۸۴۸ تومان را بپردازند. آقای کریمی به این ترتیب مبلغ ۹۹۸۷۶۷۳ تومان بابت برق مصرفی یک ماه منزل‌شان از اقتصاد ملی ایران یارانه دریافت می‌کنند.
خوب دقت کنید که مبلغ یارانه برق منزل آقای کریمی برابر با یارانه ماهیانه ۴۵۳۰۰ تومانی ۲۲۰ نفر است.
هیچ سخنرانی، برنامه تلویزیونی یا پژوهش علمی نمی‌تواند به این دقت و صراحت و شفافیت عمق ناعادلانه بودن نظام قیمت‌گذاری انرژی در ایران را نشان دهد.
نظام موجود قیمت‌گذاری دستوری دولت بر انرژی، چیزی جز انتقال منابع ملی به برخوردارترین اقشار جامعه نیست. این نظام اقتصادی از اساس غیرعادلانه است. کدام کتاب عدالت حکم می‌کند یارانه ماهیانه ۲۲۰ نفر، به برق مصرفی یک نفر از ثروتمندترین اقشار جامعه منتقل شود؟
نتیجه گیری اجتماعی
علی آقای کریمی مقصر این بی‌عدالتی نیست، او مثل هر شهروند دیگری طبق قوانین و رویه‌های موجود زندگی می‌کند. او زمانی با قواعد فیفا فوتبال بازی می‌کرد و حالا با قواعد این کشور برق مصرف می‌کند. ساختار دستوری قیمت‌گذاری انرژی است که از او می‌خواهد این مقدار بپردازد و ماهی قریب به ۱۰ میلیون تومان یارانه برق بگیرد.
این ماجرا نباید به ابزاری برای حمله به سلبریتی‌هایی چون علی کریمی تبدیل شود. آن‌ها مثل همه شهروندان خودشان را با قواعد تطبیق می‌دهند. نقد قبض برق علی کریمی، نقد ساختار اقتصادی دستوری، با مداخله حداکثری بی‌کیفیت دولت در اقتصاد و پوپولیسم پنهان در پس این وضعیت به نام عدالت است.
دو نکته مهم:
سهم علی کریمی از رانت برق، با محاسبات فوق حداکثر سالی ۱۲۰ میلیون تومان یارانه برق است. این رقم در میان رقم واقعی رانت‌هایی که ناعادلانه در اقتصاد انرژی ایران توزیع می‌شوند هیچ نیست. رقم واقعی به ده‌ها و صدها هزار میلیارد تومان در اشکال مختلف از جمله شامل هدر رفت، می‌رسد.
اقتصاد و سیاست عمومی سال‌هاست راه‌های اجتناب از این بی‌عدالتی و هم‌زمان رسیدگی به اقشار محروم با نظام‌های رفاهی هوشمند و هدفمند را یافته است.
