ماکرون و مرکل چطور به‌توافق هسته‌ای نگاه می‌کنند؟
روزنامه هفت صبح، مهسا مژدهی | بعد از اینکه کشورهای اروپایی سازوکار حل اختلاف در برجام را فعال کردند، بحث و جدل بر سر اینکه از این پس چه خواهد شد میان آنها بالا گرفته است. اولین نفر بوریس جانسون بود که از توافق ترامپ به جای توافق هسته‌ای حرف زد. این پیشنهاد او البته از سوی ایران رد شد و نخست‌وزیر بریتانیا هم هیچوقت نگفت توافقی که هنوز تدوین نشده و احتمالا خود ترامپ هم چیزی از آن نمی‌داند، چه توافقی خواهد بود.
به تازگی برایان هوک در مورد بندهای توافقی که ترامپ به آن اصرار دارد اندکی روشنگری کرد. در همین حال فرانسه و آلمان هم نظرات متناقضی را در مورد آینده توافق هسته‌ای دارند. به نظر می‌آید این کشورها پیش از اینکه بخواهند سازوکار حل اختلاف در برجام را فعال کنند، در مورد عواقب آن با یکدیگر توافق نکرده بودند.
*** توافق ترامپ چیست؟
برایان هوک، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران در مصاحبه با شرق‌الاوسط چهار محور توافق جدیدی را که دولت ترامپ و بریتانیا به عنوان جایگزین برجام پیشنهاد داده‌اند مشخص کرد: عدم غنی‌سازی اورانیوم در ایران، پایان آزمایش موشک‌های بالستیک، توقف حمایت مالی و تسلیحاتی از گروه‌های منطقه‌ای، پایان سیاست گروگانگیری. هوک در ادامه مصاحبه خود با شرق‌الاوسط درباره «توافق ترامپ» و ضرورت توقف غنی‌سازی اورانیوم در ایران گفت:
«این چیزی است که سازمان ملل پیش از توافق هسته‌ای به آن وابسته بود. این یکی دیگر از معایب توافق است که به قطعنامه سازمان ملل در ممانعت از غنی‌سازی توسط ایران پایان داد. بیش از نیمی از کشورهایی که برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز دارند، دارای [منابع اورانیوم] نیستند. برای نمونه امارات عربی متحده. این بهترین مبنا برای اتکا به ایران است.»
هوک با تاکید بر لزوم گنجانده شدن برنامه موشکی ایران در یک توافق جدید با آمریکا ادامه داد:«علاوه بر عدم غنی‌سازی، توافق جدید باید شامل ممانعت از انجام آزمایش موشک‌های بالستیک باشد که قبل از امضای توافق هسته‌ای، به‌صورت بین‌المللی ممنوع شده بود. ایران همچنین باید متعهد شود حمایت مالی و ارائه موشک و تسلیحات به تروریست‌های منطقه‌ای را پایان دهد. علاوه بر آن، این رژیم باید سیاست گروگانگیری را که چهل سال است اتخاذ کرده، کنار بگذارد.»
ایران بارها گفته است که خارج از توافق هسته‌ای حاضر به ایجاد توافقی تازه با محوریت‌های دیگر نیست. همچنین مقامات کشورمان بارها اعلام کرده‌اند که ترامپ برای ایجاد یک توافق جدید قابل اعتماد نیست. در ایران خواسته‌های ترامپ که از زبان برایان هوک بیان شده، زیاده‌خواهی دانسته می‌شود.
توافق هسته‌ای تا پیش از خروج آمریکا از آن، کارآمد بود و بعد از آن به دلیل مشکلاتی که دولت آمریکا برای دیگر کشورها و سازمان‌های خصوصی و بانک‌ها و… برای ارتباط با ایران پیش آورد تا اندازه‌ای کارایی خود را از دست داد. حالا ایران می‌گوید چطور می‌شود به کشوری که یک‌بار یک توافق را که امضایش کرده زیر پا می‌گذارد اعتماد کرد؟
*** همراهی جانسون و ماکرون و تک روی مرکل
روز بیست‌وچهارم دی ماه بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا گفته که طرح دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا درباره برنامه اتمی ایران می‌تواند جایگزین توافق هسته‌ای برجام شود. او خواستار کاهش تنش‌ها بین ایران و ایالات متحده شده و تاکید کرده بریتانیا خواهان درگیری در منطقه نیست. این اتفاق در حالی افتاد که سه کشور اروپایی همزمان با فعال کردن سازوکار حل اختلاف برجام به پایبندی خود به توافق هسته‌ای اذعان داشتند.
در مقابل و در تهران رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه ایران هردو توافق موسوم به «توافق ترامپ» را رد کردند. روحانی بدون نام بردن از بوریس جانسون گفت: «این آقای نخست‌وزیر در لندن، نمی‌دانم چه جوری فکر می‌کند که می‌گوید برجام را کنار بگذاریم و طرح ترامپی را اجرا کنیم، ترامپ جز نقض عهد و زیر پا گذاشتن قانون و مقررات بین‌المللی چه کاری کرده است؟»
یک هفته بعد از اظهارنظر جانسون و پاسخ ایران،امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با تکرار ادعای تلاش ایران برای دست یافتن به سلاح اتمی، خواستار گسترش توافق [هسته‌ای] و شامل شدن برنامه موشکی بالستیک ایران شد. این در حالی است که تا چند ماه قبل از این اتفاقات مکرون تلاش می‌کرد تا آمریکا و ایران را برای گفت‌وگو بر سر توافق هسته‌ای و کنار گذاشتن اختلافات بر سر میز مذاکره بنشاند. اما به نظر می‌رسد عدم موفقیت او، فرانسه را به سوی ترامپ بیش از گذشته سوق داده است.
اما در آلمان وضعیت متفاوت است. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان روز پنجشنبه طی سخنرانی خود در اجلاس داووس مدعی شد که طرف‌های اروپایی برجام همچنان برای حفظ این توافق تلاش می‌کنند. آنگلا مرکل در این اجلاس گفت:«تنش‌هایی که در همین ابتدای امسال بین آمریکا و ایران اتفاق افتاد، همه ما را از خواب بیدار کرد. ما برای حفظ برجام تلاش می‌کنیم، حتی اگر یک توافق ناقص باشد.»
