قیمتهای نجومی برای مجوز داروخانهها
روزنامه هفت صبح | حدود دو سال پیش هیات مقرراتزدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسبوکار تصویب کرد که وزارت بهداشت باید ظرف دو ماه آئیننامه و ضوابط تاسیس و اداره داروخانهها را تغییر دهد و در محدودیتهای جغرافیایی و جمعیتی و سقف تعداد را از آن حذف کند یعنی دیگر متقاضی تاسیس داروخانه مجبور نباشد محلی را برای داروخانهاش پیدا کند که فاصله قابل توجهی با داروخانههای دیگر داشته باشد یا به تعداد جمعیت ساکن در شهر و منطقهای که میخواهد در آن داروخانه راه بیندازد فکر کند.
این قانون نزدیک به دو سال و چهار ماه معطل ماند و حتی کار به رای دیوان عدالت اداری هم کشید تا چند روز پیش که خبر رسید وزارت بهداشت در آئیننامه جدیدش انحصارها را برطرف کرده است؛ موضوعی که باعث شد دانشجویان داروسازی و داروسازهای مقیم توئیتر و اینستاگرام خوشحال شوند و این خوشحالی را در قالب پستهای مختلف نشان دهند.
*** اختلاف بر سر چه چیزی بود؟
قبل از اینکه هرم جمعیتی و بالا رفتن ظرفیتهای تحصیلی طوری بشود که تعداد داروسازها بالا برود مشکل خاصی در میان نبود.خیلی از داروسازها به محض فارغالتحصیلی اگر مایل به فعالیت به عنوان داروخانهدار بودند بعد از مدتی کار در یک داروخانه معتبر و جمع کردن پول لازم میتوانستند داروخانه خودشان را راه بیندازند. در این دوره داروسازها باید جایی را پیدا میکردند که فاصله معینی با داروخانههای دیگر داشته باشد.
ضمن اینکه بر اساس قوانین وزارت بهداشت هر شهر و منطقهای باتوجه به جمعیتی که داشت تنها میتوانست تعداد مشخصی داروخانه داشته باشد.یک محدودیت دیگر هم وجود داشت، اینکه هر سال یک تعداد مشخصی مجوز تاسیس داروخانه صادر میشد.حتما توانستهاید حدس بزنید که با توجه به این محدودیتها تاسیس داروخانه جدید در شهرهایی مثل تهران چقدر برای یک داروساز جوان دور از دسترس بوده است.
محسن حمیدی که هفت سال است در شهرک اندیشه داروخانه دارد میگوید به خاطر همین محدودیتها با وجود اینکه ساکن تهران بوده به شهرک اندیشه رفته است. او یکی از کسانی است که در توئیتر ابراز خوشحالی کرده و این اتفاق را یک انگیزه خوب برای دانشجوهای داروسازی دانسته است. او میگوید: «امیدوارم که این قانون درست اجرا شود.البته خیلی خوشبین نیستم چون انجمن داروخانهدارها نفوذ خیلی زیادی در زمینه دادن مجوزهای قانونی دارد و بعید میدانم که بهراحتی قبول کند که چنین چیزی اجرا شود.در خود انجمن هم داروخانهدارهای قدیمی همه کاره هستند که در تمام این سالها در برابر این رفع انحصار مقاومت کردهاند.
بنابراین من فکر میکنم که چند سالی هم طول میکشد که اوضاع درست شود. احتمالا یکی دوسالی به شکایت و شکایتکشی داروسازها از وزارت بهداشت و بقیه نهادها میگذرد تا اینکه این موضوع جا بیفتد و قانونی که سابقه آن به دهه ۶۰ بر میگردد تغییر کند. ضمن اینکه در حال حاضر تا جایی که من میدانم فقط در تهران نزدیک به ۱۰۰۰ داروساز بیشتر از ۱۵سال است که در نوبت دریافت مجوز هستند. احتمالا اول باید آنها تعیینتکلیف بشوند.»
*** مخالفان چه میگویند؟
ما که موفق نشدیم با انجمن داروخانهدارها در این مورد صحبت کنیم اما داروسازهایی که در انتظار مجوز هستند و تلاش زیادی برای رفع انحصار کردهاند میگویند که اصلیترین دلیل مخالفت داروخانهدارهای قدیمی با این کار صنفی بوده است اما گویا دلایل دیگری هم مطرح میشود.حمیدی میگوید:
«وزارت بهداشت دلایل مختلفی ارائه میکند، یکی از آنها تلاش برای توزیع عادلانه داروخانههاست و میگویند که با این اعمال محدودیتها جلوی تجمع داروخانهها در نقاط و شهرهای شلوغ گرفته میشود و به این ترتیب داروسازها به سمت راهاندازی داروخانه در مناطقی میروند که دسترسی کمتری به داروخانه وجود دارد اما ما میبینیم که سالهاست این روش جواب نداده است. نتیجه چه شده؟ اینکه مجوز پولی بشود و یک داروساز اگر بخواهد در تهران داروخانه تاسیس کند باید نزدیک دو میلیارد برای مجوز خرج کند چه به شکل رشوه چه به شکلهای دیگر.
ضمن اینکه اگر دادن مجوز راحت بشود خود بازار خودش را بالانس میکند. اگر واقعا یک جایی ۱۰تا داروخانه باشد و مشتریها کم باشند خود به خود افراد توزیع میشوند. مخالفان انحصار میگویند که سرانه داروخانه در ایران یک به۱۴ است در حالی که این عدد در کشورهای توسعهیافته یک به ۸۰ داروخانه است و محدودیتهای جمعیتی برای مجوز خیلی قدیمی هستند و این فاصله را بیشتر میکنند اما آنهایی که موافق انحصار هستند میگویند که رفع محدودیتها باعث نمیشود که دسترسی محرومها بیشتر شود بلکه توزیع ناعادلانه خواهد بود.حرف ما این است که داروخانه هم مثل هر فروشگاه دیگری بسته به تقاضا شکل میگیرد. اگر تقاضا در فلان شهر و روستا کم است وزارت بهداشت باید سیاستهای تشویقی در نظر بگیرد.
*** یک برگه به قیمت ۴۰ میلیارد
با وجود اینکه قانون تغییر کرده هنوز هم رد آگهیهای فروش مجوز در فضای مجازی به چشم میخورند.کافی است کمی در فضای مجازی کلیدواژه پروانه داروخانه را جستوجو کنید تا به کانالها و صفحاتی بر بخورید که مجوز داروخانهها را با قیمتهایی نجومی خرید و فروش میکنند. این مجوزها بسته به محل و میزان درآمد داروخانه از چندصد میلیون تا چند میلیارد تومان خرید و فروش میشوند. قیمت مجوزها بر اساس مکان و فروش روزانه قیمت متفاوت است و تا ۴۰ میلیارد تومان هم معامله میشود.
حمیدی اعتقاد دارد که این قانون نمیتواند به این زودیها بساط خرید و فروش مجوز را جمع کند اما احتمالا قیمتها را به شدت بشکند.
یک موضوع دیگر هم وجود دارد که نشان میدهد صرف برداشته شدن این محدودیتها به معنی اینکه کار واقعا ساده شده نیست و این احتمال وجود دارد که از طریق قرار دادن امتیازهایی در زمینه اعتبارسنجی داروخانهها ضرر داروخانههای قدیمی و موافقان انحصار جبران شود اما همه اینها حدس و گمان است و هنوز چند روز هم از اجرای قانون جدید نمیگذرد.