قوانین مهم زندگی ما را چه کسانی نوشتند؟
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | مروری بر طراحان اصلی‌ترین طرح‌های قانونی در مجلس شورای اسلامی در همه ادوار. قوانین در برخی از کشورها مثل ایالات متحده به نام طراحان آن نامگذاری می‌شود ولی در ایران به دلایل مختلف که مهم‌ترین آن عدم فهم اهمیت آرشیو سیاسی است؛ حتی نام طراحان قوانین مهم نیز به سختی یافت می‌شود. به بهانه پیشنهاد طرح مهم ممنوعیت پخش اعترافات از صداوسیما توسط محمود صادقی، از لابه‌لای صفحات اینترنتی و البته اسناد مجلس و شورای نگهبان تلاش کردیم که مهم‌ترین طراحان قوانین در ایران را بشناسیم هرچند که به همان دلایلی که گفتیم، در برخی از قوانین به این نکته اکتفا کردیم که نام اولین یا دومین فرد امضاکننده طرح را نقل کنیم چرا که به صورت سنتی این افراد، همان طراحان قوانین هستند. البته یادتان هم باشد که بسیاری از قوانین مهم در ایران اساسا «طرح» نیستند و توسط دولت و به صورت «لایحه» به مجلس ارائه می‌شود.
* یک: یکی از مهم‌ترین طرح‌های اقتصادی تصویب شده در مجلس که به تولید محصولات کشاورزی کمک کرده، طرحی با عنوان «طرح خرید تضمینی محصولات کشاورزی» است که نخستین بار در اردیبهشت ۱۳۶۸ مطرح شده است. بر مبنای این طرح، دولت باید محصولات کشاورزان را با قیمتی که در قانون بودجه تصویب می‌شود خریداری کند. نام محمد سلامتی، عضو وقت سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به عنوان نخستین امضای این طرح ثبت شده است و البته در میان طراحان شخصیت‌های دیگری هم وجود دارند که بعدها به سمت‌های عالی‌تری مثل وزارت و معاونت رئیس‌جمهور هم رسیدند. اشخاصی مثل اسحاق جهانگیری یا علی عبدالعلی‌زاده.
* دو: یکی دیگر از قانون‌هایی که اخیرا به کثرت در دادگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد قانون مجازات اخلال‌گران در نظام اقتصادی کشور است که در ۲۰ فروردین ۱۳۶۹ به مجلس تقدیم شده است. در حال حاضر و با توجه به عدم وجود آرشیو درست از اقدامات نمایندگان، نمی‌توان متوجه شد که تصویب این قانون را باید به کدام نماینده نسبت داد اما نام رسول منتجب‌نیا به عنوان صاحب نخستین امضا در این طرح دیده می‌شود. نماینده‌ای که در آن زمان به قولی از جناح چپ سیاست ایران بوده است.
* سه: یکی از طرح‌های اعصاب خردکن مجلس، طرح ممنوعیت به کارگیری تجهیزات ماهواره‌ای بوده که در بهمن سال ۱۳۷۳ به تصویب رسیده است و بر مبنای آن تاکنون تجهیزات ماهواره‌ای بسیاری از افراد از پشت بام یا حتی منزل آن‌ها جمع‌آوری شده است. به درستی مشخص نیست که چه کسی در مجلس چهارم پیشنهاد این طرح را داده است ولی نام بیت‌الله جعفری، نماینده ارومیه به عنوان نخستین امضاکننده این طرح دیده می‌شود.
* چهار: یکی از قوانین جالب اما تقریبا کم کاربرد در کشور، قانونی با عنوان قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه است که در ۱۴ آذر سال ۱۳۷۵ تصویب شده است. برمبنای این قانون، نهادهای دولتی از به کارگیری اصطلاحات بیگانه منع می‌شوند و حتی استفاده از اسامی بیگانه برای نام مغازه‌ها نیز محدود می‌شود. سید احمد رسولی‌نژاد، نماینده سه دوره مجلس از دماوند و فیروزکوه، نخستین نامی است که در میان امضاهای پای این طرح دیده می‌شوند.
* پنج: یکی از قوانین پیشرو در کشور در حوزه بهداشتی و مقابله با ناباروری، قانونی برای مشخص کردن نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور است که در سال ۱۳۸۲ و در زمان مجلس ششم به تصویب رسیده است. این قانون مدیون تلاش‌هایی است که دکتر سراج‌الدین وحیدی از پزشکان مشهور کشور در زمینه درمان ناباروری به عنوان عضو کمیسیون بهداشت و درمان آن مجلس صورت دادند.
* شش: مجلس هفتم دست کم دو طرح مهم داشته است. یکی از این طرح‌ها که در حوزه اقتصادی بود، طرح تثبیت قیمت‌ها نام داشت که در اسفند سال ۱۳۸۳ به قانون تبدیل شد و بر مبنای آن قیمت برخی از کالاهایی که دولت عرضه می‌کرد مثل سوخت و … کاملا ثابت باقی ماند. این طرح که کاملا در جهت مخالف هدفمندشدن یارانه‌ها بود به عقیده موافقان و طراحانش باعث می‌شد که جلوی تورم گرفته شود ولی برخی آن را طرحی با اهداف سیاسی و برای مقابله با برنامه اقتصادی دولت خاتمی ارزیابی کردند. به هر حال، این طرح خوب بود یا بد، به پای احمد توکلی نوشته شده که در آن روزها اقتصاددان اصولگرای اصلی مجلس بود.
* هفت: طرح دیگر مجلس هفتم طرحی برای تسهیل ازدواج جوانان بود که زمینه‌ساز وام ازدواج شد. البته اخیرا صداهایی در خصوص عدم اجرای کامل این طرح از سوی برخی از اصولگرایان مطرح شده است. به هر حال نخستین امضای این طرح مربوط به عماد افروغ است که در آن زمان نماینده شاخص فرهنگی اصولگرا در مجلس هفتم بود. تاریخ پیشنهاد این طرح ۹ دی سال ۱۳۸۳ است.
* هشت: فعالان زیست محیطی و نیز افرادی که نگران وضعیت آبی کشور به خصوص در حوزه آب‌های زیرزمینی هستند، معتقدند یکی از مخرب‌ترین قوانین مجلس در این زمینه، قانون تعیین تکلیف چاه‌های آب فاقدپروانه بهره‌برداری بوده که در مجلس هشتم و در سال ۱۳۸۹ به تصویب رسیده است. بر مبنای این طرح بسیاری از چاه‌های غیرمجاز، مجاز شناخته شدند و این امکان را پیدا کردند که البته در حدود قانونی از منابع زیرزمینی برداشت کنند. نام نمایندگان زیادی به عنوان امضاکننده این قانون آمده است ولی نخستین امضای این طرح برای امیر طاهرخانی، نماینده آن دوره مردم تاکستان است.
* ۹: بعد از شهادت یک آمر به معروف به نام علی خلیلی در تهران، ۱۹ نماینده دیگر مجلس نهم تصمیم گرفتند که طرحی برای حمایت از آمران به معروف به مجلس ارائه کنند که این طرح در نهایت فروردین سال ۱۳۹۴ و بعد از کش و قوس زیاد تصویب شد اما دولت زیر بار اجرای آن به دلیل برخی از تداخل وظایف نرفت و در نهایت به حکم هیات حل اختلاف قوای سه گانه، این قانون برای اجرا به تصویب رسید. مجتبی رحماندوست، نماینده اصولگرای آن وقت و برادر مصطفی رحماندوست شاعر معروف طراح اصلی این قانون بوده است.
* ۱۰: یکی از قوانین پیشرو در حوزه حقوقی، قانونی برای تعریف جرم سیاسی بوده است. این قانون نخستین بار در مجلس نهم (سال ۱۳۹۵) پیشنهاد شده است و بر مبنای آن بنا شده که برخی از جرائم مشخص به عنوان جرم سیاسی در دادگاه علنی و با حضور هیات منصفه مورد رسیدگی قرار گیرد. امضای اول این طرح متعلق به ابوالفضل ابوترابی نماینده اصولگرای رادیکال فعلی مجلس است. محمود صادقی، نماینده عضو فراکسیون امید اخیرا از مدتی پیش به دنبال اصلاح این قانون و رفع کردن برخی از ایرادات این قانون است.
* ۱۱: یکی از قوانین مترقی مجلس در دوره نهم، قانون الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر بود که به حذف اعدام برای بسیاری از زندانیان مواد مخدر انجامید. به واقع نمی‌توان از یک فرد به عنوان تنها طراح این قانون یاد کرد اما اگر بخواهیم چنین کاری انجام بدهیم باید از حسن نوروزی، نماینده رباط کریم به عنوان اصلی‌ترین پیگیر این طرح یاد کرد.
* ۱۲: نام محمد دهقان را هم می‌توان به عنوان یکی از افراد پیگیر برای حذف اعدام در مورد مواد مخدر بیان کرد هر چند که این نماینده اصولگرای مجلس نهم و دهم که در حال حاضر عضو حقوقدان شورای نگهبان است بیش از هر چیز با طراحی طرح اعاده اموال نامشروع مسئولان که اخیرا هم مراحل اجرایی شدن آن به پایان رسیده شناخته می‌شود.
