عکسبرداری در کافی‌شاپ مجاز است؟
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | نشسته بودم توی کافه که دوستم گفت از من یک عکس بگیر. کافه شلوغ بود. تلفن همراه را که گرفتم، دیدم اخم یکی دو نفر در گوشه تصویر رفت توی هم. خانمی بود. ظاهرا به همسرش هم گفت و من که نمی‌خواستم دردسری به وجود بیاید بلند شدم و توضیح دادم که در حال عکس گرفتن از دوستم هستم.
موضوع حل شد ولی واقعا این سوال برایم به وجود آمد که آیا آن خانم حق دارد نگران باشد؟ آیا واقعا باید رعایت حال او را بکنم و از دوستم عکس نگیرم یا اینکه بدون توجه به نگرانی او حق عکس گرفتن دارم. در ایران قواعد مربوط به حریم خصوصی هنوز تدوین نشده است ولی به طور کلی می‌توان در این زمینه، با استفاده از استانداردهای بین‌المللی نکاتی را مطرح کرد.
یک اصل مهم این است که اگر وارد اماکن عمومی شدید، خود به خود باید انتظار خود را از حریم خصوصی پایین بیاورید. شما در خیابان همان قدری حریم خصوصی ندارید که مثلا در خانه خود دارید. در مورد کافی‌شاپ هم همینطور است و بالاخره آنجا یک مکان عمومی است و نباید انتظار داشته باشید وقتی چای می‌نوشید، همان قدر حریم خصوصی داشته باشید که در خانه خود دارید.
آیا به این معناست که هر کسی می‌تواند از ما در خیابان و کافه عکس بگیرد؟ خیر. اینطور نیست. در کافه و خیابان می‌توان عکسبرداری کرد ولی نمی‌توان از یک فرد بدون رضایت او عکس گرفت. یعنی چه؟ یعنی من می‌توانم از دوستم عکس بگیرم بدون نگرانی از اینکه همه افرادی که به شکلی در آن عکس افتادند، ممکن است ناراضی باشند چون به هر حال آنجا کافه است و خیلی منطقی است که من قبول کنم که ممکن است در عکس یک فرد بدون اینکه بدانم یا رضایت داشته باشم حضور داشته باشم.
با این حال اگر فردی مثلا به بهانه اینکه در حال گرفتن عکس از دوست خود است، از فرد دیگری عکس بگیرد کاری خلاف حریم خصوصی انجام داده است. نفس گرفتن عکس البته در قانون ما جرم نیست ولی انتشار آن می‌تواند ذیل این ماده قانون مجازات اسلامی، قرار گیرد: «هر کس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵٫۰۰۰٫۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰٫۰۰۰٫۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
روشن است که در اینجا، باید از انتشار آن عکس ضرر یا هتک حیثیتی نیز متوجه شما شده باشد وگرنه، زمینه‌ای برای شکایت وجود ندارد. ذکر این نکته هم ضروری است که در این شرایط فرد نمی‌تواند خود به عنوان ضابط قضایی وارد شود و گالری گوشی کسی که عکس گرفته را وارسی کند و صرفا این کار در اختیار ضابط قضایی است که حکم این کار را از مقام قضایی دارد.
