طلسم پایدار سهام عدالت، دارا یکم و پالایش
روزنامه هفت صبح، گروه بازار | زمانی که آرزوی ۱۳ساله آزادسازی سهام عدالت به واقعیت تبدیل شد،کمتر کسی فکر می‌کرد ارزش سهام عدالت چنین افت و خیزی را تجربه کند.ارزش برگه‌های ۵۳۰هزار تومانی از هشت میلیون تا ۲۰میلیون تومان افزایش پیدا کرد و حالا دوباره به سر جای اولش برگشته است. صندوق‌های ETF دولتی هم با افت‌وخیز شاخص بورس،تغییرات چشمگیری پیدا کرده‌اند.
دارا یکم که روزهای اول با قیمت ۳۳هزار تومانی معامله می‌شد، تا پایان دی‌ماه به قیمت زمان پذیره‌نویسی یعنی ۱۰هزار تومان برگشت و حالا بعد از کمی افت‌وخیز بهمن‌ماه در محدوده ۱۴هزار تومان قرار دارد.صندوق پالایش که تا مدت‌ها آن را دارا دوم صدا می‌کردند،سرنوشت سخت‌تری داشت.از روزی که معاملات آن آغاز شد، هیچ‌موقع به قیمت بالاتر از ۱۱هزار تومان نرسید و حتی برای دوره‌ای سرمایه مشتریانش را نصف کرد.
حتی در روزی که قیمت واحدهای پالایش برای چند ساعت به ۱۰هزار تومان برگشته بود،خیلی‌ها از فرصت فروش واحدها با قیمت سربه‌سر استفاده نکردند.حالا دیگر کمتر کسی چشم‌انتظار دارا سوم هستند.همان صندوقی که قرار بود در پاییز پذیره‌نویسی شود و در ابتدا سهام خودروسازی و فلزات اساسی داشت اما بعدا سبدش به سهام بانکی تغییر کرد.معاون وزیر اقتصاد می‌گوید اکنون نمی‌توان هیچ زمان مشخصی را برای عرضه باقی‌مانده سهام بانکی‌ها در قالب دارا سوم اعلام کرد و باید در انتظار تثبیت معاملات بازار سرمایه بود.
*** تغییرات ارزش سهام عدالت؛ از هشت تا ۲۰میلیون تومان
اولین‌باری که بعد از ۱۳سال چشممان به جمال سبد سهام عدالت روشن شد و متوجه شدیم ارزش برگه‌های نیم و یک میلیون تومانی سهام عدالت چقدر است، ۳۱ اردیبهشت‌ماه بود.آن زمان هر برگه ۵۳۰هزار تومانی سهام عدالت حدود هفت میلیون و ۸۰۰هزار تومان ارزش داشت.این رقم در ۱۳سالی که از تخصیص سهام عدالت می‌گذشت، حدود ۱۵برابر شده بود.
از آنجا که سبد سهام عدالت عمدتا با سهام شرکت‌های بزرگی مثل هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس و فولاد مبارکه اصفهان چیده شده،ارزش این سبد تا حد زیادی مشابه شاخص کل بورس نوسان پیدا می‌کند.از آنجا که آزادسازی سهام عدالت در دوران رونق بورس اتفاق افتاد، ارزش برگه‌ها هم روزبهروز افزایش پیدا کرد.روزهای اول هرکس می‌توانست تا سقف ۳۰درصد از سهام عدالت خود را بفروشد.
کسانی که روزهای اول دست به فروش سهام عدالت زدند در ادامه پشیمان شدند چراکه تا ابتدای مردادماه و بعد از گذشت دو ماه از آزادسازی سهام عدالت،ارزش برگه‌های ۵۳۰هزار تومانی به بیش از ۲۰میلیون تومان رسید.نیمه مردادماه مرحله دوم آزادسازی سهام عدالت اجرایی شد و دارندگان برگه‌ها توانستند ۳۰درصد دیگر و در مجموع ۶۰درصد سهام عدالت خود را از طریق کارگزاری‌های بورس بفروشند.
آن زمان ۶۰درصد سهام عدالت ۲۰میلیون تومانی حدود ۱۲میلیون تومان پول نصیب فروشنده‌ها می‌کرد.ارزش برگه‌های ۵۳۰هزار تومانی سهام عدالت از ابتدا تا ۲۱مردادماه در محدوده ۱۹ تا ۲۰میلیون تومان نوسان داشت. آن دوره قله قیمت سهام عدالت به حساب می‌آمد.درست از زمان شروع ریزش بورس در ۲۱مردادماه، ارزش سهام عدالت هم شروع به کاهش کرد. در کمتر از دو هفته، ارزش برگه‌های ۵۳۰هزار تومانی تا ۱۵میلیون تومان عقبنشینی کرد.
با ادامه نوسانات شاخص بورس تا نیمه مهرماه، سهام عدالت هم در همان محدوده ۱۶میلیون تومانی نوسان داشت. شرایط زمانی سخت‌تر شد که مرحله دوم ریزش بورس به جان بازار افتاد. تا نیمه آبان‌ماه و زمانی که شاخص کل تا یک میلیون و ۱۰۰هزار واحد عقبنشینی کرده بود،ارزش برگه‌های ۵۳۰هزار تومانی سهام عدالت به کمتر از ۱۰میلیون تومان رسید.
در بازه نیمه آبان‌ماه تا نیمه آذرماه، شاخص بورس به مدار صعودی افتاد و توانست به محدوده یک‌و نیم میلیون واحدی برگردد. این موضوع تاثیر زیادی روی سهام عدالت گذاشت.طوری که تا نیمه آذر ارزش برگه‌های ۵۳۰هزار تومانی تا بیش از ۱۲میلیون تومان افزایش پیدا کرد.در این بازه فروش سهام عدالت متوقف شده بود و برای همین کسی نمی‌توانست از فرصت سهام عدالت ۱۲میلیونی استفاده کند.
بعد از آن با شروع مرحله بعدی ریزش شاخص بورس و رسیدن آن به کانال ۱٫۱میلیونی در پایان دی‌ماه،ارزش سهام عدالت هم تا محدوده هشت میلیون تومان کاهش پیدا کرد. روز گذشته و در آخرین به‌روزرسانی سامانه سهام عدالت، ارزش برگه‌های ۵۳۰هزار تومانی به هشت میلیون و ۲۱۶هزار تومان رسید.از زمان شروع آزادسازی تا حالا،ارزش سهام عدالت برای دوره‌ای حدود ۲٫۵برابر شد و حالا تفاوت چندانی نسبت‌به اولین روزهای آزادسازی ندارد.
*** تغییرات ارزش صندوق دارا یکم؛ از ۱۰ تا ۳۳هزار تومان
پذیره‌نویسی صندوق ETF دارا یکم اردیبهشت‌ماه به پایان رسید و معاملات آن از هفتم تیرماه شروع شد.هر کدام از مشتریان این صندوق، آن زمان ۱۰هزار تومان برای خرید هر واحد سرمایه‌گذاری پول پرداخت کردند و در همان روزهای اول شروع معاملات سود بیش از ۱۱۰درصدی به جیب زدند. طوری که در اولین روز معاملات قیمت هر واحد دارا یکم هم ۲۲هزار و ۹۰۰تومان قیمت خورد.
این صندوق متشکل از سهام بانک ملت، صادرات و تجارت و همچنین دو بانک البرز و اتکایی امین است روزهای اول جذابیت زیادی برای سهامداران داشت.بورس در اوج رونق بود و قیمت واحدهای دارا یکم هم هر روز بیشتر می‌شد.تا جایی که بعد از چند روز قیمت هر واحد دارا یکم برای ساعاتی تا محدوده ۳۸هزار تومان رسید! البته کمتر کسی بود که نداند قیمت بالای دارا یکم در روزهای اول حباب داشت چراکه ارزش واقعی آن ۲۶هزار تومان بود.
دارا یکم بعد رسیدن به قله بلافاصله روند نزولی گرفت.برای مدتی این صندوق در محدوده ارزش واقعی‌اش یعنی حدود ۲۵هزار تومان معامله می‌شد، ولی بعد از گذشت یک ماه دارا یکم ارزش خود را به کلی از دست داد.مشتریان این صندوق دولتی بدون توجه به ارزش واقعی دارایی‌شان آن را به فروش می‌گذاشتند. آخرین باری که قیمت واحدها و ارزش واقعی دارا یکم با هم مطابقت داشت، مربوط به تیرماه است.
از آن روز تا حالا قیمت دارا یکم عموما بین ۱۵ تا ۳۰درصد کمتر از ارزش واقعی واحدهای سرمایه‌گذاری بوده.بعد از شروع نیمه دوم سال، زمانی که شاخص بورس در تلاش بود تا جلوی ریزش را بگیرد و به روند صعودی برگردد،دارا یکم هم توانست از محدوده ۲۰هزار تومان تا نزدیک ۲۵هزار تومان افزایش قیمت پیدا کرد. طوری که قیمت هفته اول مهرماه بالاترین قیمتی بود که دارا یکم در نیمه دوم سال داشت.
واحدهای این صندوق برای مدت طولانی در محدوده ۱۸ تا ۲۰هزار تومان اسیر شده بود.نه توان بالا رفتن داشت و نه نای پایین آمدن. این روند تا نیمه آبان‌ماه یعنی زمانی که شاخص کل بورس تا محدوده یک میلیون و ۲۰۰هزار واحد پایین آمده بود، ادامه پیدا کرد. از نیمه آبان تا نیمه آذر زمانی که بورس روی خوش به سهامداران نشان داده بود ارزش واحدهای دارا یکم توانست به رقمی بالاتر از ۲۰هزار تومان برسد.تا اینکه مرحله بعدی ریزش بورس از شاخص ۱٫۵میلیون تا ۱٫۱میلیون واحد شروع شد.
این دوره سخت‌ترین روزها برای مشتریان صندوق دارا یکم بود. طوری که ارزش هر واحد صندوق دارا یکم به قیمت روز پذیره‌نویسی یعنی ۱۰هزار تومان برگشت.در این دوره بود که سود سرمایه‌گذاری در صندوق ETF دارا یکم برای اولین‌بار به صفر رسید.
دارا یکم مدت زیادی در محدوده ۱۰هزار تومان دوام نیاورد.در دو هفته گذشته از اول بهمن‌ماه، دارا یکم جان دوباره گرفت و بازدهی چشمگیری از خود به جا گذشت. طوری که در همین مدت کوتاه توانست تا ۱۶هزار و ۴۰۰تومان افزایش قیمت پیدا کند.هرچند این قیمت هم برای دارا یکم موقتی بود و در دو سه روز گذشته که بورس نزولی شده، دارا یکم هم تا محدوده ۱۳هزار و ۹۰۰تومان عقبنشینی کرده است.
*** تغییرات ارزش صندوق پالایش؛ از پنج تا ۱۳هزار تومان
صندوق سرمایه‌گذاری پالایشی یکم که تا مدت‌ها قبل از قطعی شدن عرضه آن به نام دارا دوم شناخته می‌شد،در سایه بازدهی دو تا سه برابری دارا یکم به بورس آمد.خیلی‌ها فکر می‌کردند همانطور که دارا یکم در روزهای اول معاملات توانسته بود سود قابل توجهی نصیب سرمایه‌گذاران کند،احتمالا سرمایه‌گذاری در صندوق پالایش و پذیره‌نویسی واحدهای آن هم بتواند چنین سودی داشته باشد.
صندوق پالایشی یکم متشکل از سهام چهار پالایشگاه بزرگ بورسی یعنی شپنا، شتران، شبندر و شبریز است که نمادهای شرکت‌های پالایش نفت اصفهان، تهران، بندرعباس و تبریز هستند.در پذیره‌نویسی این صندوق هرکس می‌توانست تا سقف پنج میلیون تومان یعنی ۵۰۰واحد سفارش خرید ثبت کند.البته آنهایی که در اردیبهشت دو میلیون تومان دارا یکم خریده بودند،نمی‌توانستند بیش از سه میلیون در صندوق پالایش سرمایه‌گذاری کنند.
پذیره‌نویسی واحدهای این صندوق آخر شهریورماه به پایان رسید و قرار بود یک ماه بعد معاملات آن شروع شود اما با ریزشی که بورس پشت سر گذاشته بود، شروع معاملات پالایش تاخیر یک ماهه داشت.
اولین روز آغاز معاملات واحدهای صندوق پالایش، یازدهم آذرماه بود. در آن روز واحدهای صندوق پالایش با قیمت ۱۱هزار تومان معامله شدند و دقیقا از همان زمان روند نزولی آغاز شد.طوری که پالایش هیچ‌موقع نتوانست به این قیمت برگردد.
حتی همین ۱۱هزار تومان هم از نظر خیلی از مشتریانی که انتظار سود دو سه برابری از صندوق ETF دولتی داشتند،رقم کمی به حساب می‌آمد چراکه نشان می‌دهد بعد از دو ماه بلوکه شدن پول آنها تنها ۱۰درصد سود نصیبشان شده.با این حال فروشنده‌های پالایش در روزهای اول برنده بودند چراکه بعد از دو هفته صندوق پالایش وارد ضرر شد. ۲۵ آذرماه بود که قیمت هر واحد پالایشی یکم از ۱۰هزار تومان عقبنشینی کرد و روزبهروز ارزش خود را از دست داد.
کسی جلودار عقبگرد پالایشی یکم نبود.کار تا جایی پیش رفت که در آخرین روز دی‌ماه قیمت هر واحد سرمایه‌گذاری صندوق ETF پالایشی یکم به قعر پنج هزار تومان رسید.این یعنی عملا سرمایه کسانی که در پذیره‌نویسی این صندوق شرکت کرده بودند نصف شد و از پنج میلیون به دو میلیون و ۵۰۰هزار تومان کاهش پیدا کرد.
بازدهی منفی ۵۰درصدی یک روز بیشتر دوام نیاورد.به محض برخورد قیمت پالایش به مرز پنج هزار تومان، ورق در بورس برگشت.پالایش توانست در مدت کوتاه دو هفته‌ای تا ۱۱بهمن‌ماه به قیمت ۱۰هزار تومان برگردد.این صندوق هر روز با صف خرید مواجه می‌شد و شاهد افزایش ۱۰درصدی قیمت آن بودیم. زمانی که قیمت صندوق پالایش به ۱۰هزار تومان رسید و از ضرر خارج شد، فرصت کوتاهی برای مشتریان این صندوق به وجود آمد تا بدون سود و زیان سرمایه خود را که به تازگی سربه‌سر شده بود از صندوق خارج کنند.
در این دوره قیمت واحدهای صندوق پالایش حدود ۳۰درصد حباب داشت چراکه ارزش واقعی هر واحد از این صندوق حدود هفت هزار تومان بود. کسانی که واحدهای صندوق پالایش را با قیمت ۱۰هزار تومان نفروختند،جز پشیمانی چیزی نصیبشان نشد چراکه در همین سه چهار روز گذشته صندوق پالایش دوباره به روند نزولی افتاده و در آخرین روز معاملات یعنی دیروز تا هفت هزار و ۹۰۰تومان کاهش قیمت پیدا کرده است.
