ضرب شست تبریزی‌ها و شیرازی‌ها در کنکور ۹۸
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده | امسال برای کنکوری‌ها تاریخ تکرار شد. وزارت علوم و مسئولان مختلف اعلام کرده بودند رشته تجربی مانند دهه ۸۰ دوباره به انتخاب اول داوطلبان تبدیل شده و رقابت سخت و تنگاتنگی برای رسیدن به رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی در گرفته است. از سوی دیگر در ماه‌های اخیر برخی مسئولان و نمایندگان مجلس خواستار افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی شدند و خلاصه ماجرا اینکه دعوا سر پزشکی است.
از سوی دیگر، روز گذشته نفرات برتر کنکور رشته‌های مختلف و پراکندگی جغرافیایی آن‌ها اعلام شد که نکات جالبی درون خود داشت. امسال تبریزی‌ها پس از یک دوره افول در سال گذشته دوباره توانستند در میان افراد برتر رشته‌های تجربی، ریاضی و انسانی حضور قابل توجهی داشته باشند. شهرهای کوچک که سال گذشته نمایندگان زیادی در میان رتبه‌های برتر داشتند امسال از نظرها محو شدند و تهران، اهواز، مشهد، اصفهان و شیراز دوباره داوطلبان خود را میان برترها می‌بینند.
همچنین یکی از تغییرات مهم نسبت به سال گذشته این است که رشته تجربی که سال گذشته در اختیار مشهدی‌ها بود امسال در اختیار تبریزی‌ها قرار گرفته و توانسته‌اند سه نماینده در میان ۱۰ نماینده برتر تجربی داشته باشند. همچنین شیرازی‌ها پس از چند سال کم رمقی، امسال دو نماینده در گروه تجربی دارند و نکته جالب‌‌تر آنکه نفر اول و سوم رشته انسانی از منطقه لار هستند. بنابراین پزشکان آینده از تبریز و شیراز خواهند آمد و مهندسان همچنان از تهران. در واقع امسال شاهد یک کنکور کلاسیک با تمام معیارهای همیشگی بودیم. نکات جالب نتایج کنکور امسال را مرور می‌کنیم.
*** سه نکته مهم در نتایج کنکور ۹۸
نتایج رتبه‌های برتر کنکور امسال در سه مورد دقیقا مشابه سال گذشته است که نشان می‌دهد شاهد تغییر شکل در ترکیب رتبه‌های برتر کنکور هستیم و مسئولان کشور باید به دنبال ریشه‌یابی آن باشند. این سه مورد را مرور می‌کنیم.
* یک: به طور کلی در میان ۳۰ نفر اول رشته‌های ریاضی، تجربی و انسانی، ۱۰ نفر از تهران هستند که نشان می‌دهد دوران پادشاهی تهرانی‌ها بر کنکور تمام شده و بنابراین سال پیش که تهرانی‌ها همین تعداد رتبه برتر داشتند، اتفاقی نبوده و به یک روند تبدیل شده. تا پیش از سال گذشته همواره حدود نیمی از تهرانی‌ها (در حدود ۱۵ نفر) در میان رتبه‌های برتر کنکور بودند اما پارسال این عدد به ۱۰ نفر تقلیل یافت و امسال نیز همان عدد به دست آمده.
* دو: با مقایسه آمار سال گذشته و امسال می‌توان به یک نکته مهم دیگر نیز دست یافت. یزدی‌ها که همواره جزو پایگاه‌های قوی علمی محسوب می‌شوند مانند سال گذشته جایگاه خوبی در میان رتبه‌های برتر ندارند. این موضوع نشان می‌دهد که افول یزدی‌ها در سال گذشته اتفاقی نبوده و مانند افول تهرانی‌ها باید به دنبال دلایل شکل‌گیری این روند گشت.
* سه: مانند سال گذشته، اوضاع دختران در میان سه رشته ریاضی، تجربی و انسانی خوب نیست و از ۳۰ نفر برتر این رشته، فقط ۹ نفر از میان دختران هستند (یک نفر بیشتر نسبت به سال ۱۳۹۷).این روند از سال ۱۳۹۱ آغاز شد و در آن سال از میان ۳۰ نفر برتر رشته اصلی، ۱۱ نفر جزو دختران بودند اما در چند سال اخیر بین ۶ تا ۸ نفر در نوسان بوده است. این ماجرا وقتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم تعداد شرکت‌کنندگان دختر در کنکور بیشتر از پسران است.
به نظر می‌رسد از دو زاویه می‌توان به این اتفاق نگاه کرد. از نظر آموزشی باید به سیاست‌های مختلف در سال‌های گذشته نگاه کنیم که در مدارس و هدایت‌های تحصیلی عموما تلاش‌هایی صورت گرفت تا دختران رشته‌هایی به جز ریاضی را انتخاب کرده و در آن تحصیل کنند. از منظر اجتماعی این نکته حائز اهمیت است که در حدود یک دهه قبل دریافت لقب «مهندس» برای زنان چیزی شبیه یک تابو بود و تا پیش از سال ۱۳۹۰ علاقه شدیدی میان دختران ایجاد شد تا بتوانند لقب مهندس را که فقط مختص مردان بود را از آنِ خود کنند.
در این زمینه نیز موفق شدند و حتی بسیاری از دانشگاه‌هایی که تا پیش از آن برای رشته‌های مهندسی سهمیه‌بندی جنسیتی منظور کرده بودند مجبور شوند این سهمیه بندی را بردارند. با این وجود اما از سال ۱۳۹۰ به بعد این میلِ مهندس شدن در میان دختران کاهش چشمگیری پیدا کرد و این روند نزولی هر سال شدت بیشتری گرفت.
*** نکات جالب کنکور ۹۸
* یک: صعود مقتدرانه تبریزی‌ها:سال گذشته نوشتیم که جای تبریزی‌ها در میان نفرات برتر کنکور خالی است و مشخص نیست که چرا مانند قبل در میان رتبه برترها حضور ندارند. امسال آن‌ها دوباره به روزهای اوج خود بازگشتند و از میان ۳۰ رتبه برتر کنکور رشته‌های ریاضی، تجربی و هنر، نام چهار نفر از تبریز به چشم می‌خورد که سه نفر آن‌ها در میان رتبه برترهای تجربی هستند و یک نفر نیز در میان انسانی‌ها. یعنی تبریزی‌ها علاوه بر بازگشت مقتدرانه، توانسته‌اند رشته تجربی را مال خود کنند و منتظر پزشکان آینده از تبریز باشیم.
* دو: افول عجیب خراسانی‌ها و اصفهانی‌ها:سال گذشته نام مشهدی‌ها و اصفهانی‌ها به صورت گسترده در میان رتبه‌های برتر کنکور دیده می‌شد اما امسال باز هم آن‌ها عقب نشسته‌اند و جایشان در فهرست خالی است. امسال مشهدی‌ها دو نماینده دارند و اصفهانی‌ها فقط یک نماینده.
* سه: مورد عجیب لار و شیراز: بچه‌های شیراز پس از چند سال کم رمقی امسال تکانی به خود دادند و توانستند در میان رتبه‌های برتر کنکور خودشان را بالا بکشند. دو نفر از گروه تجربی از شیرازند و نکته عجیب‌تر آنکه نفر اول و سوم رشته انسانی از منطقه لار هستند. با این روند قطعا شیرازی‌ها در سال‌های آینده دوباره به یکی از قطب‌های علمی ایران تبدیل خواهند شد.
* چهار: مهندسان و هنری‌های تهرانی
در کنکور امسال همه پنج رتبه برتر هنر از تهران انتخاب شده‌اند که در نوع خود جالب است. از میان این پنج نفر نیز فقط یک پسر وجود دارد. با این حساب می‌توان گفت که رشته هنر دربست در اختیار دختران تهرانی است. در میان بچه‌های رشته ریاضی نیز ۴۰ درصد رتبه برترهای کنکور در اختیار تهرانی‌هاست که پس از سال‌ها نام یک دختر نیز در میان رتبه برترهای ریاضی دیده می‌شود.
* پنج: شمالی‌ها همچنان کم رمق:دانش‌آموزان شهرهای بابل، لنگرود، آمل، آستانه اشرفیه، رشت و… به طور میانگین حدود ۳۰ درصد رتبه‌های برتر را در سال‌های قبل از ۱۳۹۵ به خود اختصاص داده بودند. از سال ۹۵ اما موضوع، رنگ و بوی دیگری به خود گرفت و نام ساکنان شمال کشور در این فهرست ۱۰ نفره در هر سه رشته سال ۱۳۹۵ غایب بود. از سال ۱۳۹۶ شمالی‌ها دوباره خود را بازیابی کردند و رتبه سه و شش تجربی را به خود اختصاص دادند. سال گذشته اوضاع کمی بهتر شد و یک نماینده از رامسر داشتیم، یکی از ساری و یک نماینده از تالش. امسال اما امیدها نقش بر آب شد و شمالی‌ها دوباره کم رمق حاضر شدند. افراد برتر فهرست نیز برخلاف سال‌های گذشته از شهرهای بزرگ شمال کشور هستند: ساری، رشت و لاهیجان.
