تقلب در کنکور با روش‌های متنوع/ از را‌ه‌های دستی تا‌...

روزنامه هفت صبح| تقلب در کنکور هم‍پای به‌روز شدن گوشی‌ها و گجت‌های آیفون و هم‌قدم با آخرین مدل لپ‌تاپ مک و ایسوس، در ایران به‌روز و کار ناظران سخت‌تر می‌شود.

حالا باید علاوه بر مراقب آزمون و قطع اینترنت، سیگنال‌یاب هم استفاده شود تا روش‌های حفاظت در کنکور سراسری پیچیده‌تر شود.

ساده‌ترین شکل کشف تقلب در دوره‌های قبلی آزمون سراسری، شخصی‌سازی و چیدمان آنها به روش‌های مختلف و آموزش دادن مراقبان حوزه‌های امتحانی بود.

در دوره‌ای دو پاسخنامه به داوطلب داده می‌شد، اما از دوره‌ای به‌بعد یک پاسخنامه در اختیارش قرار می‌دادند که او باید بیش از ۳۰۰ گزینه بسیار ریز و چسبنده را وارد می‌کرد که برایش فقط خستگی چشمی و روانی به‌جا می‌گذاشت، اما کار تقلب را سخت‌تر می‌کرد.

سازمان سنجش دفترچه‌های مختلفی منتشر می‌کند که در هرکدام از آنها گزینه‌ها ترتیب مختلفی دارند. به‌غیر از آن داوطلبان کنکور به دو دسته نظام قدیم و جدید تقسیم می‌شوند و پاسخ درست و سوالات برای هرکدام متفاوت است.

ناظرها هشیار می‌شوند

دستگاه‌های تصحیح برگه قدیمی خودشان راهی برای تقلب بودند و داوطلبان فکر می‌کردند اگر روی پاسخنامه صابون بکشند، اختلالی در دستگاه ایجاد می‌شود و پاسخ همه سوالات، درست رد می‌شود.

با برطرف کردن اختلالات این دستگاه‌ها، این روش هم برای تقلب از دست رفت.

پیدا کردن داوطلبانی که در دستشویی حوزه امتحانی جواب سوالات را با هم به اشتراک می‌گذاشتند برای ناظرهایی که این روش‌ها را بلد بودند، راحت بود.

روش بعدی تقلب داخل خود حوزه امتحانی، رد و بدل کردن جواب‌ها با گوشی بود که آن با ممنوع کردن خروج دفترچه سوالات و همراه شدن ضابط‌های آزمون با داوطلب حین رفتن به دستشویی، از دسترس خارج شد.

یکی از این روش‌های سنتی جلوگیری از تقلب هم تحلیل آماری برگه پاسخ داوطلبان است؛ هرکدام از پاسخ‌برگ‌ها که شباهت زیادی با کلیدهای تقلب منتشر شده داشته باشند، شناسایی می‌شوند.

اینترنت قطع شد، تقلب نه!

تا سال قبل پیچیده‌ترین روشی که برای جلوگیری از تقلب در حوزه‌های امتحانی استفاده می‌شد، قطع اتصال اینترنت بی.‌تی.‌اس بود.

این راهکار به علت شعاع وسیع سیگنال‌های بی.تی.اس، اینترنت کل منطقه را تامدتی دچار اختلال می‌کرد. روشی که امسال هم قرار است اجرا شود و ممکن است دوباره ماجرای سال گذشته و اختلال‌های اینترنتی پس از کنکور تکرار شود.

هرسال بعد از کنکور سراسری از «باند»هایی خبر می‌رسد که راه‌هایی برای تقلب در آزمون امتحان کرده‌اند و رقم‌های شگفت‌انگیزی هم از داوطلبان گرفته‌اند؛ یکی از نمونه‌های آن، قرارداد بستن با داوطلبان و تجهیز آنها به ابزارهای تقلب و استخدام افرادی به‌نام «کلیدزن» است.

برای جلوگیری از به ثمر رسیدن تلاش تیمی آنها، عوامل حفاظت آزمون از دستگاه‌های فرکانس‌یاب و موبایل‌یاب برای پیدا کردن این دستگاه‌های جاساز شده استفاده می‌کنند.

راکت موبایل‌یاب و گوشی که کشف می‌شود

عینک، خودکار و تجهیزات فرستنده و گیرنده سوالات و پاسخنامه‌های آزمون سراسری بخشی از تجهیزاتی بود که از داوطلبان کنکور کشف شد که از ۱۵ تا ۲۵ میلیون تومان قیمت داشتند.

این تجهیزات می‌توانستند به سرعت اطلاعات را به خارج از محل برگزاری آزمون ارسال و پاسخ‌ها را دریافت کنند.

این دستگاه‌ها می‌توانند امواج مغناطیسی فلزات و آلیاژهای فلزی را تشخیص دهند. چیزی که باعث شناسایی موبایل از طریق راکت موبایل‌یاب می‌شود، نه فرکانس‌های موبایل که فلزات به‌کار رفته در گوشی است.

پس حتی اگر موبایل خاموش هم باشد، قابل شناسایی است. امسال سازمان سنجش از استارتاپ‌ها کمک گرفته تا سیگنال‌یاب قوی‌تری برای کشف این تجهیزات استفاده کند.

شورایی برای حفاظت از کنکور سراسری

بررسی برخی از این دستگاه‌ها و سیگنال‌یابی آنها نشان داد که با هیچ دستگاهی شناسایی نمی‌شوند، با مسدود‌کننده‌های موبایل خاموش نمی‌شوند و اختلالی هم در کارشان ایجاد نمی‌شود. به این تکنولوژی‌های تازه تقلب «موبایل‌واره» هم می‌گویند که در حد یک بند انگشت یا یک کارت بانکی است و مدل‌هایی هم دارد که در انگشتر، دکمه لباس و ساعت جاساز می‌شوند.

کارت‌های هوشمندی برای این منظور طراحی شده بود که حتی نیازی به شماره‌گیری هم ندارد و به‌طور خودکار عمل می‌کنند و بعد از گرفتن عکس به صورت خودکار آن را منتشر می‌کنند؛ تکنولوژی‌هایی که حداقل از دو سال پیش کشف شده‌اند و در دوره کرونا اوج استفاده از آنها بود، چون بازرسی‌های بدنی کمتر شده بود.

با این حال بسیاری از نمونه‌های این ابزارهای تقلب با بازرسی بدنی هم قابل کشف نیستند. سیگنال آنها در حد چند ثانیه بیشتر فعال نیست و بلافاصله عکس را ارسال می‌کند.

برای تقویت راه‌های حفاظت کنکور، شورای حفاظت آزمون‌ها با حضور نهادهای مختلف از پلیس فتا، وزارت اطلاعات و حفاظت اطلاعات سپاه بعد از سال‌ها احیا و امسال از روش مهندسی معکوس با کمک استارتاپ‌ها برای شناسایی تجهیزات تقلب استفاده شد.

پیش‌دستی قبل از تقلب کردن

یکی از راه‌های کشف تقلب، همکاری پلیس فتا و وزارت اطلاعات قبل و بعد از برگزاری آزمون است که شبکه‌های شناسایی شده را پیش از آزمون شناسایی می‌کند. در مرحله بعد شناسایی‌های روز آزمون آغاز می‌شود.

برای جلوگیری از توزیع عکس‌هایی که با این دوربین‌های خاص گرفته می‌شود، اینترنت آنقدر محدود می‌شود که امکان ارسال عکس وجود نداشته باشد. این محدودیت اینترنت امسال جواب نداد و سوالات باز هم به‌صورت عمومی پخش شد.

ضربه آخر برای کنترل تقلب، استفاده از سیگنال‌یاب‌های جدید است؛ امسال در طول دو سه ساعت آخر یعنی بیشتر از ۸۰۰ داوطلب شناسایی شدند که از این ابزارها استفاده می‌کردند. پراکندگی آنها به شکلی بود دور از مرکز باشد و فضایی برای تقلب وجود داشته باشد.

با وجود همه این برنامه‌ها امسال همه سوالات عمومی و اختصاصی کنکور تجربی در ساعت 9:49، یعنی چند دقیقه پس از توزیع دفترچه اختصاصی شماره ۲، روی یکی از کانال‌های تلگرامی قرار داده شد. در این فایل دفترچه اختصاصی شماره ۳ که هنوز در آن زمان توزیع نشده بود هم دیده شد.

شناسایی داوطلبان شبهه‌دار

تقلب‌هایی هم وجود دارد که بعد از جلسه شناسایی می‌شود؛ مثل پیدا کردن داوطلبان شبهه‌دار که امسال هم انجام شد و تعدادی از آنها دوباره مجبور شدند کنکور دهند.

نمونه داوطلب شبهه‌دار دانش‌آموزی است که چندبار در کنکور شرکت کرده و رتبه‌های خیره‌کننده و عجیبی داشته، اما امسال رتبه خوبی به‌دست آورده. امسال از انتخاب رشته یا اعلام نتایج آنها جلوگیری شد و بیش از ۷۵۰ نفر در آزمون رفع شبهه شرکت کردند.