شکل تازه سانسور: سوت بهجای ریش
روزنامه هفت صبح، گروه تلویزیون| نوروز سال ۹۴ فیلم «استراحت مطلق» عبدالرضا کاهانی اکران شد. این فیلم مثل هر اثر دیگر تحلیلهای مختلفی به خود دید اما غالب منتقدان و مخاطبان اذعان داشتند سکانس نشئگی آن، طبیعی است و برگ برنده کاهانی در کارگردانی. «استراحت مطلق» بهتازگی در پلتفرم نماوا منتشر شده اما دو ممیزی عجیب دارد. در گزارش امروز درباره سانسورهای منحصربهفرد این فیلم نوشتهایم و این پرسش هنوز مطرح است که مبنای این ممیزی چیست؟
مورد اول| صدای سوت
محور داستان «استراحت مطلق» زنی به نام سمیرا (ترانه علیدوستی) است که قصد جدایی از همسر دارد و در تهران پیش دوستان خانوادگی خود روزگار میگذراند. در یکی از سکانسها که سمیرا به همراه داود و رضوان (رضا عطاران و فریده فرامرزی) پیتزا میخورند، مخاطب به یک باره صدای سوت میشنود. ماجرا از این قرار است که رضوان به همسرش اعتراض میکند و میگوید: « دست توی ریشت نکن این قدر حالم به هم خورد.»
این دیالوگ را میشنویم اما پاسخهایی که داود میدهد را نه. به شیوه لب خوانی و نیز بده بستان شخصیتها بهراحتی میتوان پی برد داود از ریش بلند خود تعریف میکند. در پایان سکانس هم میگوید قصد دارد آن را همین طور حفظ کند. در این سکانس پنج بار صدای سوت شنیده میشود. قبلا روی دیالوگهای منشوری صدای بوق گذاشته میشد اما حالا همزمان با دیالوگهای منشوری صدای سوت قرار داده شده است.
مورد دوم| فلو کردن یک نما
بعد از این سکانس، نمای مقدمات آمادهسازی مواد مخدر توسط صابر (مجید صالحی) را میبینیم. این نما در نسخه توزیع شده «استراحت مطلق» فلو است. چند لحظه بعد اما از طریق صدا پی میبریم صابر مشغول چه کاری است. احتمالا نظر ممیز این بوده که سکانس مورد اشاره، آموزش چاق کردن مواد مخدر میدهد!
مورد سوم| ریش و چند ماجرا
برگردیم به سکانسی که صدای سوت روی کلمه و جملههای مربوط به ریش قرار داده شده است. در این سکانس مشکل فقط به ریش برمیگردد چون در همان لحظه که صدای سوت میآید، کلمههای دیگر مشکلی ندارند. واژههایی مثل «خفه شو» و متعلقات آن که خب اقتضای فیلم و شخصیتهای آن است و از بیانشان معذوریم.
مورد چهارم |نمایش سکانس نشئگی
در ابتدای گزارش اشاره شد که در زمان اکران «استراحت مطلق» غالب منتقدان و مخاطبان بر سکانس نشئگی صابر و حامد (بابک حمیدیان) اتفاق نظر داشتند و آن را نقطه قوت کارگردانی کاهانی دانستند. در نسخه جدید فیلم، این سکانس حذف نشده است و مشکل ممیزی فقط با صحنه آمادهسازی مواد بوده.
ضمن آن که در این سکانس نیز، واژههای منشوری زیادی شنیده میشود که گفتیم چون در چارچوب منطقی داستان و شخصیتها است، پروانه ساخت و نمایش از وزارت ارشاد گرفته و حساسیتی هم ایجاد نشده. وانگهی، در فیلمهای دیگر هم این دیالوگها وجود دارد و برای مخاطب هم جا افتاده. اشاره به آن صرفا، یادآوری ممیزی سلیقهای است.
مورد پنجم| تداوم دوگانگی
کارگردان فیلم «استراحت مطلق» برای نمایش پلشتیها تمهیدات و تکنیکهای مختلفی به کار برده. علاوه بر دیالوگها، چندین سکانس در فیلم وجود دارد که شخصیتها بدون پیراهن ورزش میکنند، مواد میکشند و یا حمام میروند. مجبوریم تاکید کنیم منظورمان از این یادآوری، اعتراض به رویه فیلم نیست بلکه اشاره به یک دوگانگی است. از نظر ممیز، چند دیالوگ معمولی درباره ریش بلند مشکل دارد اما سکانسها و صحنههای دیگر نه.
نمیدانیم نسخه فعلی «استراحت مطلق» از ساترا مجوز گرفته و ممیزیها بر اساس نظر این سازمان بوده است یا خیر. هر چه هست با شکل جدیدی از سانسور غیر قابل هضم مواجهیم. احتمالا شما هم میپرسید وقتی یک فیلم قید سنی دارد و پیشتر در سالنهای سینما اکران شده، چنین ممیزیهایی لازم است؟ مگر قید سنی بهترین راهنما برای تماشای محصولات پلتفرمها نیست؟ همین فیلم «استراحت مطلق» با هشدار سنی بالای ۱۵ سال مجوز گرفته و در پلتفرم بارگذاری شده است. با این حال با یک ممیزی عجیب و جدید در دسترس مخاطبان قرار گرفته.