شکست سنگین تلویزیون از لایوهای جنجالی اینستا
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر | بعد از نوروز کنداکتور شبکه‌های مختلف تلویزیون گرفتار رخوت شد. در مقابل، «لایو اینستاگرام» قوت گرفت و حالا همین ابزار ساده رقیب جدی صداوسیما است. جایی که محل حضور علیخانی، رشیدپور و جوان هم شده. تلویزیون هربار رقیبی تازه پیدا می‌کند؛ یک‌بار ویدئو است و یک‌بار ماهواره.
حالا نوبت به لایو اینستاگرام رسیده است. این ابزار به‌ظاهر ساده، دو وجه «سرگرمی» و «جریان»سازی را از تلویزیون گرفته و کار را به جایی رسانده که خود تلویزیون هم دنباله‌رو آن شده است. آیا تلویزیون نمی‌توانست و نمی‌تواند ابتکار عمل را دست بگیرد؟ چرا این‌روزها همه دارایی تلویزیون محدود به دورهمی، نون‌خ و فوتبال۱۲۰ است و لایو اینستاگرام پر است از محتوای سرگرم‌کننده؟
*** مورد اول| رقیبی به نام لایو اینستاگرام
همان‌طور که می‌دانید لایو اینستاگرام پدیده تازه‌ای است که اخیر فراگیر شده. چهره‌های مطرح به شکل انفرادی یا به‌طور دونفری با فالوئرهای خود درباره مسائل مختلف گفت‌وگو می‌کنند. دامنه آن محدود به مسائل زرد و صرفا سرگرم‌کننده نمی‌شود و گاهی شاهد گفت‌وگوهای جدی هم هستیم. نمونه‌اش تحلیل جامعه‌شناختی علاقه‌مندی وافر مخاطبان به یک خواننده آن‌ور آبی توسط سیدبشیر حسینی است. می‌بینید، حسینی در تلویزیون به‌واسطه داوری عصر جدید مطرح شد اما حالا در لایو اینستاگرام، حرف‌های جدی‌اش را بیان می‌کند.
*** مورد دوم| از جوان تا رشیدپور
در روزهایی آنتن تلویزیون سوت و کور است که چهره‌های مطرح تلویزیونی به تنور لایو اینستاگرام می‌دمند. رضا رشیدپور و احسان علیخانی مجریان مطرح تلویزیون هستند که برنامه‌های‌شان به‌دلیل کرونا تعطیل است. آن‌ها به تناوب وقت می‌گذارند و در اینستاگرام به شکل زنده پاسخگوی فالوئرها هستند. این دست مجریان پیش مردم محبوبیت دارند و تجربه نشان داده است حضورشان روی آنتن، حتی بدون مهمان هم با استقبال مواجه می‌شود. به این جمع رامبد جوان را هم اضافه کنیم که با «خونه‌بازی» پیشتاز برنامه‌سازی اینستاگرامی است. سوال این است: نمی‌شد ایده لایو را در تلویزیون اجرا کرد؟
*** مورد سوم| جریان‌سازی و سرگرمی
پیگیران خبرها می‌دانند درحال حاضر سهم تلویزیون از جریان‌سازی نزدیک به صفر است. آنچه از دورهمی و نون‌خ عمومی می‌شود هم جریان‌سازی نیست، بلکه حاشیه‌هایی است که از دل این برنامه و سریال بیرون می‌آید. درعوض، لایو اینستاگرام محل بحث‌های جدی است که گاه در قالب سرگرمی توسط علیخانی ارائه می‌شود و گاه با زبانی رسمی توسط سیدبشیر حسینی. در این فضا، چون کاربران امکان مشارکت دارند، می‌توان به برآیند درست‌تری هم درباره مسائل مختلف دست یافت.
*** مورد چهارم|برنامه‌سازی ارزان
در اینستاگرام می‌توان شاهد چهره‌های سیاسی، اجتماعی، هنری، فرهنگی، مذهبی و… بود. در این محیط، مسائل آموزشی از آشپزی تا کاردستی بگیر تا نکات تربیتی فرزندان، روابط همسران، روانشناسی، سلامت و … نیز یافت می‌شود. این یعنی مخاطب منتظر تلویزیون نمی‌ماند تا به او خوراک دهد. وانگهی همه این برنامه‌ها با ارزان‌ترین قیمت تولید می‌شوند. از این منظر می‌تواند الگوی تلویزیون باشد که برنامه‌سازی در آن گران است.
*** مورد پنجم| شکست انحصار
سال‌ها است جدال بر سر راه‌اندازی تلویزیون خصوصی درایران وجود دارد. لایو اینستاگرام و خود این پیام‌رسان نشان داد، انحصار را نمی‌توان برای صداوسیما نگه داشت. تازه؛ لایو اینستاگرام اخیرا داغ شده و تجربه‌ای خام است. چه بسا به مرور زمان شاهد برنامه‌ها و ایده‌های قوام یافته‌تر باشیم. ایده‌هایی که اتفاقا بسیاری از آن‌ها را خود چهره‌های تلویزیونی اجرایی می‌کنند.
*** مورد ششم| غفلت تلویزیون
تجربه نشان داده حضور رقیب جدی می‌تواند، از تهدید تبدیل به فرصت شود اما این فرضیه برای تلویزیون چندان صدق نمی‌کند. اگر تلویزیون ما ابتکار عمل را دست بگیرد، همچنان می‌تواند رسانه پیشتاز باشد. مثلا در شرایطی که به‌دلیل کرونا ساخت برنامه سخت شده، نمی‌توان ایده لایو اینستاگرام را اجرا کرد؟ مگر شبکه‌های خارجی الان چه می‌کنند؟
مجری در استودیو نشسته است و با چهره‌های مطرح به‌طور همزمان گفت‌وگوی تصویری انجام می‌دهد. می‌دانیم خیلی‌ها با تلویزیون زاویه دارند اما دونکته را نباید فراموش کرد؛ اولا خیلی از چهره‌ها با دریافت دستمزد با تلویزیون همکاری می‌کنند. نمونه‌اش برنامه‌های سال تحویل نوروز که شاهد چهره‌های زیادی بودم. دوما تلویزیون این‌روزها نیروهای خود را هم نادیده گرفت؛ کسانی چون رشیدپور، علیخانی و حتی سیدبشیر حسینی می‌توانند آنتن را داغ کنند. مهم این است که فکر خلاق و قدری آزادی عمل وجود داشته باشد.
