شهرهای ایران در ابتلا به چه بیماریهایی پیشتاز هستند؟
روزنامه هفت صبح | دیروز نقل قولی از دکتر علی قنبری مطلق رئیس اداره پیشگیری از سرطان وزارت بهداشت خبری شد. او که با خبرآنلاین مصاحبه میکرد، گفت: «بهنظر میرسد برخی از انواع سرطان در مناطق جغرافیایی مختلف شایعتر هستند. ممکن است به دلایل مختلف برخی سرطانها در برخی مناطق بیشتر دیده شود. مثلاً سرطان معده در نقاطی مانند گیلان و اردبیل بیشتر دیده میشوند. یا سرطان روده بزرگ در برخی نواحی بیشتر بروز میکند.»
این حرف چندان جدید نیست و بارها گفته شده که دلایل مختلف اعم از اشتراکات ژنتیکی، خوردن غذاهای نامناسب و چند عادت دیگر میتواند در شیوع بیشتر سرطان دستگاه گوارش در گیلان و اردبیل موثر باشد. همین دلایل برای شیوع بیماریهای دیگر در استانهای مختلف شمرده میشود، بیایید ببینیم هر استان و منطقه در ابتلا به چه بیماریهایی پیشتاز هستند.
دیابت در یزد و بوشهر
بیماری دیابت یا قند یک اختلال در سیستم سوخت و ساز بدن است که توانایی بدن برای تولید هورمون انسولین از بین میرود یا عملکرد طبیعی این هورمون مختل میشود. گرچه مسائل ژنتیکی و نوع زندگی در بروز این بیماری تاثیرگذار است و به صورت ارثی منتقل میشود، اما مصرف شیرینی و غذاهای چرب هم از عوامل مهم بروز این بیماری است. شیوع دیابت در استانهای یزد و بوشهر بیشتر از دیگر استانهای کشور است. علاوه بر استان بوشهر، شیوع دیابت در کشورهای حاشیه خلیجفارس هم آمار بالایی دارد.
درگیری سیستان و بلوچستان با بیماری سل
بیماری سل یکی از بیماریهای قدیمی انسان است که به دو صورت ریوی و خارج از ریه بروز پیدا میکند. گرچه شیوع این بیماری طی سالهای اخیر در کشور کاهش یافته است، اما هنوز افراد زیادی بر اثر ابتلا به سل، جان خود را از دست میدهند. میزان بروز و شیوع این بیماری در همه نقاط کشور یکسان نیست و در مناطق حاشیهای کشور شیوع بیشتری دارد. پراکندگی شیوع سل در استان سیستان و بلوچستان بیشتر از دیگر استانهای ایران است و بعد از این استان، سل در استانهای خراسان، مازندران، گیلان، آذربایجانشرقی، اردبیل، کردستان، خوزستان و سواحل جنوبی کشور شیوع بالاتری نسبت به مناطق مرکزی دارد.
تالاسمی در کرانههای خلیجفارس
تالاسمی یک بیماری ارثی خونی است که به دلیل ازدواج فامیلی یا به علت ابتلای والدین، کودک با تالاسمی خفیف یا شدید به دنیا میآید. شیوع این بیماری در سطح جهان به طور معمول در اطراف مدیترانه، نواحی نزدیک به خط استوا و قاره آفریقا و آسیا بیشتر است. در ایران نیز بالاترین آمار شیوع این بیماری در کرانههای دریای خزر و خلیجفارس است. استانهای مازندران، گیلان، هرمزگان، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، بوشهر، سیستان و بلوچستان، کرمان و اصفهان ۱۰استان با شیوع بالای تالاسمی و در استان همدان کمترین میزان شیوع این بیماری به چشم میخورد.
شمال ایران، کمربند سرطان دستگاه گوارش
سرطانهای دستگاه گوارش در مناطق شمالی کشور شیوع بیشتری دارد، استان اردبیل دارای بالاترین میزان سرطان معده در کشور است. سرطان مری هم در استانهای گلستان و مازندران رایجتر است. شیوع سرطان روده بزرگ نیز در استانهای شمالی کشور بیشتر است. با وجود گستردگی فرهنگ غذایی شمال کشور، این نوع غذاها سرشار از ادویه بخصوص نمک و ترشیجات است و عوامل تغذیهای نقش مهمی در بروز سرطانهای دستگاه گوارش دارد. از جمله عوامل دیگر موثر میتوان به مصرف نمک زیاد، وجود نیترات و نیتریت در آب آشامیدنی بیش از حد مجاز، مصرف بیش از حد غذاهای سرخشده و نوشیدن چای بسیار داغ که آسیبهای حرارتی به مری و معده وارد میکند، اشاره کرد.
شیوع سرطان پوست در کردستان
سرطان پوست در استان کردستان نسبت به استانهای دیگر روند افزایشی دارد و این استان از مناطق پرخطر برای این سرطان به شمار میرود. به نظر میرسد هر دو عامل محیطی و ژنتیکی در بروز سرطان پوست در این استان نقش دارند. مواد شیمیایی و نیترات موجود در مواد غذایی یکی از عوامل محیطی بروز سلولهای سرطانی در استان کردستان است.
همچنین قرارگیری مداوم در معرض تابش نور خورشید، ضریب خطر ابتلا به سرطان پوست را بالا میبرد.متاسفانه آلودگی تعدادی از روستاهای کردستان به عناصر شیمیایی آرسنیک از دیگر عوامل محیطی موثر در بروز سرطان است که از پیامدهای جنگ در این استان مرزی است. این نوع سرطان در استانهای یزد و استانهای جنوبی کشور هم به دلیل تابش مستقیم و شدید نور خورشید شیوع دارد. جایگزین کردن رژیم غذایی پرفیبر و گنجاندن تحرک و فعالیت ورزشی در سبک زندگی، کاهش مواجهه مداوم با اشعه فرابنفش خورشید و استفاده از پوشش مناسب برای حفاظت بدن از راهکارهای کاهش خطر ابتلا به این سرطان است.
شیوع بیماری پروانهای در کرمان
بیماری ایبی (EB) که در ایران با نام بیماری پروانهای شناخته میشود، بیماری خاص و دردناکی است که به دلیل جهش ژنتیکی از زمان تولد تا پایان عمر با فرد همراه است. پوست افراد مبتلا به این بیماری با کوچکترین تماس یا ضربهای شروع به زخم شدن و تاول زدن میکند. به دلیل نوظهور بودن این بیماری هنوز همه مبتلایان شناسایی نشدهاند، اما آمارها نشان میدهد شیوع بیماری پروانهای در تعدادی از شهرستانهای استان کرمان بیش از دیگر مناطق کشور است. علت بروز این بیماری، ژنهای معیوبی است که از والدین به ارث میرسد و میتواند حاصل از ازدواجهای فامیلی باشد.