سینمای ما همین را فقط کم داشت!
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده | «پس از بازگشایی سینماها، سامانه مرجع بلیت‌فروشی سینما (سمفا) که شامل چهار سایت بلیت‌فروشی است، در دسترس خواهد بود تا کاربران از میان آنها حق انتخاب برای خرید بلیت داشته باشند»؛ این خبری است که در هفته‌های اخیر سر و صدای زیادی کرده و به نظر می‌رسید که خبر خوبی باشد. حالا اما با نزدیک شدن به آغاز کار سینماها، این فرمول بلیت‌فروشی مشخص شده که مقداری عجیب و غریب است.
اینطور که فعلا مشخص شده، قرار است هر سایت، انحصار بلیت فروشی چند سینما را داشته باشد و امکان مشاهده همه سالن‌های یک فیلم در یک سایت امکان پذیر نخواهد بود. یعنی شما باید به چهار سایت سر بزنید تا بتوانید به سانس و فیلم و سینمای دلخواه خود دست پیدا کنید. چگونه چنین چیزی امکان پذیر است؟
*** انحصار در انحصار سینما
تا به حال کلا یک سایت آنلاین به نام «سینما تیکت» برای فروش بلیت سینما وجود داشت و همه افراد از آن بلیت تهیه می‌کردند. سایتی که البته خودش انحصار به وجود آورده بود و تا سال‌ها بلیت‌فروشی‌های آنلاین سینماها فقط دست آن قرار داشت. پس از اعتراض به حق تهیه‌کنندگان و سینماداران مبنی بر اینکه باید چندین سایت بلیت‌فروشی برای سینماها وجود داشته باشد تا کاربران حق انتخاب داشته باشند؛ معاونت سینمایی ارشاد با فرمولی تصمیم گرفته این انحصار را بشکند.
اما در واقع انحصار جدیدتری به وجود آورده است: چهار سایت برای بلیت‌فروشی تعریف شده که هر کدام منحصرا با چند سینما کار می‌کنند. مثلا از تیرماه که سینماها باز شود اگر بخواهید فیلم «خوب، بد، جلف ۲» را تماشا کنید، برای مشاهده سانس‌ها و خرید بلیت پردیس کوروش باید به یک سایت بروید و برای مشاهده سانس‌ها و خرید بلیت پردیس ملت برای همین فیلم باید به سایت دیگری بروید!
*** چی شد که اینجوری شد؟
برای آنکه بفهمیم چرا چند سالی انحصار دست «سینماتیکت» بود و حالا قرار است «شبه انحصار» توسط سایت‌های دیگر ایجاد شود، این گزاره‌ها را مرور می‌کنیم.
* یک: سایت فرهیختگان سال گذشته در گزارشی درباره سینما تیکت نوشته بود: «مدیرعامل این شرکت علی‌اصغر ترکیان، اصالتا کاشانی و متولد سال ۱۳۵۲ در تهران است. آنطور که خودش در گفت‌وگوهای مختلف گفته با چهار نفر کار خود را در سال ۱۳۹۰ شروع کرده و الان یک تیم ۳۵نفره از متخصصان مختلف دارد و از بازار بیش از ۲۰۰ میلیاردی فروش بلیت سینما در ایران، سهم ۴۰درصدی در کل کشور و سهم ۶۰ درصدی در تهران را به خود اختصاص داده است.
آنطور که در رسانه‌ها آمده ایده راه‌اندازی استارتاپ و سایت سینما تیکت در سال ۱۳۹۰ به ذهن ترکیان رسیده است. البته او پیش از راه‌اندازی سینما تیکت به‌واسطه کار کردن در بنیاد سینمایی فارابی با سینما آشنایی داشته و از سال ۱۳۸۰ برنامه‌نویس و طراح سایت بنیاد سینمایی فارابی بوده است. علاوه‌بر این در تعداد زیادی از سازمان‌ها و موسسات فعال حوزه سینما کار کرده است و نرم‌افزارها و سایت‌های مختلفی برای آنها طراحی کرده است. تولید نرم‌افزار «گیشه» در سال‌های ۸۵ و ۸۶ یکی از تجربیات او بوده است.
گفته می‌شود انحصار تهیه بلیت سینما در اختیار سینما تیکت است اما اینکه چگونه این انحصار به وجود آمده است را با هم بررسی می‌کنیم. موسسه سینما شهر را همه می‌شناسند؛ موسسه‌ای وابسته به سازمان سینمایی که کارش تجهیز سینماهای کل کشور است. حالا این تجهیز چگونه صورت می‌گیرد؟ سینما شهر با بودجه‌ای که از دولت می‌گیرد، سینماها را تجهیز می‌کند اما این تجهیز با یک شرط صورت می‌گیرد و آن اینکه سینمادار بعد از مدرن شدن به زیرساخت سینما تیکت متصل شود تا بلیت‌ها را از آن طریق به فروش برسانند.
نکته مهم در این اتفاق این است که سینمادار می‌بیند با یک پول هنگفت سینمایش تجهیز می‌شود و حالا زیرساخت اینترنتی بلیت‌هایش هم در اختیار یک مجموعه دیگر قرار بگیرد، هر طوری که نگاه می‌کند، به نفعش می‌شود و همین اتفاق باعث می‌شود شرط را بپذیرد و در زیرمجموعه سینما تیکت قرار بگیرد.» این سایت در ادامه از او پرسیده که «آیا درست است مجید مسچی، مدیرعامل سینماشهر دایی شما هستند؟» او هم در پاسخ گفته بله.
* یک: در این یک سال گذشته اتفاقات زیادی برای سینما تیکت افتاده و این سایت بلیت فروشی به طور کامل توسط هلدینگ «صبا ایده» خریداری شد. «صبا ایده» در این زمینه صاحب اعتبار است و تلویزیون اینترنتی «فیلیمو» و سایت «آپارات» نیز زیر مجموعه آن است.
* دو: پس از آنکه سینما تیکت کاملا به دست بخش خصوصی افتاد، معاونت سینمایی در یک همزمانی عجیب اعلام کرد که وقت آن رسیده انحصار بلیت فروشی سینماها برداشته شود!
* سه: تا اینجای کار هم مشکلی نیست و اصولا باید از هر رفع انحصاری در هر زمانی خوشحال شد. ماجرا از این قرار است که انحصار قبلی به یک انحصار جدید تبدیل شود و شما نمی‌توانید در یک سایت واحد، همه فیلم‌ها و سانس‌ها را ببینید.
* چهار: علی سرتیپی و مرتضی شایسته دو تهیه‌کننده منتفذ سینما بودند که به شدت دنبال اجرایی شدن این طرح بودند و حالا نیز ابراز رضایت کرده‌اند.
* پنج: بزرگ‌ترین مشکل سیستم قبلی این بود که که درصد تهیه کننده ها در لحظه پرداخت نمی‌شد. تهیه‌کنندگان از همین زاویه وارد عمل شدند و حالا چهار سایت برای بلیت فروشی انتخاب شده است!
* شش: طبق برخی شایعات، گروهی از تهیه‌کنندگان بزرگ سینما که خودشان نیز دارای چند سالن سینما هستند، آن سه سایت بلیت فروشی را راه‌اندازی کرده‌اند. یعنی یک تهیه‌کننده می‌تواند فیلم خودش را فقط در سایت خودش و فقط در سینماهای خودش اکران کند. انحصار صفر تا صد!
*** چند اظهارنظر
برای آنکه ببینیم اوضاع از چه قرار است، صحبت‌های چند نفر از مسئولانی که در ماجرا درگیر هستند را مرور می‌کنیم.
* محمدرضا فرجی، مدیرکل دفتر نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی:
یکی از مهم‌ترین نکات در جریان این طرح آن است که بهای بلیت سینما همزمان با پرداخت پول از سوی مخاطب قابلیت تقسیم دارد از جمله سهم سینما، سهم فیلم و مالیات بر ارزش افزوده. پیش از این مخاطبان برای خرید بلیت فقط امکان مراجعه به یک سایت داشتند و واضح است که در این شرایط رقابتی وجود نداشت.
بر همین اساس با قرار گرفتن چهار فروشنده برخط، زمینه رقابت به وجود می‌آید. این رقابت را می‌توان در قراردادهایی که با سینماها بسته می‌شود یا امکان خرید مجموعه‌ای از بلیت‌ها و مواردی از این دست مشاهده کرد که نقض وجود رقابت، امکان مسابقه در خدمات‌دهی بیشتر به مشتری و همچنین افزایش ضریب اشغال صندلی‌های سینماها را فراهم می‌آورد. امکان تخفیف بلیت‌ها به ازای هر سانس و سالن و فیلم در این طرح، در نظر گرفته شده است. همچنین دیگر شکل تخفیف می‌تواند شامل حال مشتریان وفادار هرسینما، هم‌محلی‌های سینما یا هر گروه تعریف شده، شود. همچنین مخاطب می‌تواند صندلی خود را نیز همزمان با خرید انتخاب کند.
* علی سرتیپی، تهیه‌کننده سینما:
اولین نکته مهم درباره سمفا شفافیت آن در دسترسی اطلاعات است که در اختیار همه قرار می‌گیرد، به طوری که میزان فروش، قراردادها، سهم هر کس از قرارداد و هر آنچه مربوط به فروش و اکران فیلم‌ها باشد را دراختیار همه قرار می‌دهد. ضمن اینکه کاغذ بازی‌ها هم از بین می‌رود و دیگر قراردادها به صورت مجازی و آنلاین قابل پیگیری است.
* مرتضی شایسته، تهیه‌کننده سینما و مدیر پردیس سینمایی کوروش:
سامانه‌های بلیت فروشی دیگری هم برای خرید بلیت وجود داشته است که با ورود این سامانه قطعاً رقابت بین آنها به وجود می‌آید البته این رقابت مثبت و در جهت منظم شدن سیستم تهیه بلیت می‌شود.
* محمد جواد شکوری مقدم، مدیر عامل هلدینگ صبا ایده (آپارات و فیلیمو):
این سامانه با تصمیم مدیران سازمان سینمایی با شعار پایان انحصار آغاز به کار کرد اما متاسفانه سازمان سینمایی با تصمیمات اخیر، گویی از چالهای خارج و به چاهی وارد شده است، میفرمایند: «در گذشته یک پلتفرم فروش وجود داشته است و امروز چهار تا پس خداراشکر دیگر انحصاری نیست!» ما خودمان را که نباید گول بزنیم، اول آنکه یکی از همین چهار پلتفرم هسته مرکزی بلیت فروشی یعنی «سمفا» را مدیریت می‌کند و هم در ارتباط با یکی از سینماداران بزرگ است، پس اطلاعات فروش تک تک سینماها به دست یکی از بزرگ‌ترین رقبایشان میافتد، دوم و مهم‌تر آنکه با این تصمیم عجیب، سینماها میتوانند با هر کدام از این چهار پلتفرم توافق فروش بلیت داشته باشند یا نداشته باشند.
این اقدام در حالی است که مردم برای خرید بلیت یک سینما باید به سراغ چهار پلتفرم بروند تا ببینند کدام یک با سینمای موردنظر آنها قرارداد دارد و این یعنی یک فاجعه ملی در خرید بلیت سینما که ریشه در همان نگاه اتفاقا انحصاری و کنترل بازار دارد که باعث نابودی تجربه خرید بلیت توسط مردم است… چه پاسخی برای سردرگمی چندین میلیون مخاطب سینما در یک خرید ساده بلیت داریم؟ کدام پلتفرم با کدام سینما قرارداد دارد؟ اقتصاد نحیف سینمایمان را با این تصمیمات غیر اصولی نابود نکنیم…
*** سکانس آخر
همانطور که در ابتدای گزارش نیز گفتیم، قطعا شکستن هر انحصاری به نفع مردم است اما در این قضیه خاص به نظر می‌رسد نه تنها انحصار بیشتر نشده بلکه همه چیز پیچیده‌تر و انحصاری‌تر شده است. مثلا بلیت فروشی آنلاین هواپیمایی در دست سایت‌هایی مانند علی‌بابا، فلایتیو، اسنپ‌تریپ و… نمونه خوبی از شکستن انحصار به شکل اصولی است. همه این پلتفرم‌ها، همه بلیت‌های ایرلاین‌ها را دارند و این کاربر است که انتخاب می‌کند از کدام سایت برای خرید بلیت استفاده کند. چه اشکالی داشت اگر این الگو برای سینماها نیز اجرا می‌شد؟
